Morgunblaðið - 05.12.1998, Blaðsíða 65

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1998 65 c
SKOÐUN
gegn getu þeirra til að mynda sér
jákvæðar leiðsagnarreglur um hver
þau eru. „Spegillinn“ sem þau
skoða sig í endurspeglar skrum-
skælda og truflandi mynd. Sjálfs-
myndin verður því neikvæð og
óskýr. Ennfremur valda ruglings-
leg skilaboð óöryggi er hamlar al-
mennri getu til að nálgast aðra á
opinn og afslappaðan hátt. Félags-
þroskinn verður því í samræmi við
ástand sjálfsmyndarinnar.
Ástæður eineltis
í ljósi ofangreindrar umfjöllunar
er ljóst að neikvæðar aðstæður í
uppvexti stuðla að því að börn
neyðast til að bæla niður særðar til-
flnningar, reiði og sársauka. Of-
beldi á heimilum, leynt sem ljóst, er
oft viðvarandi og þurfa fórnarlömb-
in að leita leiða til að fá útrás fyrir
tilfmningalega vanlíðan. Slæmur
félagsþroski og neikvæð/óskýr
sjálfsmynd ýtir enn frekar undir
vangetu þessara einstaklinga til að
vera „þeir sjálfir“ og njóta sín fé-
lagslega. Þeir verða því útsettir
fyrir að leggja aðra í einelti. En
eineltið uppfyllir a.m.k. þrenns
konar þarfír gerenda: I fyrsta lagi,
gerendur eineltis fá útrás fyrir nið-
urbælda vanlíðan og reiði með því
að láta heift sína bitna á þeim sem
minna mega sín. Þetta er vegna
þess að aðför að þeim aðilum sem
heiftin ætti raunverulega að bein-
ast að vekur kvíða og óöryggi, en
gerandi eineltis óttast yfirleitt þá
sem eru honum/henni öflugi-i.
Einnig afla þeir sér viðurkenning-
ar, aðdáunar og vinsælda með at-
hæfí sínu. Þriðja ástæðan er knýj-
andi þörf gerandans til að sporna
gegn eigin vanmáttarkennd. Þó svo
gerendur eineltis hafi sjálfir verið
fórnarlömb ofbeldis og séu kunnug-
ir því hlutskipti verður hlutverk
hrottans ósjaldan ofan á því þar
fínnur hann/hún til sín og gleymir
um stund eigin sársauka og van-
mætti.
Úrræði gegn einelti
Út frá ofangreindu liggur fyrir
að álykta um úrræði í baráttunni
gegn einelti. Að sjálfsögðu á þjón-
usta við þolendur að hafa algeran
forgang. Uppfræðsla, stuðningur
og meðferð við þolendur eineltis
þolir enga bið, en mikilvægi þessa
er ekki tíundað hér þar sem skrif
mín beinast að málefnum gerenda.
Eg vil undirstrika að ekki er síð-
ur nauðsynlegt að beina sjónum að
tilfmningalegu ástandi þeirra sem
leggja aðra í einelti og að þeim um-
hverfisþáttum sem hafa orsakað
(eða eru að orsaka) og ýtt undir
eineltisþörfma. Erfiðleika á heimili,
t.d. vegna áfengismisnotkunar, lík-
amlegs og tilfmningalegs ofbeldis,
vanrækslu, geðræns vanda, o.s.frv.,
þarf að athuga og kanna áhrif þessa
á sálrænt ástand gerenda eineltis.
Þetta er nauðsynlegt svo efla megi
þekkingu á hverjar ræturnar að of-
beldisþörfínni eru og hvað einkenn-
ir þær. Sálfræðileg athugun og
meðferð sem beinist að því að með-
höndla þessa einstaklinga og fjöl-
skyldur þeirra, þegar við á, eru þau
úrræði sem verða að vera í fyrir-
rúmi ef leita skal varanlegra lausna
vandans. Að sjálfsögðu er hnitmið-
að samstarf og samvinna milli
starfsstétta, er eineltismál varðar,
nauðsynleg, sem og við fjölskyldur
þolenda og gerenda eineltis.
Algengar ráðstafanir gegn einelti
í skólum, t.d. sú aðferð að leyfa ger-
endum eineltis ekki að fara út í frí-
mínútum eða setja viðkomandi í
Fyrir sólarlandafara
Stutterma bolir og peysur
Glugginn
Laugavegi ÓO, sími 551 2854
„gjörgæslu" meðan þeir eru úti í
frímínútum, tekur ekki á kjarna
vandans. Staðreyndin er sú að ger-
endur eineltis hafa djúpstæða og
knýjandi þörf fyrir að níðast á öðr-
um og láta sér yfirleitt ekki segjast
við að vera „teknir úr umferð“.
Seinna meir á lífsleiðinni halda þeir
gjarnan uppteknum hætti og leggja
aðra í einelti, þótt aðferðir þeirra
kunni að breytast. Ljóst er að ein-
elti fullorðinna á vinnustöðum er
staðreynd sem ekki er hægt að loka
augunum fyrir. Þörf fullorðinna
fyiir að leggja aðra í einelti helst
við þegar ekki er leitast við að með-
höndla og uppræta þau sálrænu
meiðsl sem mynduðust snemma í
lífi þessara einstaklinga.
Eg vona að þetta Iitla innlegg
mitt megi verða til þess að glæða
ennfrekar umræðuna um hvaða
leiða skal leita í baráttunni gegn
eineltisbölinu. Opin og upplýst um-
ræða er hvetur til skilvirkra og
markvissra aðgerða gegn einelti er
forsenda góðs árangurs.
Höfundur er klínískur sálfræðingur.
Benvenuto.
fiertu
GARÐURiNN
-klæðirþigvel

Kamillute.
Sígilt oi) Ijúffengt te nieð
komiUublóminu í aðalblutverki
>.
beruti
Abrif fje.t.t eru talin ntýkjanði
o.9 olakandi. ...frd udttúrunnar ht
jæ "
d a T t y
JDu JLs Z
f VEGLEG
4 JÓLAGJÖF
FRÁBALLY
‘Á FYLGIR
|jj HVERJU
■ PARI
KOUERSLUN
ÖPAUOGS
FjlAMRABORG 3 • SÍMI 554 1754
Fréttir á Netinu
vf>mbl.is
-ALLTAF E!TTH\/AE> NÝTT

fcjpl R Fyrir/alleg heimiii
Er eia skemmtilegasta nýjungin í húsgögnum hin síðari dr
Er sérstaklega hannaður til að mœta krö/um nútímans
um aukin þœgindi
Er með innbyggðu skammeli í bdðum endasœtum
Er með niður/ellanlegu baki í miðju sem breytist í borð
með einu handtaki
Er með blaðageymslu þar sem þú gengur að
sjónvarpsdagskránni vísri
Er/danlegur í mörgum tegundum, dklœðum og litum
Er húsgagn sem þú vilt ekki vera dn
onvar
★★★★★★
iitÍiUiAi ,
Kr. 122.460
eða kr. 4.350 að meðaltali
d mdn. í 36 mdnuði
V A
HÚSGAGNAHÖLUN
Bíldshöfðí 20 -112 Rvík - S:S10 8000