Morgunblaðið - 05.12.1998, Blaðsíða 46

46 LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1998
t
LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1998 47
MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
ÓYISSA - ÖRYGGI
DÓMUR Hæstaréttar í máli Valdimars Jóhannes-
sonar gegn íslenzka ríkinu hefur skapað óvissuá-
stand í atvinnu- og fjármálalífi þjóðarinnar. Verð hluta-
bréfa í sjávarútvegsfyrirtækjum lækkaði í gær, stjórn-
endur þeirra standa frammi fyrir því að fresta ákvörð-
unum um fjárfestingar og aðra lykilþætti í rekstri. Bú-
ast má við, að slík áhrif dómsins geti náð til fyrirtækja
í öðrum greinum á næstu dögum, svo sem í fjármála-
geiranum og víðar. Það er því augljóst, að það skiptir
höfuðmáli að þessi óvissa verði ekki lengi til staðar.
Dómur Hæstaréttar er í meginatriðum túlkaður á
tvo vegu. Annars vegar er sú túlkun, sem flestum virð-
ist blasa við og m.a. kom fram í forystugrein Morgun-
blaðsins í gær, að löggjöfin, sem kvótakerfið byggist á,
væri brot á stjórnarskránni og óhjákvæmilegt væri að
breyta henni. í því felst ekki, að kvótakerfi geti ekki
verið við lýði í fiskveiðum landsmanna, heldur hitt, að
núverandi fyrirkomulag við úthlutun veiðiheimilda
gangi gegn tveimur greinum stjórnarskrárinnar.
Til eru þeir, sem líta svo á, að túlka beri niðurstöðu
Hæstaréttar mjög þröngt og þá fyrst og fremst á þann
veg, að lagagreinin um úthlutun veiðileyfa sé andstæð
stjórnarskrárákvæðum en ekki úthlutun sjálfra veiði-
heimildanna. Þegar litið er á texta dómsins er alveg
ljóst, að slík þröng túlkun á dómnum mundi leiða til
meiri háttar pólitískra átaka og að öllum líkindum leiða
til nýrra málskota til Hæstaréttar. Meðan beðið væri
eftir niðurstöðu nýrra málaferla mundi óvissan magn-
ast en ekki minnka. Það er lítið vit í því fyrir sjávarút-
veginn að leggja áherzlu á slíkan málflutning.
Aður en dómur Hæstaréttar féll var smátt og smátt
að skapast nokkuð víðtæk samstaða um að leita lausnar
á deilunum um óbreytt kvótakerfi, sem byggðist á
sanngjarnri málamiðlun á milli ólíkra sjónarmiða.
Dómur Hæstaréttar hefur breytt vígstöðunni að veru-
legu leyti. Gagnrýnendur núverandi kerfis, sem hafa
lengi haft mikinn meirihluta þjóðarinnar að baki sér
samkvæmt skoðanakönnunum, hafa nú mun sterkari
stöðu en áður. Útgerðarmenn standa hins vegar
frammi fyrir því, að nú er ekki lengur um annað að
ræða en ganga til viðræðna um breytingar á kerfinu.
Niðurstöðu Hæstaréttar um að ákveðnir þættir laga
um fískveiðistjórnun gangi gegn ákvæðum stjórnar-
skrár verður ekki vikið til hliðar. Þá niðurstöðu verða
allir aðilar að virða.
Dómur Hæstaréttar skapar hins vegar ný tækifæri í
þessu máli fyrir stjórnmálamennina, alþingismenn og
ráðherra. Þeir hafa fram að þessu legið undir miklum
þrýstingi frá hagsmunaaðilum í sjávarútvegi. Eftir að
dómurinn liggur fyrir hafa þeir mun frjálsari hendur
og eiga auðveldara með að taka nýjar ákvarðanir vegna
þeirrar einföldu staðreyndar, að dómur Hæstaréttar
verður ekki sniðgenginn.
Þegar til þessa er litið er æskilegt að setja aukinn
kraft í leit að lausn, sem allir geta verið sæmilega sátt-
ir við og leiðir til þess, að þeirri óvissu, sem nú ríkir,
verði aflétt.
Það eru hagsmunir þjóðarinnar að sjávarútvegurinn
blómstri og dafm og hann hefur alla burði til þess um
þessar mundir. Á hinn bóginn hefur það lengi verið
Ijóst, að þjóðin mundi aldrei sætta sig við óbreytt
ástand. Nú er það ekki lengur bara pólitísk staða, sem
stjórnmálaflokkarnir þurfa að horfast í augu við, held-
ur liggur fyrir dómsniðurstaða frá Hæstarétti, sem
ekki verður undan vikizt að bregðast við.
Það eru líka almannahagsmunir, að stöðugleiki ríki á
fjármálamörkuðum og að ekki verði miklar sveiflur á
þeim vígstöðvum vegna óvissu um grundvallaratriði í
rekstri sjávarútvegsfyrirtækja. Það er þess vegna öll-
um aðilum til hagsbóta að líta á dóm Hæstaréttar sem
nýtt tilefni til að setja niður erfiðar deilur.
Sjávarútvegurinn þarf nú fyrst og fremst frið og
stöðugleika í rekstrarskilyrðum. Þann frið er hægt að
skapa og þann stöðugleika er hægt að tryggja með því
að forystumenn atvinnugreinarinnar gangi með opnum
hug til þess að byggja fískveiðistjórnunarkerfíð upp á
nýjum grunni, sem tekur mið af fenginni reynslu í einn
og hálfan áratug.
UNNT er að spara háar
fjárhæðir með samein-
ingu stóru sölusamtak-
anna tveggja, Sölumið-
stöðvar hraðfi-ystihús-
anna og íslenskra sjávarafurða.
Fyrirtækin eru með líka starfsemi,
selja sömu vörurnar á sömu mörkuð-
unum og oft á tiðum til sömu kaup-
endanna. Unnt er að spara gríðar-
legar fjárhæðir í yfirstjórn og höfuð-
stöðvum í Reykjavík, með samein-
ingu söluskrifstofa víða um heim og
með sameiginlegri stjóm og jafnvel
sölu einhverra fiskréttaverksmiðja. I
sumum tilvikum yrði einnig unnt að
fá hærra verð fyrir íslenskar sjávar-
afurðir ef fyrirtækin hættu að keppa
sín í milli. Sumir aðstandendur fé-
laganna binda vonir við að samein-
ing þeirra myndi skapa mikla mögu-
leika til framþróunar hins nýja fé-
lags í breyttu viðskiptaumhverfi á
heimsmarkaði fyi'ir sjávarafurðir og
benda ekki síður á sóknarmögleika
en sparnað. Telja einnig að nýir
möguleikar gætu skapast fyrir hag-
ræðingu í útgerð og fískvinnslu þeg-
ar gamla blokkamyndunin líður und-
ir lok.
Ljóst er að einhverjir gallar fylgja
sameiningunni, en erfiðara er að
koma auga á þá á þessari stundu en
kostina og ekki víst að það gerist
fyrr en í sameiningarferlinu, verði í
það farið. Hugsanlegt er að kaup-
endur snúi sér annað þegar íyrir-
tækin renna saman, þótt bæði vöru-
merkin verði áfram notuð.
Sparnaður í sölukerfi
og höfuðstöðvum
Ef fyrst er litið á höfuðstöðvar
íyrirtækjanna á Islandi má strax sjá
mikla hagræðingarmöguleika.
Rekstrargjöld móðurfélags SH, það
er að segja laun og annar fastur
kostnaður, námu á síðasta ári hátt í
800 milljónir kr. og móðurfélags IS
rúmar 600 milljónir kr. Með því að
sameina reksturinn á einum stað,
fækka starfsfólki og draga úr öðrum
fóstum kostnaði væri að mati við-
mælenda blaðamanns unnt að spara
að minnsta kosti 200 milljónir kr. á
ári. Ef hægt yrði að minnka heildar-
rekstrargjöldin um 30-40% mætti
spara 400-500 milljónir kr. hjá móð-
urfélaginu og þó ekki næðist að
lækka rekstrarkostnaðinn um nema
20% myndi spamaðurinn nema 250-
300 milljónum kr.
Þegar litið er á landakortið sem
birt er með greininni og staðsetn-
ingu söluskrifstofa fyrirtækjanna er-
lendis sést að þau eru með söluskrif-
stofur á sömu mörkuðum, stundum
jafnvel við sömu götuna. Augljósir
hagræðingarmöguleikar felast í því
að sameina söluskrifstofurnar, því
önnur skrifstofan getur í flestum til-
vikum annað sölu beggja með lítilli
viðbót. Skrifstofurnar era að vísu
mismunandi stórar, allt frá því að
hafa einn mann upp í einhverja tugi
þar sem mest er. Ef maður gefur sér
að rekstur meðalskrifstofu kosti 40-
60 milljónir kr. á ári og unnt yrði að
fækka þeim um til dæmis sjö, fæst
sú niðurstaða að mögulegur sparn-
aður í sölukerfinu nemi 300-400
milljónum kr. á ári.
Unnt að fækka
verksmiðjum?
SH og ÍS reka fiskréttaverksmið-
ur í Bandaríkjunum, undir merkjum
Coldwater Seafood og Ieeland
Seafood, SH rekur tvær verkmiðjur
í Englandi og ÍS eina í Frakklandi.
Mönnum úr hluthafahópi fyrirtækj-
anna ber ekki saman um það hvort
unnt yrði að fækka verksmiðjum
með sameiningu félaganna. IS á
glænýja verksmiðju í Bandaríkjun-
um sem hefur mikla van- __________
nýtta framleiðslugetu.
Eins og fram hefur komið
áður hefur ÍS lent í mikl-
um hremmingum á fyrsta
ári verksmiðjunnar og
taprekstur hennar hefur
nærri móðurfélaginu.
SÖLUNET SH og IS
w.
1—i---r
/
< f
/<
>
__y
□ Höfuðstöðvar SH
Fiskréttaverksmiðja SH
□ Höfuðstöðvar ÍS (
Fiskréttaverksmiðja ÍS
Söluskrifstofa ÍS
f.
r-'Xj"
K3 Söluskrifstofa SH
□ \A(s
Cambridge Rowatyon "X X
(Coldwater Seafood) (Coldwater Seafood) ;
t>—1 K3 O Everett (Boston)
(Birgöastöb C)þklwater)
/
.
L,
u.
,-r Akureyri
}
Revkiavík rn ISLAND
---N,—X
O Þrándheimur
(IFP Norwáy,
innkaupafyrirfaeki)
\n K V
' n\ )
Moskva
K3 (IFPC Russia)
(Viðskiptafulltrúi ÍS)

I
M
Newport News
(lceland Seafood)
/ ASIU
TokyoX3 Tokyo fO
(lcelandic Freezing Plants) (lceland Seafood)
Shanghai SO
(IFPC, innkaupa- og söluskrifstofa SH)
Stærðarhlutföll
Sala (1997)
Seldar frystar afurðir (1997)
Selt mjöl
Fjöldi starfsmanna(i997)
Heildareignir (30. júní 1997)
Eigið fé (30. júní 1997)
42 milljarðar kr.
176 þús. tonn
1.430
18 milljarðar kr.
3,3 milljarðar kr.
25 milljarðar kr.
91 þús. tonn
38 þús. tonn
800
12 milljarðar kr.
1,2 milljarðar kr.
Grimsby (oaj\ '
.. |C“Í3*, K3 Hamborg
Lincoln iX3* Oostende (lcelandic Be.nelux)
(lcelandic UK) K3 , .
SSbi Boulogne sur Mer
/ L-—1 (Gelmer-lceiand Seafood)
,J> 5x3 i jJ> \ -
V . Evry(París) r
X (lcelandic France).y..X...
\J
\
K3
Barcelona
^3 > (lcelandic Iberica)
Madrid
(lceland Seafood)
\ j
U
/1
> #
Þreifíngar hluthafa SH og IS um samstarf eða samruna standa yfír
Spamaður við sameiningu
áætlaður á annan milljarð
Talið er unnt að spara eitthvað á annan
milljarð kr. á ári með sameiningu sölusam-
-----------------7------------------------
takanna SH og IS. Að mati viðmælenda
Helga Bjarnasonar geta jafnframt skapast
möguleikar til að efla starfsemina á erlend-
um mörkuðum og til frekari hagræðingar í
----------------7------——-----------------
sjávarútvegi á Islandi. Full alvara virðist
vera í þreifíngum um samruna félaganna og
•-------------------------------------7---
það skýrist væntanlega á stjórnarfundi IS á
mánudag hvort gengið verður til formlegra
viðræðna við SH eða umræðum hætt.
Hluthafar 30. janúar 1998
Hlutafé,
nafnverð
Eignartiluti, %
1 Útgerðarf. Akureyringa hf. m. kr. 233,2 15,58 tr: ,7-
2 Þormóður rammi - Sæberg hf.* 159,2 10.64 r 1
3 Haraldur Böðvarsson hf. 119,7 8.001-' ' 1
4 Grandi hf. 118,4 7,91 □ i
5 Sigurður Ágústsson ehf. 113,6 7.59 r - l 1
6 Síldarvinnslan hf. 110,8 7.40 r~i !
7 Kristján Guðmundsson hf. 82,8 5,53 H 1
8 Hraðfrystihús Eskifjarðar hf.* 80,0 5,34 E3 ;
9 Gunnvör hf. 63,9 4,27 [1 '
10 Hraðfrystihúsið hf., Hnífsdal 62,8 4,20 □ 1
Ekki fékkst nýr hluthafa-
listi SH. Þær breytingar
hafa m.a. orðið á árinu
að Þormóður rammi hefur
keypt 5% hlut til viðbótar,
að mestu leyti af Hrað-
frystihúsi Eskifjarðar, og er
orðinn stærsti hluthafinn
með 15,64% eignarhlut.
Aðrir (292)
SAMTALS
352.,1 23,53 |
1.496,4 100,00
Rætt um verð-
mat eigna og
vörumerkja
gengið
Verksmiðja
SH er að stofni til þrjátíu ára gömul
en mikið endurnýjuð. Umtalsvert
meira magn fer í gegn um verk-
smiðju SH og þar eru tvöfalt fleiri
starfsmenn en hjá IS.
Viðmælandi úr hluthafahópi IS
telur vandalaust að framleiða allt
það sem nú fer í gegn um báðar
verksmiðjurnar í hinni nýju verk-
smiðju ÍS. Það mætti gera strax.
Hina verksmiðjuna yrði þá unnt að
selja. Sérfræðingur á verðbréfa-
markaði lýsir sömu skoðun eftir at-
hugun á málinu. Aðrir viðmælendur
eru ekki vissir um möguleika fisk-
réttaverksmiðju ÍS. Hluthafi í SH
bendir á að starfsemi verksmiðjanna
sé ekki fyllilega sambærileg. Á með-
an Coldwater hafi lagt áherslu á að
framleiða aðeins undir eigin vöru-
merki, Icelandic, hafi Iceland
Seafood farið meira í að framleiða
undir merkjum dreifingarfyrirtækj-
anna. Telur viðkomandi ekki sjálf-
gefið að dótturfélögin sem reka fisk-
réttaverksmiðjurnar verði sameinuð
þótt ákveðið yi’ði að renna saman
móðurfélögunum.
Sama óvissa um möguleika
sparnaðar á við um verksmiðju-
reksturinn í Evrópu. Coldwater
Seafood í Bretlandi, fyrirtæki sem
SH á meirihlutann í á móti Færey-
_________ ingum, rekur tvær verk-
smiðjur í Englandi. IS
keypti franska fyrirtækið
Gelmer á síðasta ári,
þegar viðræður SH og
eigenda félagsins voru á
lokastigi eins og margsinnis hefur
komið fram, og sameinaði sölufyi’ir-
tæki sínu í landinu. Gelmer -
Iceland Seafood rekur því verk-
smiðju í Frakklandi. Þessi tvö fyrir-
tæki framleiða ekki nema að litlu
leyti vörur fyrir sömu markaði.
Bretland er meginmarkaður SH-
verksmiðjanna þótt eitthvað sé
einnig selt til meginlandsins.
Frakkland og nágrenni er með
sama hætti meginsölusvæði Gelm-
er.
Þótt niðurstaðan yrði sú að ekki
borgaði sig að fækka verksmiðjum
er ljóst að verulegir hagræðingar-
möguleikar felast eigi að síður í
verksmiðjurekstrinum. Yfh’stjórnin
gæti verið ein og unnt yrði að sér-
hæfa verksmiðjurnar og hagræða
með margvíslegum hætti. Hundruð
milljóna yrðu fljótar að verða til með
þeim hætti. Einn viðmælandi sem
gefur sér þær forsendur að unnt
yrði að fækka verksmiðjum með
sameiningu félaganna telur mögu-
legt að spara milljarð kr. á ári í
rekstri fiskréttaverksmiðjanna í
Bandaríkjunum og Evrópu.
Meginmálið að efla
starfsemina
Með samtölum við nokkra menn
úr hluthafahópum félaganna og ut-
anaðkomandi, sem þekkja vel til
þessa reksturs, má áætla að mögu-
legt sé að spara milljarð eða jafnvel
eitthvað á annan milljarð með sam-
einingu félaganna. Sá sem hæst fer
telur unnt að spara 1,7 til 1,8 millj-
arða kr. á ári. Samanlögð rekstrar-
gjöld á samstæðureikningum IS og
SH á síðasta ári námu 7 milljörðum
króna. Sparnaður upp á milljarð kr.
er því ekki nema 15% þar af.
Fram kom í viðtölum við verð-
bréfamiðlara í Morgunblaðinu í vik-
unni að þeir vilja taka Sölusamband
íslenskra fiskframleiðenda, SIF hf.,
inn í sameininguna. I því sambandi
má benda á að SÍF er að meginhluta
Hluthafar 4. desember 1998
Hlutafé,
nafnverð Eignarhluti, %
1 Framleiðendur ehf. m. kr. 200,0 18,2 I
2 Mundill ehf. 119,8 10.9 r
3 Samvinnulífeyrissjóðurinn 82,8 7,5 imii
4 Kaupfélag Eyfirðinga 60,1 5,5 KBJ
5 Samvinnusjóður íslands hf. 52,0 4,7 E
6 Vátryggingafélag íslands hf. 42,3 3,8 E3
7 Kaupf. A-Skaftfellinga 40,4 3,7(1
8 Kaupf. Fáskrúðsfirðinga 23,1 2,1 1
9 Hraðfrystistöð Þorshafnar hf. 21,9 2,0 0
10 Lífeyrissjóður Austurlands 21,8 2,0 0
Aðrir 435,8 39.6 —
SAMTALS 1.100,0 100,0
í eigu eigenda ÍS og SH og á SH
m.a. stóran hlut í félaginu. I nokkur
ár hafa reyndar verið uppi hug-
myndir um sameiningu IS og SIF,
en þær hafa ekki leitt til neinna að-
gerða. Gunnar Örn Ki’istjánsson,
forstjóri SÍF, bendir í þessu sam-
bandi á að SÍF hafi sérhæft sig í út-
flutningi kældra sjávarafurða og því
séu ekki sömu samlegðaráhrif af
sameiningu þess við sölusamtök
frystra afurða og hjá þeim innbyrð-
is.
Einn þeiraa sem vinnur að því að
koma sameiningarviðræðunum á
leggur á það áherslu að þótt augljós-
lega felist miklir hagi-æðingaijnögu-
leikar í sameiningu SH og IS séu
I sparnaðarhugmyndirnar ekki drif-
kraftur þeiraai’ vinnu sem hafin er.
Meginmálið sé að efla starfsemina,
sækja fram á hinum alþjóðlega
markaði. Annar viðmælandi bendir á
að sameinað fyrirtæki yrði eitt af
stærri dreifingarfyrirtækjum sjáv-
arafurða á alþjóðlegum markaði.
Það gæti notað styi’k sinn og pen-
inga í að auka rannsóknir og vöru-
þróun og til að sækja lengra inn á
markaðina og skapa með því meiri
verðmæti. I þessu sambandi bendir
hann á nauðsyn gagngerra breyt-
inga á fyrirkomulagi sjávarafurða-
viðskipta hér á landi, það er að segja
að sölusamtökin kaupi afurðirnar í
auknum mæli af framleiðendum og
selji aftur fyrir eigin reikning, í stað
hins hefðbundna umboðssölukerfis.
SÍF hefur gengið í gegn um þessar
breytingar, að því er virðist með
góðum árangri, og í nýrri stefnu-
mörkun ÍS er stefnt að því sama. Ef
hluthafar og framleiðendur vilja
virðist eðlilegt að stíga þetta skref
um leið og félögin eru sameinuð og
endurskipuleggja rekstur hins nýja
félags frá grunni.
Þótt augljóst hagræði sé af sam-
einingu SH og ÍS er það annað mál
hvernig gengur að framkvæma sam-
einingu, ef hún þá á annað borð
verðm- ákveðin. Unnt er að ganga í
verkið með mismunandi hætti,
þannig að árangurinn komi fljótt
fram eða sé sársaukaminni í upphafi.
Stjórnandi fyrirtækis í þessari at-
vinnugi’ein telur skynsamlegt að
sameina fyi’irtækin með einu
áhlaupi. Það sé erfitt, einkanlega
uppsagnir starfsfólks, en það sé mun
heiðarlegra og skili heilbrigðara fyr-
irtæki en ef farið yrði hægar í sak-
irnar.
Skynsemin ræður
ekki alltaf
Tilkynning stjórnarformanna
Sölumiðstöðvarinnar og íslenskra
sjávarafurða síðastliðinn miðviku-
dag þess efnis að hafnar væru þreif-
ingar um hugsanlega samvinnu fé-
laganna kom verulega á óvart, þrátt
fyrir að Aibert Jónsson forstöðu-
maður hjá Fjáraangi hafi vakið máls
á þessum möguleika fyrir mánuði.
Fyrirtækin eru slíkir risar í íslensku
viðskiptalífi og hafa verið mikilvæg-
ir veggir í blokkaskiptingu atvinnu-
lífsins, að sameining þein-a hefur
ekki þótt líkleg, þótt kostirnir fyrir
framleiðendur sjávarafurða, hlut-
hafa og þjóðfélagið í heild virðist nú
augljósir eins og hér hefur verið far-
ið yfir.
Ekki hefur fengist staðfest hver
kveikjan að umræðunum er, en það
mun vera rétt sem fram kom í frétt-
um Stöðvar 2 á fimmtudagskvöld, að
Axel Gíslason, forstjóri VIS, sem er
hluthafí í IS, og Landsbankinn, sem
aðalviðskiptabanki beggja sölusam-
takanna, eigi þar hlut að máli. Jafn-
framt er ljóst að fjárhagserfiðleikar
ÍS og kröfur stórra hluthafa SH um
breytingar á fyrirtækinu hafa ratt
brautina. í framhaldinu fóru hlut-
hafar að ræða saman. Þegar málið
var tekið upp í stjómum félaganna í
vikunni kom fram ákveðin andstaða
innan stjórnai’ IS. Formaður og
varaformaður IS, Her- ____________
mann Hansson á Höfn í
Hornafirði og Gísli
Jónatansson á Fáskrúðs-
firði, voru samkvæmt
heimildum Morgunblaðs- ““““““
ins tregir til að stíga það skref að
hefja formlega athugun á málinu.
Fullyrt er að meirihluti sé fyrir mál-
inu en því var þó frestað til næsta
fundar, sem verður á mánudags-
morgun. Þá ætti það að skýrast
hvort óskað verður eftir formlegum
viðræðum við SH eða málinu ýtt út
af borðinu.
Fulltrúar stórra hluthafa hafa
haldið áfram þreifingum en stjómir
félaganna standa formlega séð utan
við málið, enn sem komið er. Þar
hafa meðal annars komið við sögu
fulltrúar stærstu hluthafanna í SH
og IS, Róbert Guðfinnsson, stjórnar-
foranaður Þormóðs ramma-Sæbergs
hf. og Einar Svansson, stjórnarfor-
maður Framleiðenda ehf., sem eiga
mest í IS.
„Þetta er ekkert kaffibollaspjall,"
segir einn úr innsta hring. Ánnar
viðmælandi sem stendur utan við
segir löngu tímabært að þessar um-
ræður hæfust en óttast að það vanti
nauðsynlegt traust á milli manna og
tiltrú á alvöru málsins og að innri
erfiðleikar beggja félaganna gætu
tafið það eða stöðvað. En miðað við
að þær upplýsingar séu réttar að
framleiðendur og stærstu hluthafar
beggja félaganna séu hlynntir því
að hafnar verði formlegar viðræður
um samstarf verða að teljast meiri
líkur en minni á að það skref verði
stigið eftir helgina. Um hitt er
ómögulegt að segja, til hvers við-
ræðurnar síðan leiða. „Ef skynsem-
in ræður eru 99% möguleikar á að
af þessu verði _ en skynsemin ræð-
ur ekki alltaf,“ segir stjórnandi
sj ávarútvegsfyrirtækis.
Nú stendur yfir forathugun á við-
kvæmum málum, meðal annars á
aðferðum við verðmat á vörumerkj-
um félaganna, starfsmannamálum
og því hvernig meta eigi eignarhluti
eigenda hvors félags um sig. Þess er
vænst að þeir sem standa í þreifing-
unum leggi einhverjar grunnhug-
myndir um þetta efni fyrir stjórnar-
fundina eftir helgi. Hins vegar er
búist við að val á leiðtoga fyrirtæk-
isins, forstjói’a þess, bíði seinni
tíma.
Ljóst er fjöldi fólks mun missa
vinnuna, verði af sameiningu IS og
SH og þess vegna eru starfsmanna-
málin afar viðkvæm. Því er haldið
fram að varfæmi Hermanns Hans-
sonar í málinu stafi meðal annars af
því að hann sé í svo nánu sambandi
við starfsfólk fyrirtækisins í starfi
sínu sem stjómarformaður IS.
Blokkamyndun á
undanhaldi
Fullyrt er úr röðum beggja fyrir-
tækjanna að tilfinningar hluthafa
og framleiðenda til sölusamtaka á
forsendum hinnar gömlu tvískipt-
ingar atvinnulífsins, milli SIS og
einkaframtaksins, fari hraðminnk-
andi og sé forsendan fyrir því að
málið sé þó komið þetta langt.
Blokkamynduninni hefur ekki síst
verið viðhaldið af þjónustufyi’ir-
tækjum sem hafa talið sig tryggja
viðskiptahagsmuni sína með þeim
hætti og nægir að nefna skipafélög,
olíufélög og tryggingafélög í því
sambandi. Fullyrt er að forstjórar
Vátryggingafélagsins og Olíufélags-
ins hf., en bæði þessi félög eiga mik-
illa hagsmuna að gæta hjá framleið-
endum á vegum IS, séu hlynntir
sameiningartilraunum.
Því vekur það athygli að á meðan
á þessum þreifingum stendur kaupir
Mundili ehf., félag í 85% eigu Sam-
skipa, tæplega 11% hlut í ÍS. Á þess-
ari stundu liggur ekki fyrir hver til-
gangur Samskipa er með þessum
kaupum, en væntanlega eru þau
tengd flutningahagsmunum. Félagið
flytur allt fyrir ÍS.
Viðmælendur úr röðum frysti-
húsamanna telja að endanlegt afnám
múranna, með sameiningu stóru
fisksölufyrirtækjanna, myndi skapa
verulega hagi’æðingarmöguleika í
útgerð, fiskvinnslu og þjónustu við
sjávarútveginn. Auknir möguleikar
sköpuðust til að sameina sjávarút-
vegsfyrirtæki milli gömlu blokkanna
_________ og í því sambandi er bent
á fjölda smári’a og meðal-
stóraa útgerðarfélaga svo
og veika fjárhagsstöðu
nokkuraa af stærstu
framleiðendum IS. Þá
myndu menn ekki sniðganga þjón-
ustufyi-irtæki hvor annars með sama
hætti og viðgengist hefur. „I því
harða samkeppnisumhverfi sem
sjávarútvegurinn er kominn í heldur
þú ekki gangandi fyrirtæki sem þarf
að greiða meira fyrir þjónustuna en
önnur. Þú verður einfaldlega undii’,“
segir stjómandi stórs sjávarútvegs-
fyrirtækis.
Skynsemin
ræður ekki
alltaf
Virkjun Jökulsár á
Brú og Jökulsár í
Fljótsdal saman
Orkugeta á
við Blöndu-
virkjun
tapaðist
SAMTENGING virkjana Jök-
ulsár á Brú og Jökulsár í Fljóts-
dal með nýtingu miðlunar við
Kárahnúka í stað Eyjabakka-
svæðisins að einhverjum hluta
hefði það í för með sér, að mati
Landsvirkjunar, að orkugeta á
stærð við Blönduvirkjun myndi
tapast. Samtengingin myndi
þýða að ráðast yrði í byggingu
Kárahnúkavirkjunar fyrst en
stærð hennar væri slík að hún
þyrfti mun stærai orkukaup-
anda en nú væri inni í myndinni.
Eins og fram kom í Morgun-
blaðinu í gær er í niðurstöðum
Samvinnunefndar um svæðis-
skipulag á miðhálendinu til
Skipulagsstjóra gert ráð fyrir að
skoðaðir verði til hlítar mögu-
leikar á að virkja saman Jökulsá
á Brú og Jökuslá í Fljótsdal með
þeim hætti að Kárahnúkalón
geti nýst sem miðlun fyrir bæði
vatnasvæðin.
Þorsteinn Hilmarsson upplýs-
ingafulltrúi Landsvirkjunar,
sagði í samtali við Morgunblaðið
að sú virkjun sem rætt hefði ver-
ið um í Fljótsdal væri talsvert
minni en virkjun við Kárahnúka,
sem væri reyndar stærsta ein-
staka vatnsaflsyirkjun sem hægt
er að byggja á íslandi.
„Það er mikilvægt að gera sér
grein fyrir því að ef horft er til
hagkvæmni þá ræðst hún ekki
eingöngu af því hvað þarf að
fjárfesta mikið til að framleiða
orkuna heldur líka af því hvern-
ig gengur að selja hana. Mjög
stór virkjun krefst því mjög
stórs orkukaupanda frá upphafi
til þess að það sé fýsilegt að
byggja hana. Því þyrfti mjög
stóran stóriðjukost, sæstreng
eða eitthvað slíkt sem tæki við
orku frá svona stórri virkjun.
Kárahnúkar krefjast því miklu
stærai orkukaupanda en þau
einstöku stóriðjuverkefni sem
hafa verið í gangi núna á undan-
förnum misserum. Fljótsdals-
virkjun eins og hún hefur verið í
umræðunni er aftur á móti af
þeirai stærðargráðu að hún
passar fyrir álverið í Reyðarfirði
sem menn eru að tala um, en
Kárahnúkavirkjun er of stór
fyrir slíkt álver,“ sagði Þor-
steinn.
Kostur þegar horft er ein-
göugu til umhverfismála
Hann sagði að þegar rætt væri
um að samtengja þessar virkjan-
ir og nýta miðlunina við Kára-
hnúka í stað Eyjabakkanna að
einhverjum hluta þá hefði það í
för með sér að ákveðin orkugeta
á svæðinu myndi tapast því
sleppa yi’ði því að nýta þar vatns-
magn sem væri sambærilegt við
virkjun á stærð við Blönduvirkj-
un. Þar að auki myndu tapast
möguleikar á ft-ekari virkjunar-
kostum á hraunasvæðinu sem
rætt hefði verið um.
„Þetta má því telja ókost ef
menn eru að horfa til orkunnar,
en vissulega má telja þetta kost
ef horft er einungis til umhverf-
ismálanna, því þá er einungis
um að ræða lítið lón sem fer
ekki inn á hið eiginlega Eyja-
bakkasvæði í Fljótsdal. Annar
ókostur er svo sá að þetta yrði
ekki gert öðruvísi en að byggja
Kárahnúkavirkjun fyrst þar
sem miðlunin yrði þar sem stóra
lónið á að vera og stóra stíflan.
Þá eru menn aftur komnir að
því að það þurfi einhverja mjög
stóra orkuþörf til þess að geta
hagað málunum þannig,“ sagði
Þorsteinn.