Morgunblaðið - 01.07.1997, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
ÞRIÐJUDAGUR 1. JÚLÍ 1997 3 7
Ferðamanna-
fyrirtækið SVR
HLUTVERK SVR
er að veita þjónustu á
sviði fólksflutninga í
Reykjavík og á Sel-
tjarnarnesi. í þjónustu-
framboði sínu leggur
SVR áherslu á frum-
kvæði, markvissa
boðmiðlun, öryggi,
gæði og hæfni til að
aðlagast breytilegum
þörfum markaðarins.
Að jafnaði eru farnar
22.000 ferðir á dag
með SVR. Kannanir
sýna að 25-30% borg-
arbúa nota strætó
vikulega eða oftar.
Ljóst er þó að við-
skiptavinir SVR eru ekki eingöngu
íbúar á höfuðborgarsvæðinu.
Könnun
Sumarið 1996 var gerð á vegum
Reykjavíkurborgar könnun meðal
erlendra ferðamanna sem sóttu
Reykjavík heim. Markmið könnun-
arinnar var að afla upplýsinga með
það fyrir augum að bæta þjón-
ustuna við erlenda ferðamenn og
geta unnið markvissar að jnarkaðs-
setningu en hingað til. í skýrslu,
sem birtir niðurstöður könnunarinn-
ar, kemur fram að yfirfæra megi
niðurstöður hennar á alla þá erlendu
ferðamenn sem koma hingað til
lands og dvelja að minnsta kosti
eina nótt í Reykjavík.
Margir fara í strætó
Ekki er það nú svo að allir þeir
ferðamenn sem koma til Reykjavík-
ur taki sér far með strætisvagni.
Hins vegar kemur frám í niðurstöð-
um könnunarinnar að 40% ferða-
manna nýti sér þjónustu SVR. Þó
vitað sé að ferðamenn noti strætis-
vagna mikið, kemur sú mikla notk-
un sem niðurstöður gefa til kynna
nokkuð á óvart. Sem dæmi þá fara
fleiri ferðamenn í strætó en í sund,
Gullfoss og Geysi, Bláa lónið, Ár-
bæjarsafn, Þjóðminjasafn eða kvik-
myndahús svo eitthvað sé nefnt.
Ferðamenn frá Norður-Evrópu
virðast mun líklegri en aðrir til að
ferðast með strætisvögnum á með-
an Norðurlandabúar nota strætis-
vagna hlutfallslega
minnst. Nokkur munur
er þó milli Norðurland-
anna innbyrðis og sem
dæmi þá nota einungis
rúm 19% Dana strætis-
vagna á meðan rúm
47% Finna gera það.
Nokkur munur er
einnig milli starfsstétta
og stöðu viðkomandi.
Elliiífeyrisþegar,
stjórnendur og at-
vinnurekendur nota
strætisvagna hlutfalls-
lega minnst á meðan
kennarar og nemar
nota þá hlutfallslega
mest. Ekki virðist vera
marktækur munur milli aldurshópa
eins og þeir voru skilgreindir í könn-
uninni.
Samkvæmt upplýsingum frá
Upplýsingamiðstöð ferðamála, fór
Góðar almenningssam-
göngur, segir Þórhall-
__
ur Orn Guðlaugsson
eru gildur þáttur í
ferðaþjónustu.
heildarfjöldi ferðamanna til íslands
í fyrsta skiptið yfír 200 þús. árið
1996. 95% þeirra koma til Reykja-
víkur. Ef 40% þeirra nota strætó,
má gera ráð fyrir að 76 þús. ein-
staklingar taki sér far með strætis-
vagni á meðan á dvöl þeirra stend-
ur. Vitað er að þeir sem á annað
borð nota strætó fara fleiri en eina
ferð. Ef við gefum okkur að þeir
sem nota strætó fari að jafnaði
þtjár ferðir og borgi fullt fargjald,
kr. 120, má áætla að tekjur SVR
vegna erlendra ferðamanna séu á
bilinu 25-30 millj. Munar um minna
en þó ber að hafa í huga að hér
er aðeins um að ræða 2-3% af
heildarveltu SVR.
Ferðamenn ánægðir
Yfirgnæfandi meirihluti þeirra
er tóku afstöðu í könnuninni virtist
vera ánægður með þjónustu SVR.
í könnuninni var spurt hversu auð-
velt eða erfítt var að átta sig á leiða-
kerfi SVR. Tæp 60% áttu fremur
auðvelt eða mjög auðvelt með að
átta sig á leiðakerfinu. Sú mikla
notkun á þjónustu SVR, sem niður-
stöður könnunarinnar gefa til
kynna, bendir jafnframt til þess að
hún sé ferðamönnum aðgengileg
og uppfylli vel þeirra þarfir.
Dæmi eru einnig um að ferða-
menn hafí haft samband við fýrir-
tækið og lýst ánægju sinni með
þjónustuna. Sem dæmi þá barst
SVR bréf frá enskum ferðamanni
sem var hér á ferð sl. haust. í bréf-
inu segir m.a.: „I would like to say,
thank you very much, for a fri-
endly and efficient bus service and
to your staff who were so ready to
help and advise.“ Og í íslenskri
þýðingu: „Ég vil þakka þér kærlega
fyrir vinalega og skilvirka þjónustu
og starfsfólkinu sem var svo viljugt
að hjálpa og leiðbeina."
Það er ánægjulegt þegar við-
skiptavinir sjá ástæðu til að hrósa
fyrir veitta þjónustu og er vissulega
hvetjandi fyrir starfsfólk fyrirtæk-
isins.
Mikilvægi SVR
Ljóst er að þjónusta SVR er ekki
frumaðdráttarafl fyrir ferðamenn
sem hingað koma. Menning og nátt-
úra landsins hefur þar líklega mest
að segja. Þjónusta SVR er hluti af
þeim þáttum sem auðvelda eiga
ferðamönnum að sækja okkur heim.
Ef marka má niðurstöður könnun-
arinnar meðal erlendra ferðamanna
eru góðar almenningssamgöngur
mikilvægar í því sambandi. Stór
hluti ferðamanna notar strætis-
vagna sem fyrsta kost til að kom-
ast milli staða. Áfangastaðurinn er
oftar en ekki miðborg Reykjavíkur,
en þangað sækja margir ferðamenn
ýmsa þjónustu, s.s. kaffihús og
verslanir. Góðar almenningssam-
göngur, þ.e. að vagnar verði fyrir
sem minnstum töfum og umhverfíð
sé vinsamlegt, er því sameiginlegt
hagsmunamál allra er starfa við
ferðaþjónustu.
Höfundur er forstöðumaður
markaðs- ogþróunarsviðs SVR.
Þórhallur Örn
Guðlaugsson
Almenning og kennara greinir
á um gildi TIMSS-skýrslu
EKKI virðist skipta
sköpum hvort kunnátta
nemenda er prófuð
snemma eða við lok
skyldunáms, á báðum
þessum tímamótum
sama vankunnátta. Al-
menningur telur framtíð
bama sinna stefnt í tví-
sýnu með þessari van-
kunnáttu í viðamiklum
greinum. Kennarar virð-
ast annarrar skoðunar.
Þann 18. júní spurði
DV: „Sýnir Timms (sic)
að rangri skólastefnu
hafi verið fylgt hérlendis
síðastliðin ár?“ Svan-
hildur Kaaber svarar:
„Nei — alls ekki...“ Úr orðum henn-
ar má lesa að nemendur sæki ekki
skóla til þess að auka þekkingu sína,
heldur til þess að öðlast umburðar-
lyndi og víðsýni. Rangt sé að miða
við Asíu-þjóðir, þær fá hæsta ein-
kunn, nær væri bera okkur saman
við nágrannaþjóðir, þær séu álíkar
skussar og við, enda skyldastar að
menningu.
Svanhildur er síður en svo ómerk-
ingur meðal grunnskólakennara.
Sjálf er hún kennari og varaformað-
ur fræðsluráðs. Hún er fyrrverandi
formaður Kennarafélags Islands og
þá í fylkingarbijósti
endurtekinna verkfalia
kennara. Má því ætla
að hún tali fyrir hönd
grunnskólakennara.
Lítum um öxl. í upp-
hafi áttunda tugs þess-
arar aldar var ýmislegt
á döfínni sem gjörbylti
öllu skólakerfi. Skal hér
vikið að þremur
atriðum. Rauðsokka-
hreyfingin reið húsum
og öflugri en nokkum
tíma endanær. Með of-
forsi réðst hún gegn
háttalagi giftra kvenna,
sem þá gættu bús og
barna, þeim væri nær
að fara út á vinnumarkað — og þær
hlýddu kalli. Nú höfðu ýmsir gagn-
fræðaskólar komið á fót hússtjórnar-
deildum sem bjuggu stúlkur undir
heimilisstörf. Áðsókn hafði verið
meiri en húsrúm leyfði en hvarf nú
með öllu. Hússtjórnarskólar vítt og
breitt um landið lögðu líka upp laup-
ana, höfðu þó verið eftirsóttir og
best búnu skólar þá á íslandi.
Landspróf hafði valið nemendur
inn í menntaskóla. Þeir einir komust
í gegn sem vænta mátti að réðu við
háskólanám. Þegar hér var komið
sögu lá próf þetta undir gagnrýni,
Margföldunartaflan var
talin svikamilla djöfuls-
ins, segir Jón A. Giss-
urarson, sem forða bæri
bömum frá að kynnast.
enda orðið einstrengingslegt með ein-
dæmum, gerði lítinn mun á aðal- og
aukaatriðum. Kennsla dró dám af
þessu og varð andlaus ítroðsla. í stað
þess að ráða hér bót á var próf þetta
fellt niður og allar gáttir opnaðar
öllum sem lokið hafa lokaprófí grunn-
skóla.
Á dögunum skýrði háskólarektor
frá að einungis þriðjungur þeirra,
sem innritast í HI ljúki námi með
prófi, hinir hefðu ekki haft nægan
undirbúning. Allir höfðu þó lokið
stúdentsprófi. Sía í líkingu við lands-
prófið gamla hefði forðað mörgum
frá slíku skipbroti og sparað rikinu
of fjár.
Sálfræðingar, námsráðgjafar og
félagsfræðingar færðust mjög í auk-
ana um þessar mundir, enda hefur
menntamálaráðherra eftir traustum
heimildum að þá „hefðu uppeldis-
og kennslufræðingar í raun tekið
Jón Á.
Gissurarson
Þjóðkirkjan enn
í árekstrum
Á SÍÐASTA Alþingi
var samþykkt ný löggjöf
um stöðu, stjórn og
starfshætti kirkjunnar,
þ.e. þjóðkirkjunnar. Þar
með var náð niðurstöðu
í áralangri umræðu um
stöðu kirkjunnar og
urðu miklar breytinar
á. Hin nýja löggjöf skap-
ar þjóðkirkjunni nýjan
grundvöll með auknu
sjálfstæði um stjóm
innri málefna hennar
sem um aldir hefur verið
á hendi ríkisvaldsins.
Fjölmörg ákvörðunar-
efni um kirkjustarf eru
flutt til stofnana þjóð-
kirkjunnar sjálfrar sem
hefur þannig fengið sjálfstæði til að
móta kirkjuna, safnaðarstarf, boðun
orðsins og þjónustu á hennar eigin
forsendum, með umfjöllun og ákvörð-
unum bæði leikmanna og presta.
Miklar vonir eru bundnar við að
hin nýja löggjöf leiði til öflugrar þjóð-
kirkju sem byggi á einingu í eigin
röðum. Það skapaði nú nokkurn
vanda að þjóðkirkjan hefur á undan-
fömum misserum og síðustu áram
átt við_ veikleika og óeiningu að
stríða. Ég hyggst ekki rekja hér ein-
stök atvik, en til árekstra af ýmsu
tagi hefur komið á þessu tímabili í
almennu kirkju- og safnaðarstarfi.
Allur almenningur vonar að sundr-
ungu í kirkjunni megi linna þar sem
upp hefur komið og kirkju- og safn-
aðarstarf fara fram í eindrægni, sem
er því nauðsynleg umgjörð. Því voru
miklar væntingar bundnar við þann
hljóm sem næst mundi berast frá
helstu samkundum kirkjunnar um
mál hennar og stefnu í kjölfar aukins
sjálfstæðis. Við almennir leikmenn
höfum vænst ákvarðana, ályktana
og leiðsagnar frá helstu ráðstefnu
presta þjóðkirkjunnar um nýja sam-
stöðu og ný sjónarmið sem heyra
mætti og draga af þá vissu að nú
horfi til betri vegar.
Því miður hefur ekki tekist svo vel
til, heldur bar á endurómi eldri ágrein-
ingsmála á nýlokinni Prestastefnu.
Þaðan sendi forysta prestastéttar
köpuryrði í garð leikmanna sem starf-
að hafa af mestri fómfýsi innan kirkj-
unnar. Til bragðbætis var svo slett á
alþingismenn og talað sem svo að
löggjafarstofnun þjóðarinnar ætti
ekki skipta sér af málum þjóðkirkj-
kennara í fóstur.“ Kennaraefni í KÍ
fóru ekki varhluta af því fóstri og
fengu sitt veganesti. Margföldunar-
tafla væri svikamilla djöfulsins.
Forða bæri börnum að komast í
tæri við hana. Sem kennarar virðast
þeir hafa fylgt því af kostgæfni. Upp
á íslenska nemendur mætti heim-
færa kviðling frá Höfn: Á veturna /
þeir reikna ekki en slumpa/ á vorin
þeir taka ekki próf en dumpa; enda
ekki í samræmi við „umburðarlyndi
og víðsýni" hennar Svanhildar Kaab-
er.
Brýnt er að kjör kennara batni
svo að hæfir kennarar fáist að skól-
um landsins. Vænta má að sveitar-
félög verði leiðitamari í þeim efnum
en ríkið var, enda eiga varla ann-
arra kosta völ. Gæti það orðið á
ýmsan hátt sem ekki ylli spennu á
vinnumarkaði.
Gísli Helgason rektor leggur til
að lögleidd verði skólagjöld í fram-
haldsskólum og þeim varið til launa-
uppbótar kennara. Þetta er fýsilegur
kostur. Þyrfti að hrinda því í fram-
kvæmd hið bráðasta áður en um
seinan yrði. Efnahagur fjölda manna
er svo rúmur að án teljandi fórna
þyldu þeir þessi útgjöld, barnafjöldi
hverrar fjölskyldu er svo lágur að
sjaldan þyrfti að grípa til þessara
ráða. Með þessari gjaldtöku næðist
og í nokkuð af því fé sem skotið er
undan skatti. Auðvitað yrði heimilt
að undanþiggja þurfandi nemendur
og þá sem sækja verða skóla íjarri
heimabyggð.
Höfundur erfyrrv. skólastjóri
unnar eftir að sjálfír
prestarnir hafa um vél-
að. Ég er að vísu ekki
lærður heldur einungis
leikur, en ég er í hópi
þeirra almennu leik-
manna, sóknarbarna
kirkjunnar sem vilja efla
veg hennar og eiga hana
að í stormum og meðbyr
lífsins. Þegar ég leit yfír
síðustu ágreinings- og
ályktunarefni nýlokinn-
ar Prestastefnu, var ég
ekki alveg laus við
áhyggjur af velferð og
virðingu þjóðkirkjunnar.
En svo kunna hinir
lærðu eflaust að útskýra
hina kirkjulegu samleið
hvalveiða og boðunar orðsins, og hvar
skildi á milli kærleiksboðskaparins og
umburðarlyndis.
Ég vona að árekstrum
í kirkjunni linni, segir
Arni Ragnar Arnason,
og gott samstarf megi
ríkja milli leikmanna
og presta.
Löggjöf um þjóðkirkju
Einungis með lögum frá Alþingi
verður skilgreind staða þjóðkirkju,
og án slíkrar löggjafar verður engin
Þjóðkirkja. Við umfjöllun um hina
nýju Iöggjöf kom skýrt fram, að al-
menn sátt ríkir um mikilvægi þjóð-
kirkjunnar og að hún skuli áfram
gegna því hlutverki, sem fylgja bæði
mikil réttindi og ríkar skyldur og
ábyrgð. Ef niðurstaða um þennan
þátt málsins hefði orðið önnur, þ.e.
að hér skyldi ekki lengur vera þjóð-
kirkja, þá hefði Alþingi afnumið alla
löggjöf um þjóðkirkjuna en sett í
hennar stað nýja almenna löggjöf
um jafnræði, jafna ábyrgð, jafnar
skyldur og jöfn réttindi allra trúfé-
laga. Ef forystumenn prestastéttar
þjóðkirkjunnar telja nú í fullri alvöru
að Alþingi eigi ekki að setja löggjöf
um stöðu kirkjunnar, verða þeir að
segja hreint út að þeir telji rétt að
skilja að ríki og kirkju, afnema til-
veru og hlutverk þjóðkirkjunnar.
Prestar hennar hefðu þá ekki þurft
að ræða um stöðu þeirra sem embætt-
ismenn ríkisins, því það hefði Alþingi
fellt niður. Af hálfu forystu presta-
stéttarinnar kom hins vegar afdrátt-
arlaust fram eindreginn vilji til að
prestar þjóðkirkjunnar verði áfram
embættismenn ríkisins. Alþingi féllst
á það, en eftir efnislega athugun og
umræðu var niðurstaða þess sú, að
þó prestar þarfnist sjálfstæðis til boð-
unar og þjónustu, þarfnist þeir ekki
þess að verða algjörlega óháðir öðram
á sama hátt og dómarar. Nú er skip-
un í embætti almennt til fímm ára.
Að þeim liðnum má endumýja, elleg-
ar ákveða með rúmum fyrirvara að
svo verði ekki. Undantekning er skip-
an dómara og þarf varla að útskýra
nauðsyn þess að þeir séu óháðir fram-
kvæmdavaldi og á engan hátt undir
það settir.
Ég er þeirrar skoðunar að önnur
lausn sé til við þessu álitaefni. Prest-
ar geti verið embættismenn kirkjunn-
ar sjálfrar sem mundi þá sjálf skil-
greina stöðu sinna embættismanna.
Hún gæti þá skilgreint prestvígslu
sem æviráðningu þ.e. embættisveit-
ingu, en skipun til prestakalls, safn-
aðar eða sérþjónustu sem skamm-
tíma starfsskipun til afmarkaðs tíma.
Ég vona enn að árekstrum innan
kirkjunnar megi linna og ríkja gott
samstarf leikmanna og presta. Und-
irstaða þess er að prestar og leik-
menn líti hver á annan sem jafningja
en ekki hvor á hinn sem undirsáta
sinn né andstæðing.
Höfundur er alþingismaður
Sjáifstæðisflokksins fyrir
Reykjaneskjördæmi.
Árni Itagnar
Árnason