Morgunblaðið - 14.05.1988, Blaðsíða 56

56
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. MAÍ 1988
Heillandi og ógn-
vekjandi breytingar
Norræna jasssveitin Yggdrasil og umbylting
nútímans — Kristian Blak segir frá
Hér á landi er stödd sveitin
Yggdrasil, sem er sveit færeyska
tónlistarmannsins Kristians
Blak. í sveitinni eru auk Krist-
ians, sem leikur á píanó, Svíarnir
Andreas Hagberg, sem leikur á
flautu og saxófón, Lelle Kull-
gren, sem Ieikur á gitar, Christ-
ian Jormin, sem leikur á tromm-
ur, Japaninn Yasuhito Mori, sem
leikur á bassa, og Daninn John
Tchicai, sem leikur á saxófón.
Yggdrasil hélt sína fyrstu tón-
leika hér á landi á Selfossi í gær-
kvöldi og í dag kl. 16.00 heldur
sveitin tónleika í Norræna húsinu
þar sem hún flytur úrdrátt úr verk-
inu Breytingar, eftir Kristian Blak.
Kl. 15.00 á sunnudag leikur sveitin
í Alþýðuhúsinu á Akureyri í boði
jassklúbbs Akureyrar og lokakons-
ertinn á íslandi að þessu sinni verð-
ur í Heita pottinum í Duus á sunnu-
dagskvöldið. Þessi tónleikaröð er
upphafið á ferð þeirra félaga um
Norðurlönd, en sveitin mun einnig
leika í Gautaborg, Osló og Árhus.
Líklega er John Tchicai þekktast-
ur þeirra félaga, en hann er einn
frumkvöðla hins nýja jass í Banda-
ríkjunum og hefur leikið með Arch-
ie Shepp, Don Cherry, John Coltr-
ane, Cecil Taylor og fleiri frammá-
mönnum í bandarískum jassi.
Það er þó Krístian Blak sem er
andlit Yggdrasils og það er hann
sem semur flesta ópusana sem
sveitin leikur. Kristian er ekki síður
þekktur fyrir starf sitt með Spaeli-
mönnunum færeysku sem leika
þjóðlega færeyska tónlist. Blaða-
maður náði tali af Krstian Blak
stuttu áður en Yggdrasil lagði upp
austur fyrir fjall.
Alþjóðlegur jass
Segðu mér frá Yggdrasil.
Yggdrasil er hljómsveit sem fyrst
og fremst er tónleikasveit, að því
Ieyti að sveitiná engan fastan land-
fraeðilegan samastað. Sú ferð sem
við erum nú í hefst á Selfossi 13.
maí og henni lýkur í Árhus 23.
maí. Við förum yfirleitt eina slíka
ferð á ári og höldum um tug tón-
leika í ferðinni. Við gætum fengið
meira að gera, en John Tchicai er
eftirsóttur og verður að skipuleggja
sinn tíma eitt til tvö ár fram í
tímann.
Þú ert búsettur í Færeyjum,
hvemig er jassllf þar?
Það markast af miklu leyti af
aðstæðum ekki síður en hér á landi.
Þar vantar stað sem hægt er að
leika jass á; við höfum til að mynda
engan stað á við Heita pottinn og
það setur okkur skorður. Áhuginn
er til staðar og það er mikið af
fólki sem hlustar á jass í Færeyjum
í dag. Sá áhugi varð til þegar starf-
ræktur var jassklúbbur í Þórshöfn
frá 1975 og fram til 1983. Þá lagð-
ist sá klúbbur af og það er vitað
mál að takist okkur að koma upp
álfka stað aftur þá mun ekki skorta
áheyrendur.
Það eru vitanlega mikil tengsl á
milli danskra jassleikara og fær-
eyskra, en það liggja þræðir víðar.
Það sést kannski í þeirri hljómsveit
sem ég stýri. Við eigum einnig sam-
skipti við íslenska jasstónlistamenn,
sem hafa sótt okkur heim, s.s.
Reynir Sigurðsson og fleiri. Það er
áhugi fyrir því að auka samskiptin
við íslenska jassleikara, enda ekkert
ódýrara að fljúga frá Færeyjum,
en sem stendur vantar tónleikastað-
inn sem er undistaða slíkra heim-
sókna eins og ég gat um áðan. Nú
er verið að innrétta slíkan stað og
vonandi verður hann kominn í
gagnið í haust.
Það er stundum talað um að
jass á Norðurlöndum sé ólíkur á
milli landa og er þá gjaman bent
á Danmörku og Noreg til saman-
Kristian Blak
burðar. Hvernig jass leikur Ygg-
drasil?
Að mínu mati er hann alþjóðleg-
ur og þá kannski helst fyrir þá sök
hver staða John Tchicai er í sögu
nútímajassins og þess hve hann
starfar mikið með tónlistarmönnum
frá ýmsum löndum. John hefur
markað sér nokkra sérstöðu í Dan-
mörku, en danskur jass er yfirleitt
mjög bandarískur í sér, enda hafa
, margar af helstu stjörnum banda-
ríska jassins búið í Danmörku, eins
og Dexter Gordon, Ben Webster og
fleiri. Sá jass sem ég hef í huga
við samningu verkanna sem við
leikum er aftur undir meiri áhrifum
frá Afríku, Vestur-Afríku, en frá
Bandaríkjunum. Ég nota síðan
gjaman innblástur frá t.d. fugla-
söng og úr færeyskum þjóðsögum
og þjóðlögum, en úrvinnslan er ekki
sprottin þaðan, enda hafa Færey-
ingar vitanlega enga jasshefð. Það
breytir því ekki að allur skandinav-
ískur jass mótast af skandinav-
ískum hugsunahætti.
Endursagðar þjóðsögur
Ég reyni í sumum tilfellum að
endursegja andann í færeyskum
þjóðsögum og leita jafnvel til þjóð-
legrar færeyskar tónlistar. Ég er
þó ekki að taka heil stef og útsetja
þau, heldur tek ég frekar búta héð-
an og þaðan og raða þeim saman.
Nafnið Yggdrasill er tilkomið eftir
að við fórum að vinna saman og
er að vissu leyti táknrænt fyrir tón-
listina. Yggdrasill, í norrænni goða-
fræði, spannar allt frá frá himni til
heljar og tónlistin er mörkuð af
eyðileggingu og endursköpun.
Hvað um verkið sem þið leikið
i Norræna húsinu á laugardag?
Þetta verk verður leikið inn á
plötu og það heitir Breytingar (bro-
ytingar á færeysku) en það er ekki
skrífað broytingar, heldur broyting-
ar og vísar þá í Broyt-gröfu, en
Broyt er nafn á þungavinnuvélag-
erð. Breytingamar sem eiga sér
stað í nútímanum eru heillandi en
ógnvekjandi um leið. Broyt-grafan
er táknræn fyrir þessar breytingar
og það sem þeim fylgir, en þó er
ég ekki að reyna að koma ein-
hveijum ákveðnum boðskap á fram-
færi; ég er frekar að reyna að draga
upp mynd af báðum hliðum breyt-
inganna, þegar hið gamla er eyði-
lagt og þegar eitthvað nýtt verður
til. í verkinu nýtum við vélahljóð
sem framkölluð eru af tölvum en
til mótvægis við þau nota ég ein-
föld stef; þar á meðal stef sem ég
fékk út grænlenskum trommuleik.
Við leikum úrdrátt úr verkinu því
við höfum ekki tækjakostinn sem
þarf til að flytja verkið allt. Ég sem
gjaman verk sem fela í sér dans
eða eitthvað annað samtímis og
þessu verki tilheyrir myndasýning
af þungavinnuvélum; risaeðlum
nútímans. Við munum einnig leika
úrdrátt úr ballettónlist sem ég
samndi fyrir íslenska dansflokkinn.
Þjóðlög ogjass
Þú hefur Ieikið með Spaeli-
mönnunum og öðrum sveitum
sem leika eingöngu þjóðlega tón-
list, hvernig passar það saman
við jassinn?
Það passar vel saman og ég hef
það mjög gott. Mér þykir það gott
að vera í hvoru tveggja, því það
gefur mér meiri innblástur og er
skemmtilegt að því leyti að ég kynn-
ist mjög ólíkum áheyrendahópum.
Jassinn gefur mér kannski meira
svigrúm til að segja það sem ég
vil; til að tjá mig í tónlistinni en
það getur verið erfítt í þjóðlegu
tónlistinni. Þjóðleg tónlist er þó vítt
hugtak og ég setti eitt sinn saman
svítu sem byggðist á þjóðlegum
færeyskum sálmasöng, sem var
ekki minni framúrstefna en ftjálsi
jassinn. Það var þó ekki af mínum
völdum, heldur fólst það í sálma-
söngnum sjálfum. Það má kannski
segja það að þú sért að vissu leyti
ekki síður bundinn af jassforminu.
Ég byijaði í þjóðlegu tónlistinni
og hlustaði ájass mértil skemmtun-
ar. í Færeyjum kynntist ég mörgum
tónlistarmönnum sem þangað komu
til tónleikahalds, enda er það einn
helst kosturinn við það að búa í
þorpi eins og Þórshöfn að þú kynn-
ist þeim tónlistarmönnum sem
þangað koma ólíkt því sem væri í
stórborg. Það hafði þau áhrif að
ég leiddist út í jassinn.
Viðtal: Árni Matthíasson
'S
Laugardagskvöld kl. 22-03
MibaverðW6^
MIMISBAR
Hljómsveitin
Prógram
leikuráallsoddi.
GILDIHF
Plötusnúður
kvöldsins:
HaraldurGíslason,
dagskrárgerðarmaðurá Bylgjunni
KJARAMALARAÐSTEFNA
Verkalýðsráð Sjálfstæðisflokksins heldur kjaramálaráðstefnu um
launastefnu Sjálfstæðisflokksins.
Ráðstefnan verður haldin laugardaginn 14. maííValhöll,
Háaleitisbraut 1, og hefst kl. 13.30.
Dagskrá:
Kl. 13.30
Kl. 15.30
Kl. 16.00
Setning: Sigurður Óskarsson, formaður verkalýðsráðs Sjálf-
stæðisflokksins.
Framsöguerindi:
Magnús L. Sveinsson, formaður Verslunarmannafélags
Reykjavíkur,
Linda Rós Michaelsdóttir, kennari
og Haraldur Hannesson, formaður Starfsmannafélags
Reykjavíkurborgar.
Fyrirspurnir og umræður.
Kaffi
Pallborðsumræður. Auk framsögumanna taka þátt í umræðum:
Sigurður Óskarsson, formaður verkalýðsráðs, Anna K. Jóns-
dóttir, varaborgarfulltrúi og Guðmundur Hallvarðsson, form-
aður Sjómannafélags Reykjavíkur.
Ráðstefnuslit - veitingar
Ráðstefnustjóri: Guðmundur H. Garðarsson, alþingismaður.
Ritari: Kristján Guðmundsson, formaður málfundafélagsins
Óðins.
Allt
sjálfstæðisfólk
velkomið.
Haraldur
Anna
Guðmundur
Guðmundur H
Kris'ján Stjórn|-n