Morgunblaðið - 12.11.1957, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 12. nóv. 1957
MORCVNBTAÐIÐ
13
Nýsjálendingar hafa mikinn áhuga á,
hvernig íslendingar nýta jarðhitann
GREIN þessi er eftir frú
Höllu Linker, sem ferðast nú
ásamt manni sínum, Hal
Linker, og syni þeirra, Davið
Þór, um Súðurhöf í kvik-
myndaleiðangri. — Mun frú
Halla skrifa fleiri greinar úr
ferð þessari fyrir Morgun-
blaðið.
Á FERÐ okkar um Suðurhöfin,
ákváðum við að fljúga beinustu
leið til Nýja Sjálands og dvelja
þar um vikuskeið og halda þá
áfram til hinna Suðurhafseyj-
anna. Við flugum frá Honolulu
með Canadian Pacific flugfélag-
inu og á leiðinni til borgarinnar
Auckland í Nýja Sjálandi, lenti
flugvélin á Cantoneyju, til þess
að taka benzín. Næsta viðkoma
var á Fiji og á leiðinni þangað
frá Cantoneyju, flugum við yfir
alþjóðatímalínuna, en þá er klukk
unni flýtt um heilan dag á einni
mínútu og er það sannarlega ein-
kennileg tilfinning að fljúga í
fimm tíma en vera samt svo daga
á leiðinni, því að við þessi tíma-
skipti tapast heill dagur og
þannig vildi það til að við lögð-
um af stað frá Cantoneyju á
mánudagskvoldi og eftir fimm
tíma flug, lentum í Fiji á mið-
vikudagsmorgni.
Við erum í kvikmyndaleið-
angri um Suðurhöfin og á kvik-
mynd okkar að kallast Polynesia.
Nýja Sjáland mun verða einn
hluti myndarinnar, því að hér
býr Maori kynflokkurinn, sem er
af polyneskum uppruna og flutt-
ist hingað frá Tahiti fyrir um
600 árum. Við höfum líka mik-
inn áhuga á að sjá eldfjalla og
jarðhitasvæðin á Norðureyjunni
og sjá, hvernig það bæri saman
við eldfjöllin, og hverina á ís-
landi og líka til að sjá hvað Nýja
Sjáland hefði gert til þess að not-
færa sér þetta afl.
Hvíti maðurinn uppgötvaði
Nýja Sjáland fyrst árið 1642,
þegar Hollendingurinn Abel
Tasman sigldi þangað. Eftir því
sem sögur fara af, steig enginn
annar hvítur maður þar á land
næstu 100 ár, þangað til skip-
stjórinn James A. Cook sigldi
þangað árið 1769. Landið varð
ensk nýlenda árið 1840 og byrj-
aði þá landnám fyrst að nokkru
ráði, svo að Nýja Sjáland er mjög
ungt land, hvað byggð snertir,
en samt sem áður hefur það nú
um 2 milljónir íbúa, 134 þús.
Maori og hitt fólk’af evrópisk-
um uppruna. Allt frá landnámi
átti hvíta fólkið í skærum og
hernaði við Maori þjóðina, því
að þeir voru mjög herskáir, en
árið 1864 háðu þeir sína seinustu
baráttu og síðan hafa Maoriþjóð-
in og Evrópubúar búið hlið við
hlið í sátt og samlyndi.
Svalt og tært loft
Nýja Sjáland er á suðurhveli
jarðar, svo að það var hávetur
þegar við komum þangað þann
31. júlí og þar sem Auckland er
á svipaðri breiddargráðu á suð-
urhveli jarðar og New York er á
norðurhveli jarðar, vorum við
hrædd um að lenda í hörkufrosti.
En okkur bæði til undrunar og
ánægju var loftið rétt svalt, mjög
tært og hressandi og glaðasól-
skin, líkt og í byrjun október á
ísland. Borgin Auckland er aðal-
flughöfnin í Nýja Sjálandi, en

líta. Nýja Sjálendingar sjálfir
eru líka ólíkir Englendingum.
Þeir eru mjög vingjarnlegir við
ókunnuga og virðast ekki hafa
hina siðaföstu hlédrægni Eng-
lendinga.
Jarðhitasvæði
Fyrsti áfangastaður’okkar var
hið mikla jarðhitasvæði í Waira-
hi um 250 km frá Auckland. í
fjölda ár hefur ferðafólk komið
hvaðanæva að til að sjá goshveri,
leirhveri og aðra hveri Wairahi-
dals. Fyrir nokkrum árum var
byrjað á jarðborunartilraunum í
leit að gufu. Þessar tilraunir
heppnuðust mjög vel og hafa þeir
nú 50 jarðholur, sem gefa frá sér
stöðugan gufustraum. Hljóðdemp
arar hafa verið settir á allar gufu
pípurnar, því svo mikið er aflið,
sem gufan þrýstist út með, að
hávaðinn er svo ærandi, að eng-
inn héldist þar nálægt, ef hljóð-
dempararnir væru ekki á. Við
skoðuðum grunninn á 5 milljón
dollara rafmagnsstöð, sem ríkis
stjórn Nýja Sjálands er að byggja
á þessum stað og mun hún fram
leiða 50—60 þúsund kílówatt af
rafmagni. Þeir búast við að
ljúka fyrsta hluta stöðvarinnar,
sem mun framleiða 20 þúsund

Ein af borholunum
í Wairaki eftir aff hljóðdeyfarnir
verið settir á hana.

hafa
þó er Wellington höfuðborgin.
Auckland hefur 400 þúsund íbúa,
en seinni part dags, þegar fólk-
ið er að koma heim úr vinnu,
er engu líkara en að hún hafi
margar milljónir íbúa, svo mikill
er ysinn og þysinn. Ég var dauð-
hræddur, að við bærumst með
straumnum í allt aðra átt en við
vorum að fara.
Kiwifuglinn
Hér í Auckland fengum við
tækifæri til að sjá einhvern
óvenjulegasta fugl í heimi, kiwi-
fuglinn, sem finnst hvergi annars
staðar en í Nýja Sjálandi. Kiwi-
fuglinn hefur enga vængi og get-
ur þar af leiðandi ekki flogið,
en þegar fuglinn er athugaður
gaumgæfilega, finnst það, sem
virðist vera stubbar af vængjum,
sem fuglinn hefur vafalaust haft
fyrir mörgum þúsundum ára, en
smám saman hafa þróast í þessa
litlu stubba af notkunarleysi, því
að fuglinn þurfti ekki á þeim að
halda, þar sem hann ótti enga
óvini. Kiwifuglinn hefur mjög
einkennilegar fjaðrir, þær eru
líkastar fiðruðum hárum, hann
hefur mjög langt og mjótt nef
og neðst í nefbroddinum hefur
hann nasir. Hann sefur allan
daginn, því að hann er nætur-
fugl og algjörlega blindur í dags-
ljósi. Það eru tveir Kiwifuglar
i dýragarðinum í Auckland og
þegar við fórum að *kvikmynda
þá, var okkur sagt, að þeir hafi
aldrei verið settir báðir út að
degi til fyrr en við tókum mynd-
ir af þeim báðum og meira að
segja var okkur Davíð leyft að
halda á þeim í dágóða stund og
fannst okkur það alveg sérstakt,
því að vandfarið er með svona
sjaldgæfan fugl.
Líkari Ameríkumönnum en
Englendingum
* Eftir stutta viðkomu í Auck-
land, héldum við í suðurátt og sá
Ferðaskrifstofa Nýja Sjálands
okkur fyrir bíl, bílstjóra og leið-
sögumanni. Við ókum í gegn-
um frjósamar sveitir, þar sem
nautgriparækt er mest stund-
kílówatt um mitt árið 1958. Á
meðan við vorum að skoða allt
þetta, gat ég ekki um -annað hugs
að en Krýsuvík og vonað, að
ekki liði á löngu, að þar væri raf-
magnsstöð komin í gang, knúin
af gufuafli. Ég verð að benda
hér á, að goshverirnir og hvera-
svæðin, sem ferðafólkið kom
hvaðanæva að til að sjá, hafa
minnkað, en það virðist mér lítil
fórn í skipti við rafmagnið sem
Nýja Sjáland þurfti mikið á að
halda. Nýja Sjálendingar eru vel
kunnugir íslandi og hafa mikinn
áhuga á, hvað fram fer í hvera-
málum þar. Þeir öfunda okkur að
geta notað hveravatnið til upp-
hitunar, því að hér er svo mikill
kýsill í vatninu að það er ógjörn-
ingur að nota vatnið beint úr
hverunum, heldur nota þeir guf-
una af vatninu til að hita upp
venjulegt vatn, sem er leitt inn í.
ofnana en við þessa aðferð er aug
ljóst að mikið hitastig tapast.
f næstu grein frá Nýja Sjá-
landi mun ég segja ykkur frá
skíðaferð hjá eldfjallinu Tongar-
iro, stöðuvatni með fljótandi stein
um, heimsókn okkar til Maori
kynflokksins og dönsum þeirra
og trjáburknum, sem verða 30
metrar á hæð.
KVI KMY N Dl R
s-. • •'
Halla og Davíð Þór með
Kiwifugla í Auckland.
uð. Ein aðal útflutningsvara Nýja
Sjálands eru afurðir af kvikfjár-
rækt.
Á ferð okkar um landið, tók-
um við eftir, að byggingarstíll-
inn hér er miklu líkari amerísk-
um en enskum stíl. Flest húsin
eru úr timbri eða tígulsteini og
mjög skemmtileg og björt á að
„Austans Edens" t
Austurbæjarb'iói
AUSTURBÆJARBÍÓ sýnir nú
amerísku kvikmyndina „Austan
Edens“, en myndin er gerð eftir
sögu John Steinbecks, sem flest-
um hér mun vera kunn, því að
hún er nú framhaldssaga Morg-
unblaðsins. — Sagan sjálf er svo
viðamikil að ekki voru tök á þvi
að kvikmynda alla atburðarás-
ina. Var því horfið að því ráðí
að nota aðeins síðasta hluta sög-
unnar sem uppistöðu myndar-
innar. Hefur það tekizt með þeim
ágætum að myndin er öll frá-
bærilega góð, bæði að efni og
allri gerð, enda er sá kafli sög-
unnar sem hér ræðir um áhrifa-
mikill, átökin milli persónanna
sterk og örlagarík. — Höfund-
ur sögunnar notar á meistara-
legan hátt og færir til nútímans
söguna um Kain og Abel og
persónulýsingar hans eru raun-
sannar og stórbrotnar. — Myndin
hefst þar sem Kate kona Arams
Trask situr í vændishúsi sínu í
Salina og stundar þar sína ill-
ræmdu iðju, kaldrifjuð og spillt,
— en Cal sonur hennar leitar til
hennar í ómótstæðilegri þrá eftir
að sjá móður sína. — Hér eru
ekki tök á því að rekja efni mynd
arinnar, en aðeins skal þess get-
ið að átökin eru þar mikil milli
feðganna Cal og Adams Traks og
einnig milli bræðranna Cal og
Arons, er lýkur á mjög drama-
tiskan hátt.
Elia Kazan hinn ágæti leik-
stjóri, hefur stjórnað leiknum og
sett hann á svið af mikilli snilld
og leikendurnir fara afburðavel
með hlutverk sín. Einkum er
áhrifamikill leikur James Dean’s
í hlutverki Cal’s. Þessi ungi leik-
ari, sem lézt af slysförum fyrir
nokkru aðeins 24 ára gamall, var
óvenjulega mikill listamaður,
enda hlaut hann aðdáun allra
fyrir leik sinn í þessari mynd. —
Julia Harris, er leikur ungu
stúlkuna, Abra, fer einnig ágæt-
lega með það hlutverk og svo er
reyndar um alla sem hér fara
með meiriháttar hlutverk, • þó
ekki séu þeir nefndir hér sér-
staklega.
Leitt var að heyra bíógesti
hlæja hástöfum að átakanleg-
ustu atriðum myndarinnar, sem
þó voru frábærlega vel leikin.
Ber það vissulega ekki vott um
mikinn skilning á því sem fram
fer á léreftinu og er öllum til
ama, nema þeim, sem svo hátt
lætur í.
Hér er um að ræða mynd í
fremstu röð og er ekki vafi á
því að hún verður mikið sótt.
Ego.
„Meðan stórborgin
sefur"
ÞESSI ameríska sakamálamynd,
sem Gamla Bíó sýnir nú hefur
margt sér til ágætis. Spenna
myndarinnar er geysimikil, hún
er ágætlega á svið sett og prýði-
lega leikin ,enda fara hér margir
af þekktustu kvikmyndaleikur-
um Bandaríkjanna með hultverk,
svo sem Dana Andrews, Ida
Lupino, Vincent Price, Thomas
Mitchell, Georg Sanders, John
Barrymore yngri o. fl. o. fl. —
Myndin gerist í New Yark og
segir frá einskonar keppni blaða-
manna við eitt af stórblöðum
borgarinnar, við að finna glæpa-
mann, sem myrt hefur nýlega
þrjár ungar stúlkur. En sá blaða-
mannanna, sem fyrstur kemst að
því hver morðinginn er á að fá
forstjórastöðu við blaðið að laun-
um. — Atburðarás myndarinn-
ar er ákaflega hröð og þar gerist
margt og mikið á skömmum tíma
og munar minnstu að hinir ungu
konur, sem handgengnar eru
blaðamönnunum verði morðingj-
anum að bráð. — Úr öllu rætist
þó vel að lokum og ein aðal-
hetjan, Ed Mobley, sem Dana
Andrews leikur, fær sín sigur-
laun, aðalritstjórastarfið við blað
ið, og vinkonu sína Nancy Liggett
(Sally Forest) að auki.
Myndin er bráðskemmtileg,
full af góðri kímni og ákaflega
spennandi.
Ego.