Morgunblaðið - 06.10.1992, Blaðsíða 29

28
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJODAGUR 6. OKTÓBER 1992
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. OKTÓBER 1992
29
JKttgntifrlitfeffei
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Hugvit og mannauður
átímum samdráttar í þjóðarbú-
skapnum, aflabrests og verð-
stóriðjuafurða á erlendum mörk-
uðum, hljóta íslendingar að leita
leiða til að vinna á móti kreppunni
og fínna nýja vaxtarbrodda. Lykillinn
að hagvexti í framtíðinni er betri
nýting auðlinda landsins, en ekki
meiri sókn í takmarkaðan forða.
Framtíðarmarkmiðið ætti einnig að
vera að minnka sveiflur í þjóðarbú-
skapnum og haga málum þannig að
þjóðin verði ekki jafnháð ytri skilyrð-
um og nú. Þannig myndu íslendingar
í auknum mæli byggja velferð sína
og lífsafkomu á eigin hugviti en ekki
duttlungum náttúrunnar, þótt
óraunsætt væri að halda að þjóð, sem
um langan aldur hefur byggt afkomu
sína á sjávarfangi, gæti orðið full-
komlega óháð ytri aðstæðum.
Góð menntun, rannsóknir og þró-
unarstarf eru undirstaða þess að
markmið af framangreindu tagi geti
náðst. Margar þjóðir, sem ekki ráða
yfir gjöfulum náttúruauðlindum, til
dæmis Japanir, Taívanir og Singa-
púrbúar, hafa lagt ofuráherzlu á
hagnýtingu hugvits og tækniþekk-
ingar og náð undraverðum árangri.
Margar Evrópuþjóðir hafa einnig
stutt við bakið á vísinda- og rann-
sóknastarfí með flárframlögum, sem
fullyrða má að hafí skilað sér aftur
í aukinni framleiðni og bættri sam-
keppnisstöðu atvinnulífs þeirra.
A undanfömum árum hafa íslenzk
stjómvöld verið gagnrýnd fyrir að
gera sér ekki grein fyrir mikilvægi
rannsókna og þróunarstarfs og
styrkir til slíkra málefna hafa verið
mun lægra hlutfall á fjárlögum en í
flestum nágrannankjum okkar. Nú
bendir ýmislegt til að þetta sé að
breytast. Nýlega samþykkti ríkis-
stjómin 240 milljóna króna viðbótar-
framlag til rannsókna og þróunar,
sem á að íjármagna með sölu ríkis-
fyrirtækja. Um þetta segir Ólafur
G. Einarsson menntamálaráðherra í
viðtali við Morgunblaðið síðastliðinn
sunnudag: „Ríkisstjómin hefur sam-
þykkt íjárveitingar til rannsóknar-
og þróunarverkefna. Við ætlum okk-
ur að tvöfalda flárveitingar til Rann-
sóknasjóðs og Vísindasjóðs og erum
með þessu að sýna hvar við teljum
vaxtarbroddinn vera, því ekki verður
séð fram á neina sérstaka aukningu
í þorskveiðum."
Ráðhen-ann fjallar í viðtalinu um
samstarf íslands og annarra Evrópu-
þjóða í menntamálum, rannsóknum
og þróunarstarfí og segir, aðspurður
um hvort íslendingar séu þar ekki
þiggjendur fremur en veitendur:
„Með aðild okkar að rammaáætlun
EB erum við að snúa því að hluta
við. Við greiðum töluverðan að-
gangseyri þrátt fyrir niðurskurð . . .
Við þurfum því ekkert að hengja
haus vegna þess að við séum fremur
þiggjendur en gefendur, því við höf-
um ýmislegt að gefa. Við stöndum
framarlega á ýmsum sviðum og eig-
um vel heima í mörgum rannsóknar-
verkefnum með okkar vísindamenn.
Háskólinn hefur því beint og óbeint
mikinn hag af þessari aðild.“
Gangi það eftir að samningurinn
um Evrópskt efnahagssvæði taki
gildi 1. janúar næstkomandi taka
aðildarríki EFTA, þar á meðal ís-
land, fullan þátt í svokallaðri þriðju
rammaáætlun Evrópubandalagsins á
sviði rannsókna og þróunar. Innan
hennar eru 15 undiráætlanir um
rannsóknir á ákveðnum sviðum. Gert
er ráð fyrir að ísland verði fullgildur
þátttakandi í áætluninni í ársbyijun
1994 að því gefnu að EES-samning-
urinn verði samþykktur á Alþingi.
íslendingar taka nú þegar þátt í
nokkrum undiráætlunum, en EES-
aðild myndi veita íslendingum betri
aðgang að upplýsingum og ákvarð-
anatöku varðandi þessar áætlanir en
nú er. I samningaviðræðunum um
Evrópska efnahagssvæðið var af Is-
lands hálfu lögð áherzla á að fá strax
fulla aðild að áætlunum um umhverf-
isrannsóknir, nýtingu mannauðs,
hafrannsóknir, líftækni, upplýsinga-
tækni og læknisfræði og heilbrigðis-
rannsóknir.
Til rammaáætlunar Evrópubanda-
lagsins er varið 400 milljörðum ís-
lenzkra króna. Fyrir þátttöku í áætl-
uninni þyrftu EFTA-ríkin að greiða
ákveðið árgjald, sem gæti orðið
60-70 milljónir króna fyrir ísland. Á
móti gætu íslenzkar rannsóknastofn-
anir, fyrirtæki og vísindamenn, í
samstarfí við samsvarandi aðila í
Evrópubandalagsríkjunum, sótt um
styrki úr sjóðum rammaáætlunarinn-
ar til rannsókna og þróunarverkefna.
Með aðild að samstarfsáætlunum
Evrópuríkja ættu að opnast gífurleg-
ir möguleikar á nýsköpun og þróun
í íslenzku atvinnullfí. Styrkir úr sjóð-
um Evrópubandalagsins ættu að
gera íslenzkum fyrirtækjum og vís-
indamönnum kleift að ráðast í rann-
sóknir, sem áður hefði verið óhugs-
andi að íslenzkir aðilar gætu fram-
kvæmt vegna fjárskorts og lítilla
fjárframlaga af hálfu hins opinbera
til þróunar og rannsókna. Þær fjár-
hæðir, sem um er að ræða, eru hærri
en áður hafa verið til ráðstöfunar
fyrir þá, sem starfa að rannsóknum
og þróunarverkefnum hér á landi.
Miklu máli skiptir því að íslenzkir
aðilar undirbúi umsóknir um styrki
vel og tryggi þannig að íslendingar
fái fjárframlag sitt til samstarfsins
helzt margfalt til baka. Reynslan af
norrænu samstarfi sýnir að íslend-
ingar hafa ævinlega fengið miklu
meira í sinn hlut en þeir leggja af
mörkum og reyndar er raunin yfir-
leitt sú í alþjóðasamstarfi að smærri
ríki hagnast hlutfallslega meira á því
en þau stærri. Þannig leggja Danir
fram 2% af kostnaði við rannsókn-
aráætlanir Evrópubandalagsins, en
fá upphæðina tvöfalda til baka.
Menntamálaráðherra hefur ákveðið
að setja á stofn stöðu sérstaks stjóm-
sýslufulltrúa í Brussel, sem hafa á
það verkefni að miðla upplýsingum
á milli íslenzkra og evrópskra aðila
og tryggja að íslendingar hagnist
sem bezt á þátttöku í Evrópusam-
starfí um rannsóknir og þróun.
Aukin fjárframlög til rannsókna
og þróunar hér heima og stuðningur
við slíka starfsemi eru forsenda þess
að þátttaka í evrópsku samstarfi á
mörgum sviðum visinda skili sem
mestum árangri. íslendingar hafa
alla möguleika á að verða leiðandi á
ýmsum sviðum í því samstarfi, til
dæmis í sjávarútvegstækni, haf-
rannsóknum, nýtingu jarðvarma og
veðurfræði. Með því að leggja fram
þekkingu á sviðum, þar sem Islend-
ingar þekkja bezt til, er jafnframt
hægt að fá til samstarfs erlenda
aðila, sem búa yfír tækjabúnaði eða
reynslu á öðrum sviðum, sem íslend-
ingar þarfnast. Slíkt er ein af for-
sendum bættra lífskjara hér á kom-
andi árum; betri nýting mannauðsins
þegar náttúruauðlindir eru fullnýtt-
ar.
að hafa áhyggjur
- segja forsvarsmenn nokkurra verð-
bréfafyrirtækja, en starfsemi þeirra
var með venjubundnum hætti í gær
EKKI varð vart við óróa á verðbréfamörkuðum í gær vegna þess
að lokað var á viðskipti með hlutdeildarskírteini í verðbréfasjóðum
í umsjá Fjárfestingarfélagsins Skandia. Forsvarsmenn nokkurra
verðbréfafyrirtækja sem Morgunblaðið ræddi við sögðu að ekki
væri ástæða fyrir viðskiptavini þeirra að hafa áhyggjur og of
snemmt væri að meta hvort og þá hvaða áhrif þetta hefði á ís-
lenskan verðbréfamarkað til lengri tíma litið.
Verðbréfasjóðir í umsjá
Verðbréfamarkaðs Skandia
. Eign sjóðanna frá janúar til september 1992 í millj. kr.
49 KJARABRÉF
2.076 SKYNDIBRÉF
254 250
1.924
llllillíi
364 TEKJUBRÉF
llllimí
MARKBRÉF
594
JFMAMJJÁS
F M A M J
Stöðvun viðskipta með hlutdeildarskírteini í verðbréfasjóðum Fjárfestingarfélags Skandia og riftun kaupsamnings við Fjárfestingarfélag Islands
Ekkí er ástæða til
Verðbréfasjóðir I umsjá Verð-
bréfamarkaðs Skandia samtals,
og aðrir verðbréfasjóðir
Eign sjóðanna f rá janúar tíl september 1992 í millj. kr.
7.693 f VÍB, Kaupþing 7.716 l i— 7.706
' og Landsbréf r"1
Tæpir 3 milljarðar í verðbréfasjóðunum
FJÁRFESTINGARFÉLAG íslands varð fyrst til að
stofna verðbréfasjóð hér á landi í maí 1985 þegar
Verðbréfasjóðurinn hf. var settur á stofn en hann
hefur gefið út Kjarabréf. Um vorið 1987 var Mark-
sjóðurinn settur á fót og stuttu síðar Tekjusjóður-
inn. Um langt skeið höfðu þessir sjóðir yfirburði á
markaðnum hvað stærð snertir og voru t.d. hátt í
4,9 miltjarðar í desember 1990. Þá var hlutdeild
þeirra um 37% en er nú 27%.
í ágúst á sl. ári þurfti að lækka gengi Kjarabréfa og
Markbréfa um 4,5% og gengi Tekjubréfa var lækkað
um 2,5%. Þær ástæður voru tilgreindar að hækkun hefði
orðið á markaðsvöxtum á eignum verðbréfasjóðanna sem
þýddi lækkun á gengi eignanna, afskrift tapaðra krafna
og að ákveðið hefði verið að auka varasjóði. I kjölfarið
urðu verulegar innlausnir hjá sjóðunum. Til að mæta
samdrætti þeirra þurftu stærstu hluthafarnir að kaupa
bréf úr sjóðunum og eins var stofnað dótturfélagið Tak-
mark sem keypti tregseljanleg bréf fyrir 300"milljónir.
Skandia keypti Verðbréfamarkaðinn fyrir 186,5 millj-
ónir af Fjárfestingafélagi Íslands hf. í apríl og tók form-
lega við rekstri Verðbréfamarkaðarins 16. júní. Kaup-
samningurinn kvað á um það að 10% af kaupverðinu
yrði geymt á sérstökum geymslureikningi til 1. júní 1993.
Þetta fé yrði til tryggingar því að upplýsingar Fjárfesting-
arfélagsins um fjárhagslega stöðu fyrirtækisins og sjóð-
anna hafí verið réttar.
Forsendur fyrir kaup-
urn Skandía brostnar
- segir Gísli Örn Lárusson, forstjóri
Fréttatilkynning Skandia
Munar 160 milljónum í
mati á eignum sjóðanna
Ekki vör við nein áhrif
Viðskipti voru með venjubundn-
um hætti hjá Verðbréfamarkaði
íslandsbanka í gær og sagði Vil-
borg Lofts, aðstoðarframkvæmda-
stjóri VÍB, að hún hefði ekki orðið
vör við nein áhrif vegna lokunar
verðbréfasjóða Fjárfestingafélags-
ins hvað sem síðar yrði.
Aðspurð hvaða áhrif þetta myndi
hafa á íslenskan verðbréfamarkað
þegar til lengri tíma væri litið, sagði
hún að íslenskir íjárfestar hlytu að
meta stöðu sína, athuga betur hvað
þeir fjárfestu í og afla sér betri
upplýsinga en þeir hefðu ef til vill
gert hingað til. Varðandi þá sjóði
sem Verðbréfamarkaður Islands-
banka rekur, sagði hún að eigendur
hlutdeildarskírteina í þeim þyrftu
ekki að hafa áhyggjur af að gengi
bréfa í sjóðunum lækkaði.
„Vanskil eru mjög lítil og sjóðirn-
ir eiga engar fasteignir sem þeir
hafa leyst til sín. Um 40% af eign-
um þeirra eru í bréfum með ábyrgð
ríkis eða banka og ef við bætum
þar við skuldabréfum eiganleigu-
fyrirtækjanna, þá eru 50% í mark-
aðsskuldabréfum hjá okkur og ein-
ungis 7% í veðskuldabréfum. Alla
breytingar á markaðsverði þeirra
verðbréfa sem eru í sjóðunum hafa
skilað sér strax inn í gengi á hlut-
deildarskírteinum sjóðanna. Við-
skiptavinir okkar þurfa því ekki að
hafa neinar áhyggjur,“ sagði Vil-
borg ennfremur.
Velþekkt að gengi hjá sjóðum
sveiflist
„Það hafa öll viðskipti sjóðanna
verið með mjög eðlilegum hætti í
dag. Við höfum bæði selt hlutdeild-
arskírteini í okkar sjóðum og inn-
leyst eins og á venjulegum degi,“
sagði Sigurbjörn Gunnarsson,
deildarstjóri hjá Landsbréfum hf.
Aðspurður sagði hann að vissu-
lega hefði lokun viðskipta hjá sjóð-
um í umsjá Fjárfestingarfélagsins
Skandia óæskileg áhrif á verðbréfa-
markaðinn en það væri mjög erfitt
að svo komnu að meta hvaða áhrif
þetta hefði. Það myndi ráðast með-
al annars af því hvernig á málinu
yrði tekið þar í framhaldinu og
hver viðbrögð almennings yrðu.
Sigurbjöm sagði að það væri
velþekkt erlendis frá að gengi sjóða
sveiflaðist frá einum tíma til ann-
ars. „Varðandi okkar sjóði er ekki
nein ástæða fyrir fólk að hafa
áhyggjur. Þeir eru stofnaðir fyrir
tveimur árum og eru allir reknir í
samræmi við mjög varkára fjárfest-
ingastefnu. Starfsemi þeirra fer í
einu og öllu eftir þeim reglum og
lögum sem eru gildi í dag,“ sagði
hann.
Aðspurður hvort þetta væri ekki
áfall fyrir verðbréfaviðskipti sagði
hann að auðvitað væri þetta slæmt,
en það væri ekki ástæða til annars
fyrir fólk en að halda ró sinni.
Gengislækkun í fyrra hafði
sáralítil áhrif
„Þetta hefur haft mjög lítil áhrif.
Það hefur nokkuð verið hringt og
spurt, en þetta hefur haft sáralítil
áhrif og engin mælanleg. Viðskipti
með hlutdeildarskírteini hafa geng-
ið eðlilega fyrir sig í dag,“ sagði
Guðmundur Hauksson, forstjóri
Kaupþings hf., aðspurður hvort lok-
un viðskipta með hlutdeildarskír-
teini í umsjá Ejárfestingarfélagsins
Skandia hefði haft einhver áhrif á
viðskipti hjá þeim.
Hann sagði aðspurður að mjög
erfítt væri tjá sig um þetta fyrr en
eitthvað lægi fyrir frá fyrirtækinu
um hvað hefði valdið þessari
ákvörðun að hætta viðskiptum
timabundið og því væri mjög erfitt
að meta hvaða áhrif þetta hefði á
íslenskan verðbréfamarkað til
lengri tíma litið. „Allir atburðir sem
trufla eðlilega starfsemi geta haft
neikvæð áhrif, en fyrr en maður
sér hvað er nákvæmlega um að
ræða getur maður ekki dæmt um
þetta tilvik. Þegar Fjárfestingarfé-
lagið lækkaði gengi á bréfum sínum
í fyrrasumar hafði það sáralítil áhrif
til dæmis, enda var útskýrt ná-
kvæmlega hvað var þá á ferðinni
og það hafði engin áhrif á viðskipti
hjá okkur.“
Guðmundur sagði að það væri
ekki óalgengt erlendis að hætt
væri viðskiptum tímabundið þegar
eitthvað óvænt kæmi upp á, til
dæmis í sambandi við skráningu á
gjaldmiðlum og hlutabréfum. Að-
spurður hvort viðskiptavinir Kaup-
þings þyrftu að hafa einhveijar
áhyggjur í þessum efnum sagði
hann: „Við erum með mjög ákveðn-
ar reglur um hvernig haldið er á
þessum málum og það eru vinnu-
brögð sem eru algerlega í samræmi
við óskir og kröfur bankaeftirlits-
ins, þannig að þeir þurfa ekki að
óttast það að þessi staða komi upp
hjá Kaupþingi.“
Ragnar sagði að endurskoðendur
verðbréfasjóða gerðu reglulega úttekt
á stöðu sjóðanna, að jafnaði ársfjórð-
ungslega. Hingað til hefði ekkert kom-
ið fram varðandi stöðu þessara verð-
bréfasjóða sem hefði gefið tilefni til
einhverra aðgerða af hálfu bankaeftir-
litsins umfram það samráð sem hefði
verið haft við eftirlitið. Það væri út
af fyrir sig ekkert óeðlilegt við það
þó mat á eignum sveiflaðist upp og
niður. Hins vegar væri þetta dálítið
mikil sveifla á stuttum tíma og eflaust
væri um að ræða sambland af mögum
samverkandi orsakaþáttum. Bankaeft-
irlitið hefði enga ástæðu til að ætla
annað en að sú staða sem gefín væri
upp í fréttatilkynningu Skandia væri
sem næst réttri stöðu.
Aðspurður sagði hann að í ákvæðum
hlutdeildarskírteinanna kæmi fram_að
heimilt væri að stöðva viðskipti með
skírteinin í vissum tilfellum. Það væri
GÍSLl Öm Lárusson, forstjóri
Skandia ísland segir að alfarið hafi
verið byggt á upplýsingum Fjár-
festingarfélagsins um stöðu verð-
bréfasjóðanna við kaup Skandia á
Verðbréfamarkaðnum. Sú vöntun
sem nú hafi komið í Ijós í verðbréfa-
á valdi stjómar viðkomandi verðbréfa-
sjóðs að ákveða það.
Lög um verðbréfaviðskipti og verð-
bréfasjóði eru frá árinu 1989. í 34.
grein segir að starfsemin sé háð eftir-
liti Bankaeftirlits Seðlabanka íslands.
Skuli það hafa aðgang að öllum gögn-
um og upplýsingum hjá þessum aðilum
sem séu nauðsynleg vegna eftirlitsins.
Þá segir að ársfjórðunglegt yfírlit í
því formi sem bankaeftirlitið ákveði
skuli einnig senda þvf og það skuli
liggja frammi á starfsstöðvum verð-
bréfafyrirtækis.
Um verðbréfafyrirtæki segir í 20.
grein að gefa skuli út verðbréf í formi
hlutdeildarskírteini8 til þeirra sem fái
verðbréfafyrirtæki fjármuni til ávöxt-
unar í verðbréfasjóði. Allir sem eigi
hlutdeild í verðbréfasjóði eigi sama
rétt til eigna hans í hlutfalli við eign
sína. í skirteinið skuli skrá auk nafns,
kennitölu og númers skírteinis, hvem-
sjóðunum sé að mestu leyti tilkomin
vegna eigna sem mynduðust hjá
sjóðunum fyrir 1990. Þessi upphæð
sé af þeirri stærðargráðu að for-
sendur fyrir kaupunum séu brostn-
ig sjóðshlutur sé innleystur og hvaða
reglur gildi um arðgreiðslur. Þá segir
að innlausnarvirði hlutdeildarskírteinis
sé markaðsvirði samanlagðra eigna að
frádregnum skuldum. Laust fé skal
aldrei nema lægra hlutfalli en nemur
2% af innlausnarvirði í sjóðnum og
getur ráðherra hækkað þetta mark í
allt að 5% ef hann telur ástæðu til.
í samþykktum verðbréfasjóðs ber að
skrá fjáfestingarstefnu hans, „í hvaða
tegundum verðbréfafjármunir sjóðsins
verða ávaxtaðir og í hvaða hlutföllum
áformað sé að fjárfesta í hveijum flokki
miðað við heildarverðbréfaeign sjóðsins
á hveijum tíma og hvaða lausafjárkvöð
sjóðnum er sett.“
í fjárfestingarstefnu Marksjóðsins
svo dæmi sé tekið, sem er einn af þeim
sjóðum sem Fjárfestingarfélagið Skan-
dia sá um rekstur á og áður Fjárfesting-
arfélag íslands, segir að 10-30% skuli
vera í verðbréfum með ríkisábyrgð,
0-15% í verðbréfum með bankaábyrgð,
5-35% í verðbrefum með ábyrgð
traustra fyrirtækja, 15-45% í fatseigna-
tryggðum bréfum, 0-10% í hlutabréfum
og 15-50% í verðbréfum með öðrum
ábyrgðum.
liti Seðlabankans tilkynnt um vöntun
í sjóðina um miðjan mánuðinn eins
og kveðið er á um lögum um starf-
semi verðbréfafyrirtækja. Eftir til-
mæli frá Seðlabankanum hafí síðan
verið ákveðið að grípa til þessara
aðgerða.
„Við fengum í hendur bréf 17.
september frá endurskoðanda verð-
bréfasjóðanna, sem við kynntum
strax fyrir bankaeftirlitinu," segir
Gísli Örn. „Daginn eftir gekk Ragnar
Aðalsteinsson, stjómarformaður
Skandia ísland, á fund stjórnarform-
anns Fjárfestingarfélagsins og af-
henti honum bréfíð. í því kemur fram
að verið sé að ljúka endurskoðun á
verðbréfasjóðum í vörslu Ejárfesting-
arfélagsins Skandia sem miðist við
annan ársfjórðung 1992. Ljóst sé að
um verulega vöntun sé að ræða hjá
Verðbréfasjóðnum hf. til að niður-
færsla teljist fullnægjandi eða allt að
120 milljónum. Minni vöntun sé hjá
öðrum sjóðum en samtals vanti 163
milljónir til að æskilegri niðurstöðu
sé náð. Þó ekki liggi fyrir nákvæm
greining á því hvenær þessi vöntun
sé tilkomin sé ljóst að upplýsingar
um verulegan hluta hennar hefðu átt
að liggja fyrir á fyrri helmingi árs-
ins.“
„Skandia yfírtekur verðbréfafyrir-
tækið þann 16. júní og miðað við
uppgjörið sem nær til 1. júlí er hér
um mjög skamman tíma að ræða. í
samningnum er ákvæði um gerðar-
dóm og það þarf að rannsaka hvern-
ig stendur á þessum 160 milljónum.
Þessi upphæð er af þeirri stærðargr-
áðu að forsendur fyrir kaupunum eru
brostnar. Við rekum því fyrirtækið á
ábyrgð seljenda.“
Hann sagðist ekki geta svarað því
hvenær mál skýrðust varðandi verð-
bréfasjóðina. Von væri á fulltrúa eig-
endanna frá Svíþjóð í dag þannig að
unnt væri að leysa málið sem fyrst.
„Við munum leggja áherslu á að flýta
málinu með tilliti til hagsmuna þeirra
aðila sem eiga þarna peninga.“
Hér fer á eftir fréttatilkynning
Skandia, sem send var út i gær:
Försákringsaktiebolaget Skandia,
Stokkhólmi, hefur frá og með 2. októ-
ber 1992 rift kaupum á Verðbréfa-
markaði Fjárfestingarfélagsins hf., en
í því felst að kaupin gangi til baka.
Þar sem seljandi, Fjárfestingarfélag
íslands hf. hefur ekki fallist á að kaup-
in gangi til baka mun Fjárfestingarfé-
lagið Skandia hf. þó reka fyrirtækið
rnr til aðilar hafa fengið úrskurð um *
ágreining þann sem er á milli aðila,
svo sem gert er ráð fyrir í kaupsamn-
ingi þeirra.
Gengið var frá skilyrtum kaup-
samningi milli aðila hinn. 6. apríl
1992, en formlega tók Försákrings-
aktiebolaget Skandia við rekstri Verð-
bréfamarkaðar Fjárfestingarfélagsins
Hér fer á eftir í heild fréttatilkynn-
ing sem stjórn Fj árfestingarfélags
Islands sendi frá sér í gær vegna
fréttatilkynningar Skandia.
Að gefnu tilefni í fréttatilkynningu
Forsákringsaktiebolaget Skandia í
dag vill stjórn Fjárfestingarfélags ís-
lands hf. taka fram eftirfarandi:
Fyrir sem næst hálfu ári eða hinn
6. apríl 1992 var samningur undirrit-
aður um kaup Forsákringsaktiebola-
get Skandia á öllum hlutabréfum Fjár-
festingarfélags íslands hf. í Verð-
bréfamarkaði Fjárfestingarfélagsins
hf.
Aðdragandi þeirra kaupa var sá að
Skandia Island hafði óskað eftir við-
ræðum um kaupin þar sem Forsá-
kringsaktiebolaget Skandia ætlaði að
hasla sér völl hér á landi á þessu sviði,
taldi reyndar ísland sinn heimamark-
að svo sem það var orðað.
Aðalverkefni Verðbréfamarkaðar
Fjárfestingarfélagsins hf. var rekstur
fímm verðbréfasjóða auk eins lífeyris-
sjóðs samkvæmt sérstökum rekstrar-
samningum við þá sjóði. Slíkt starf
þarf að vinna af miklum trúnaði og
þekkingu á viðskiptaumhverfi sjóð-
anna, ekki síst af þeirri ástæðu að
það felur í sér umsjón með fjármunum
annarra aðila, þ.e.a.s. þeirra sem eiga
hlutdeildarskírteini í sjóðunum en þeir
eiga þá ijármuni sem í þeim eru.
Gengi bréfa í sjóðunum getur breyst
frá einum tíma til annars en ávöxtun
þeirra hefur lengst af verið mjög góð.
Stjórn Fjárfestingarfélags Islands
hf. hafði ástæðu til að ætla að Skan-
dia væri traustur viðskiptaaðili og að
athuguðu máli treysti stjóm Fjárfest-
ingarfélag íslands hf. Skandia til að
annast umsjón þeirra miklu fjármuna
sem í sjóðunum eru, eða samtals 3
milljarðar króna. Því var lýst yfir að
Skandia myndi ráða starfsfólk Verð-
bréfamarkaðarins áfram til starfa og
var samningur um kaupin undirritaður
í byijun apríl sl. að undangengnum
ítarlegum athugunum endurskoðenda
og annarra sérfræðinga beggja aðila
á stöðu félagsins og sjóðanna. í fram-
haldi af því tóku kaupendur við stjóm
Verðbréfamarkaðarins og breyttu
nafni þess félags í Fjárfestingarfélag-
ið Skandia hf. Þeir kusu nýja menn í
stjórnir verðbréfasjóðanna og var ekki
annað að sjá en reksturinn væri áfram
í traustum höndum.
í samningi aðila voru ákvæði um
það hvernig við því skyldi brugðist
ef eignir eða skuldir Verðbréfamark-
aðarins væm með öðmm hætti en
fyrir lá við kaupin samkvæmt fyrir-
liggjandi upplýsingum á þeim tíma
sem gengið var frá kaupunum. Var
hluti kaupverðsins lagður á sérstaka
bók til uppgjörs slíkra krafna Skan-
hinn 16. júni 1992.
Komið hefur í ljós að loknu hálfsárs-
uppgjöri sjóða í vörslu verðbréfafyrir-
tækisins, þ.e. Verðbréfasjóðsins,
Tekjusjóðsins og Marksjóðsins, að
samkvæmt skýrslu sérfræðinga er
munur á mati á eignum sjóðanna og
skráðu gengi þeirra vemlegur eða
u.þ.b. 160 milljónir króna, en það
þýðir að eignir sjóðanna hafa verið
verulega ofmetnar í gögnum sem lögð
vom fram við sölu á verðbréfafyrir-
tækinu.
Þar sem kaupendur hafa aðeins
rekið félagið um skamma hríð, þegar
þetta mat á eignum kemur fram, og
það verður með engum hætti rakið
til aðgerða þeirra, þá telja þeir að
forsendur fyrir umræddum kaupum
séu brostnar, enda ekki við því að
dia, ef til kæmi. Fjárfestingarfélag
íslands hf. ábyrgðist þó ekki gengi
hlutdeildarskírteina verðbréfasjóð-
anna enda er það háð sveiflum frá
einum tíma til annars auk þess sem
það er háð eignamati, sem erfítt getur
verið að staðreyna á ákveðnum tíma-
punkti.
Það var að morgni 1. október sl.
sem Skandia sendi stjórn Fjárfesting-
arfélags íslands hf. bréf um málefni,
sem Skandia taldi snerta samskipti
félaganna á grundvelli samnings um
hlutabréfakaupin. í því bréfi var farið
fram á viðræður um málefni félaganna
og var að sjálfsögðu ekkert við það
að athuga.
í gögnum, sem Skandia sendi með
framangreindu bréfi til Fjárfestingar-
félagsins, kemur ekki annað fram en
að fjárhagsstaða verðbréfafyrirtækis-
ins og fjárhagsstaða verðbréfasjóð-
anna hafí verið með þeim hætti sem
upplýsingar lágu fyrir um þegar kaup-
in voru gerð.
Síðar sama dag, þ.e.a.s. 1. október
sl., afhenti aftur á móti talsmaður
Skandia fulltrúum Fjárfestingarfélags
íslands hf. bréflega tilkynningu um
riftun kaupa hlutabréfa í Verðbréfa-
markaði Fjárfestingarfélagsins hf. og
krafðist þess að félagið tæki við stjórn
og rekstri Fjárfestingarfélagsins
Skandia hf. eigi síðar en á hádegi
næsta dags, 2. október 1992. Kom
þessi tilkynning Fjárfestingarfélagi
Islands hf. vægast sagt á óvart og
algjörlega í opna skjöldu. Var þessari
riftun kaupanna og kröfu um yfírtöku
rekstrar harðlega mótmælt strax við
móttöku bréfsins.
Eftir stjórnarfund daginn eftir var
þeim mótmælum fylgt eftir með bréfi
þar sem bent var á það í fyrsta lagi,
að félaginu væri alls ekki kunnugt
um neinar vanefndir félagsins í sam-
bandi við umrædd kaup og þaðan af
síður neinar þær ástæður, sem rétt-
lætt gætu riftun kaupanna, sem væru
alfarið um garð gengin. Enginn
áskilnaður var gerður um þann mögu-
leika í samningum aðila. í öðru lagi
var bent á það, að samningur aðila
segði fyrir um það hvernig Skandia
ætti að bera sig að, ef þeir teldu ein-
Við starfsmenn Fjárfestingarfé-
lagsins Skandia hf. hörmum þau
óþægindi sem viðskiptavinir okkar
hafa orðið fyrir eða kunna að verða
fyrir vegna stöðvunar viðskipta með
hlutdeildarskírteini.
Starfsmenn harma ennfremur að
fyrrverandi og núverandi eigendur
búast að þeir taki að sér að bæta tjón
eigenda hlutdeildarskírteina, sem rak-
ið verður til fyrri ára. Nauðsynlegar
niðurfærslur má rekja til atvika sem
gerðust áður en núverandi daglegir
stjórnendur tóku við stjómtaumum í
félaginu.
Með tilliti til þeirra hagsmuna- sem
tengjast viðskiptavinum verðbréfafyr-
irtækisins og hafa ávaxtað fé sitt í
viðkomandi sjóðum, þá hefur Fjárfest-
ingarfélagið Skandia hf. í samráði við
bankaeftirlit Seðlabanka íslands tekið
þá ákvörðun að stöðva sölu og inn-
lausn hlutdeildarskírteina frá og með
deginum í dag. Unnið verður að því
næstu daga að kanna leiðir sem tryggi
sem best hagsmuni viðskiptavina og
jafnframt verði tryggt að ekki verði
neinum þeirra mismunað.
hverju ábótavant við kaupin, en sam-
kvæmt samningnum ber að leggja
hugsanlegan ágreining fyrir gerðar-
dóm. Riftun kaupanna gengur þannig
þvert á forskrift samningsins um
meðferð álitaefna varðandi kaupin.
Jafnframt var á það bent, að ef eitt-
hvert eitt atriði væri til þess fallið að
rýra traust viðskiptamanna sjóðanna
á þeim, væru það aðgerðir af þessu
tagi. Var fullri ábyrgð lýst á hendur
Skandia vegna þessara aðgerða þeirra
sem virðast ekki taka mið af hags-
munum viðskiptamanna sjóðanna.
Einnig var lýst fullri ábyrgð á hendur
Skandia á þeim stjómunarlegu
ákvörðunum, sem þeir hafa tekið
og/eða munu taka sem eigendur og
stjómendur Fjárfestingarfélagsins
Skandia hf. og sem stjórnendur og
umsýsluaðili sjóðanna.
Varðandi rekstur félagsins og sjóð-
anna og umsýslu með fjármuni þeirra
ber að sjálfsögðu að viðhafa þær
stjórnunarlegu vinnuaðferðir, sem
reglur sjóðanna og lagaákvæði um
starfsemi þeirra segja fyrir um.
Ljóst er að rekstur verðbréfasjóða
er afar viðkvæmur og unnt er að rýra
traust almennings á félaginu og sjóð-
unum og þar með eyðileggja eða rýra
starfsgmndvöll þeirra ef illa er haldið
á málum. Er augljóst, að þeir bera
sjálfir ábyrgð á öllum aðgerðum sínum
í þessu efni. Fjárfestingarfélag íslands
hf. hefur ekki verið í neinni aðstöðu
til að hafa áhrif á aðgerðir Skandia
í þessu efni og ber enga ábyrgð á
rekstri sjóðanna eftir að Skandiamenn
tóku við stjómartaumum félagsins og
sjóöanna. Hljótist tjón af aðgerðum
þeirra ber Skandia fulla ábyrgð á
þeim.
Þessar aðgerðir Skandiamanna em
ekki fallnar til þess að auka traust
almennings á íslandi til hins annars
virta félags, Forsákringsaktiebolaget
Skandia. Það er að sjálfsögðu ekki
nægileg ástæða til riftunar kaupanna,
að Skandiamönnum hafi einungis snú-
ist hugur og þeir hafí ekki lengur
áhuga á því að reka verðbréfafyrir-
tæki á íslandi.
Stjóm Fjárfestíngarfélags
tslands hf.
Fjárfestingarfélagsins Skandia hafi
ekki getað jafnað ágreining sinn
vegna kaupa á félaginu án þess að
það hafi orðið fjölmiðlamál, því að ljóst
er að báðir aðilar hafi þann styrk að
lausn málsins hefði átt að nást þeirra
á milli.
ar.
Að sögn Gísla Amar var bankaeftir-
Bankaeftirlit Seðlabanka Islands
Hagsmunum eigenda hlut-
deildarskírteina borgið
RAGNAR Hafliðason, aðstoðarforstöðumaður hjá Bankaeftirliti Seðla-
banka íslands, segir að haft hafi verið samráð við Bankaeftirlitið um að
stöðva viðskiptí með hlutdeildarskírteini í verðbréfasjóðum í umsjá Fjár-
festingarfélagsins Skandia, áður Fjárfestingarfélags íslands. Að öllu at-
huguðu telji eftirlitið að hagsmunir allra eigenda hlutdeildarskírteina séu
best tryggðir með þessu mótí eða með gengislækkun bréfanna til samræm-
is við nýtt mat á eignum.
Fréttatilkynning Fjárfestingarfélags íslands
Skandia var treyst til að
annast umsjón fjármuna
Yfirlýsing starfsmanna
Lausn hefði átt að nást