Morgunblaðið - 10.02.1995, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 10. FEBRÚAR 1995
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Rými og blýantur
Morgunblaðið/Halldór
GRÉTAR Reynisson við verk sitt.
MYNDPST
Nýlistasaf nið
RÝMISVERK
GRÉTAR REYNISSON
Opið daglega frá kl. 14-18. Til 12.
febrúar. Aðgangur ókeypis. Sýning-
arskrá 300 krónur.
RÝMIÐ og víddir myndflatarins
er það sem helst hefur verið vaki
myndlistariðkana Grétars Reynis-
sonar um árabil. Kann að eiga rætur
í vinnu hans við leikhús, þar sem
hann formar leikmyndir, en hér eru
einnig merkjanleg áhrif að utan og
hugmyndafræði undangenginna ára.
Sem fyrr sækir Grétar mjög til
sporöskjunnar, hringsins og spírals-
ins, sem nú er meira skynrænn en
áþreifanlegur og eins og leynist á
bak við keilulaga form og holan við,
þar sem eins og sér í skrúfuvafn-
inga. Keilulaga formið er ekki ein-
ungis til sýnis liggjandi á gólfi held-
ur í holrúmi, - tóminu sjálfu.
Svartholið er enn til staðar, en
nú er það í formi kolsvarts blýriss
á tréplötum, þar sem allt hringsnýst
um eina miðju sem.blasir við líkast
ginnungagapi. Þetta virkar einnig
sem braut punkts sem snýst um
fasta miðju í sléttum fleti og fjarlæg-
ist hana eða nálgast í hið óendan-
lega, - nokkurs konar hreyfiás
tímans um ómældar vegalengdir inn
í og út úr rými og tíma.
Aður vann Grétar í stóra fleka
og notaðist við sígilda miðla, en lét
sér yfirleitt duga hið tvívíða form,
sem hann magnaði upp með ábúðar-
miklum grunnformum, en nú vinnur
hann öðru fremur á sviði rúmtaks-
ins. Notar krossvið, sem hann h'mir
saman í mismörgum lögum sem
mynda kubba og strendinga, borar
svo gat í fyrirferð-
ina. Gatið og hol-
rúmið gegnir svo
hlutverki til úrslita
í þessum verkum
hans og getur haft
ýmsar ljósar sem
óræðar merkingar.
Opnað ný sjónar-
hom, vakið upp for-
vitni og um leið ver-
ið til áhersluauka á
fjarlægðum og dýpt,
sem eru myndferli
sem virðast taka
listamanninn allan
nú um stundir.
Grétar hefur auðsjáanlega verið
að stokka spilin og bijóta upp ný
gmnnmál, en þó naumast teljist
hann hafa gerkannað fyrri mynd-
heim, en það er árátta íslenskra
myndlistarmanna, að vera stöðugt
að kanna eitthvað nýtt á afmörkuðu
sviði í stað þess að rækta sinn garð
til hlítar.
Teikningamar í miðrými voru það
sem helst hreyfðu við mér á sýning-
unni, en þar virðist mér Grétar eink-
um ná að magna upp óræðar duldir
rýmis og íjarlægða.
Bragi Ásgeirsson
Rýmislínur
GER C. Bout fyrir framan rýmislistaverk sitt
i setustofu Nýlistasafnsins.
MYNPPST
Nýlistasaf nið
RÝMISVERK
GERC. BOUT
Opið frá 14-18 alla daga. Til 12. febr-
úar. Aðgangur ókeypis.
KÖNNUN rýmisins er eitt af því
sem vakir fyrir myndlistarmönnum
og arkitektum nú um stundir, en er
þó ekkert nýtt og frekar gamalt vín
á nýjum belgjum. Er hér átt við
sýnilegt rými og fyrirferð, sem og
tómið sjálft sem umlykur það, en
það sem við nefnum höggmynd eða
skúlptúr, er að sjálfsögðu afsprengi
rýmisins.
Það var og er vísast enn kennslu-
grein í myndmótunardeild MHÍ að
strengja þræði yfir afmarkað rými
til að kanna og rannsaka víddir þess,
og má komast að ýmsum niðurstöð-
um, m.a. skapa arkitektóníska heild.
1 setustofu Nýlistasafnsins hefur
Hollendingurinn Ger C. Bout komið
upp slíkum gjömingi eða kannski
heldur innsetningu og notið til þess
aðstoðar Uluga Eysteinssonar mynd-
listarmanns. Um er að ræða að ge-
rendur hafa strengt 300 grömm af
þræði úr ull og polyester þvers og
kmss um allt innra rými setustof-
unnar, og eru þræðimir lýstir upp
með útfjólubláu ljósi.
Ger C. Bout skilgreinir þetta rým-
isverk sem þrívíða tilraun, þar sem
leitast er við að fylla út rýmið, án
þess að rýmið fyllist og nefnir hann
það þrívíða teikningu. Gengur út frá
línunum í húsinu
sjálfu og satt er það
að samhengi má
finna ef vel er leitað.
Listamaðurinn, sem
er menntaður arki-
tekt, gerir ekki upp
á milli fagsins og
listarinnar og hefur
ánægju af ýmsum
þreifingum á vett-
vanginum, sem
tengjast lífrænum
gjörningum.
Það er nokkuð
óvænt að sjá þessa
þræði blámóskunn-
ar í setustofunni, sem verður við það
líkt og rafmögnuð, og gjörningurinn
minnir vissulega á líf sem kviknar,
lifir skamma stund og deyr eins og
t.d. fiðrildi á hásumri sem lifa bara
einn dag. Listamaðurinn hefur ei
heldur í hyggju að búa til list sem
lifir eins og minnisvarði, heldur sem
lifir og deyr, eða breytist og umform-
ast með árunum.
Bragi Ásgeirsson
Skýjahöllin valin á
hátíðina í Berlín
MAX FACTOR
INTERNATIONAL
Kynning í Holts Apóteki
ídagkl. 14.00-18.00
BALANCING ACT
COMBINATION SKIN MAKE-UP
kynningarafsláttur
MAX FACTOR
INTERNATIONAL
vörum í dag.
SKÝJAHÖLLIN, kvikmynd Þor-
steins Jónssonar, hefur verið valin
til sýninga á alþjóðlegu kvikmynda-
hátíðinni í Berlín á sérstakri bama-
kvikmyndahátíð sem haldin er í
tengslum við aðalhátíðina. Skýja-
höllin er þar í hópi níu annarra
kvikmynda sem valdar voru í
keppnina. Þorsteinn Jónsson segir
að það eitt að komast með kvik-
myndina inn á þessa hátíð breyti
miklu fyrir sig. Forsýning var á
bamamyndunum fyrir blaðamenn í
Berlín sl. miðvikudag og í umsögn
þýska dagblaðsins Tage Spiegel
segir að fallegasta myndin á hátíð-
inni komi frá íslandi.
Þorsteinn segir að kvikmyndahá-
tíðin í Beriín sé önnur af tveimur
stærstu kvikmyndahátíðum heims.
Hátíðin er með barna- og fjöl-
skyldumyndahluta. Kvikmyndahá-
tíðin hófst sl. miðvikudag og Þor-
steinn hélt utan til Berlínar í fyrra-
dag ásamt aðalleikara myndarinn-
ar, Kára Gunnarssyni.
Innan hátíðarinnar verða fjórar
sýningar á Skýjahöllinni og verður
hún sýnd þar í þýskri útgáfu með
þýsku tali. Einnig verður hún sýnd
fjórum sinnum á svokölluðum
markaði, þá með islensku tali og
enskum sýningartextum.
Gekk ekki vel í Reykjavík
„Þetta opnar hiklaust markaði
fyrir myndina og er besti stökkpall-
ur fyrir sölu á henni sem hægt er
að hugsa sér. Myndin gekk ekki
nógu vel hér heima. Það sáu hana
um 10 þúsund manns í Reykjavík
en það á eftir að sýna hana úti á
landi,“ sagði Þorsteinn.
Þorsteinn sagði að til hefði stað-
ið að fara með annan af aðalleikur-
unum, hundinn, til Berlínar en ís-
lenskir hundar eru ekki bólusettir
fyrir hundaæði svo ekki varð af því.
Verðlaunaafhending verður 21.
febrúar næstkomandi.
GESTUR Þorgrímsson
„KVEÐIÐ
VŒ) STEIN“
MYNDPST
Úm bra
HÖGGMYNDIR
GESTUR ÞORGRÍMSSON
Opið virka daga frá 13-18. Laug-
ardaga og sunnudaga 14-18. Lok-
að mánudaga. Til 22. febrúar.
Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ gerist æ sjaldgæfara,
að menn sjái höggmyndir, sem
standa undir nafni samkvæmt
orðsins hljóðan, og það sem
nefnist steinhögg er enn sjald-
gæfara. Þetta er líkt og í grafík-
inni, vefnaðinum og leirlistinni
og þó er það svo, að ferskleikinn
geislar einatt af hinum sígildu
vinnubrögðum, sem eru hrein,
bein og upprunaleg. Verða aldr-
ei úrelt hve mjög sem menn
hamast við að finna nýjar leiðir
og nýjar hliðar á miðlunum.
Sígildu miðlarnir eru komnir
aftur í grafík eins og sér stað
í myndum §olmargra grafík-
listamanna. Asgerður Búadóttir
og Synnöve Anker Aurdal hafa
sýnt að nútímavefnaður er hvað
jarðtengdastur og blóðn'kastur
ef beitt er sígildum vinnubrögð-
um og notast við náttúruefni,
og danska leirlistakonan Alev
Siesbye hefur endumýjað ein-
föld form í leirlistinni og fengið
þau til að ljóma á ný.
En þeim fækkar þó stöðugt
sem eru færir um að kenna
þessi upprunalegu vinnubrögð
og er það mikið áhyggjuefni
eldri kynslóða myndhöggvara
og hinn nafnkenndi norski Nils
Aas gat hreint ekki svarað því
í hvaða skóla hægt væri að
læra sígildu aðferðirnar, er ég
spurði hann fyrir hönd sonar
míns fyrir tæpu ári.
Hér á landi hefur Gestur
Þorgrímsson verið einna ötul-
astur við sígilda miðla högg-
myndalistarinnar hin síðari ár,
og á sama tíma hefur hann tek-
ið út drjúgan þroska og hefur
aldrei verið betri né ferskari þó
kominn sé á áttræðisaldur (f.
1920).
Hann hefur líka verið iðnari
við sýningahald en áður og
sannar hér að lengi lifir í göml-
um glæðum, og að fersk list-
sköpun spyr ekki um aldur og
að gott myndverk er alltaf nýtt.
A sýningu Gests í listhúsinu
Úmbru eru einungis fjögur verk,
en þau fylla vel út rýmið og
standa vel saman þannig að úr
verður eftirminnileg heild.
Listamaðurinn fylgir sýning-
unni úr hlaði með eftirfarandi
boðskap: „grjót er ekki bara
gijót/ gijót er náttúra, landslag,
umhverfi,/ steinn í götu þinni,
bjarg á brún./ Ég reyni að birta
þann galdur/ sem í steininum
býr/ og vekja með því nýja for-
vitni/ þeirra sem vilja horfa og
sjá.“
Þetta er alveg rétt og gijót
náttúrunnar er kannski besti
lærimeistarinn í höggmyndalist,
og á stundum þarf litlu við að
bæta til að úr verði ferskt lista-
verk, en það sem máli skiptir
er að kunna að horfa og sjá,
en það er oftar en ekki afrakst-
ur áralangrar þjálfunar skyn-
færanna.
Um sumt minnir slík með-
höndlun steinsins eins og hjá
Gesti eitt augnablik á vinnu-
brögð hins formræna mynd-
höggvara Isamu Noguchi
(1904-1988), en er þá eingöngu
um skyldleika að ræða og ekki
leiðum að líkjast.
Bragi Ásgeirsson