Morgunblaðið - 12.11.1957, Blaðsíða 2

2
MORCV1VBLAÐ1L
Þriðjudagur 12. nóv. 1957
Ahnenningur þnrf oð fá npp
lýsingnr um efnahagsmálin
EINS og áður hefur verið sagt
frá í Morgunblaðinu flytur Bjarni
Benediktsson tillögu til þings-
ályktunar þess efnis, að rikis-
stjórnin birti nú þegar skýrslu
um framlag ríkissjóðs til lækkun-
ar á vöruverði. Sé þar sundurlið-
að, hversu hátt framlag er vegna
hverrar vörutegundar, og tekið
fram, hver áhrifin yrðu, ef greiðsl
unum yrði hætt. Þá segir í tillög-
unni, að jafnan skuli birtar
ákvarðanir ríkisstjórnarinnar um
breytingar á núgildandi fyrir-
komulagi á þessu sviði.
Tillaga þessi kom til umræðu
á þingfundi í gær. í framsögu-
ræðu sinni komst flutningsmaður
m. a. þannig að orði:
Um fátt er meira rætt en efna-
hagsmálin og þann vanda, er að
steðjar í þeim efnum. Deila má
um það, hverjar séu orsakir
vandamálanna og til hvaða ráða
eigi að grípa, en um hitt verður
vart deilt, að viðfangsefnin er
úrlausnar bíða verða ekki leyst
nema allur almenningur hafi
skilning á þessum málum. ákvarð
anir ríkisvaldsins koma að litlu
haldi nema almenningsálitið telji
að aðgerða sé þörf.
Hér á landi hefur oft gætt mis-
skilnings á því, hver hinn raun-
verulegi vandi er á þessu sviði.
Menn hafa um of talið, að allar
kauphækkanir hefðu í för með
sér kjarabætur án tillits til getu
atvinnuveganna. Og menn hafa
líka haft oftrú á gildi vísitölunn-
ar.
Nú er svo að sjá að verulegur
hluti ráðamannanna álíti, að all-
ur vandi leysist, ef vísitölunni
er haldið niðri án tillits til hins
raunverulega verðlags í landinu.
Það^ sem máli skiptir, er þó hið
raunverulega verðlag, en ekki
hitt, hvort tekst að dylja það
með rangfærslum á vísitölunni.
Slíkt háttalag hlýtur að hefna
sín og magna vandann.
Einn þáttur í að halda vísitöl-
unni niðri er að greiða vissar vör
ur niður úr ríkissjóði. Það hefur
lengi verið viðurkennt, að þessi
háttur geti átt rétt á sér að vissu
marki, en hann verður til ills, ef
hann dylur almenning þess,
hvernig á stendur í efnahagsmál-
unum. Einhver verður að greiða
það fé, sem fer til að halda búð-
arverðinu og vísitölunni niðri,
og það lendir ekki á neinum
nema öllum almenningi. Þegar
meta á, hvort hér sé rétt að far-
ið, verða að liggja fyrir upplýs-
ingar um hin raunverulegu áhrif,
sem niðurgreiðslurnar hafa á
vöruverðið.
Fjárveitingar til að greiða nið-
ur vöruverð hafa tíðkazt á annan
áratug. Þær fóru smáhækkandi
frá því á stríðsárunum og þar til
gengislækkunin var gerð 1950, en
lækkuðu þá og voru um 2 ára
skeið um 25 millj. kr. Á fjárlög
um fyrir árið 1953 hækkuðu þær
í 37 millj. kr., 1954 í 46 millj.,
1955 í 49 millj. og á fjárlögum
fyrir 1956 í 57 millj. Á fjárlaga-
frumvarpinu nú eru áætlaðar í
þessu skyni 125 millj. kr.
Á rúmlega eins árs valda-
skeiði núverandi ríkisstjórnar
hefur því orðið hér veruleg hækk
un, sem nemur um 66 millj. kr.
Talið hefur verið hingað til, að
um 6 millj. kr. þyrfti til að greiða
vísitöluna niður um 1 stig. Eftir
því hefur núverandi stjórn greitt
hana niður sem svarar 11 stigum.
Því sést þó haldið fram, að ein-
ungis hafi verið greitt niður sem
svarar 1 stigi — að» viðbættum
6 stigum „sem greidd voru niður
s. 1. haust samkvæmt samning-
um við bændur og verkamenn"
og er sú ráðstöfun talin arfur frá
fyrrverandi stjórn. Fara þau þá
að gerast dýr vísitölustigin og
sér hver maður, að hér er eitt-
hvað óljóst og að það hlýtur að
vera óheppilegt, er ákvarðanir
um þessi efni eru teknar bak við
tjöldin án þes að fullnægjandi
greinargerðir liggi fyrir.
Tillögunni var vísað til fjár-
veitinganefndar
Bönd náinnar vináttu og frændsemi
tengja Islendinga og Norbmenn
Alþingi rœðir um Ingólfsstyffu
í Dalsfirði
Á FUNDI sameinaðs Alþingis í
gær var rædd þingsályktunartil-
laga sú, sem fimm þingmenn úr
öllum flokkum flytja um, að
myndastytta af Ingólfi Arnar-
syni verði reist I Rivedal í Nor-
egi.
Bjarni Benediktsson hafði orð
fyrir flutningsmönnum og sagði
m. a.:
íslendingar og Norðmenn
tengja bönd náinnar vináttu og
frændsemi og hvergi verður þess
betur vart en í Vestur-Noregi,
í heimahögum flestra þeirra, er
gerðust landnámsmenn á íslandi.
Við flutningsmenn þessarar til-
lögu vorum í hópi fólks, er á sl.
vori ferðaðist um þessar slóðir
og kynntumst þvi af eigin raun,
að vinarhugur Norðmanna í garð
íslendinga er meiri og innilegri
en við höfðum áður gert okkur
grein fyrir. Þekking margra
þeirra, bæði ungra og gamalla,
á íslenzkum efnum, einkum
fornri sögu, er einnig undursam-
lega mikil. Sjálfir fundum vér
meira en áður'til frændseminn-
ar, og þá mest, er við vorum
staddir í byggð Ingólfs Arnar-
sonar hinn 17. júní. Þá samein-
uðust allir um að gera okkur
dvölina ógleymanlega, og við
fundum, að þjóðirnar tvær
tengja bönd, sem aldrei mega
slitna.
Það myndi verða til góðs og
sýna lítillega vinarhug íslend-
inga í garð Norðmanna að reisa
afsteypu af Ingólfsstyttu Einars
Jónssonar í Rivedal í Dalsfirði,
en þar er talið, að Ingólfur hafi
búið. Þessi staður er enn af-
skekktur, en nú eru líkur til, að
hann komizt í þjóðbraut. Yrði
styttan þá til að minna marga á
fornar sögur og skyldleika hinna
tveggja þjóða, og íslendiogar,
sem væntanlega færu þarna
margir um, myndu öðlazt betri
skilning á þjóðarsögu okkar og
ástæðunum til þess, að ísland
var numið frá Noregi.
Tillögunni var vísað til 2. um-
ræðu og utanríkismálanefndar.
Dagskrá Alþingis
Efri deild:
1. Útflutningssjóður o. fl., frv.
2. Bifreiðaskattur o. f 1., frv. —
2. umræða.
Neðri deild:
Dýrtíðarráðstafanir vegna at-
vinnuveganna, frv. — 2. umr. —
Ef leyft verður.
Þingmenn
á fund í París
FARNIR eru til Parísar, til að
sitja þar fund þingmannasam-
bands NATO-landa, þrír alþm.
héðan. Fóru þeir um helgina og
eru það þeir Jóhann Hafstein,
Benedikt Gröndal og Sigurvin
Einarsson. Meðal þeirra er ávarpa
þingmannafundinn er framkvstj.
NATO, Spaak.
Píanóhljómleikar
á Akureyri
AKUREYRI, 11. nóv. — Síðast-
liðinn föstudag efndi Guðrún
Kristinsdóttir píanóleikari til
píanóhljómleika í Nýja Bíói á
Akureyri. Guðrún er nýlega kom
in heim eftir langa námsdvöl er-
lendis.
Á efnisskrá voru verk eftir
Beethoven, Brahms, Max, Reger,
Debussy og Chopin. Tónlistar-
fróðir menn létu í ljós það álit,
á leik Guðrúnar, að hún hefði
yfir að ráða mjög mikilli tækni
og túlkun hennar á hinum ýmsu
verkum væri nú orðin mjög sjálf
stæð og persónuleg.
Þóttu þessir tónleikar ungfrú-
arinnar mjög glæsilegir. Henni
barst fjöldi blómvanda og varð
hún að leika tvö aukalög. — vig.
Slæmar heimlur
ÞÚFUM, N-ís., 8. nóv. — Undan-
farið hefur tíð verið umhleyp-
ingasöm, snjór kominn nokkur og
víða farið að hýsa sauðfé.
Heimtur sauðfjár af fjalli eru
víða heldur slæmar, og vita
menn ekki hverju veldur. Nú í
dag hefur breytt til hlýrri veðr-
áttu.
Jarðýtan, sem unnið hefur mik
ið í sumar, er nú hætt störfum,
þar eð jörð er orðin frosin og
tíðarfar óhagstætt. — P. P.
Innheima skatta um leið og lekna er atlað
Á ÞINGFUNDI í gær var tekin
fyrir svohljóðandi fyrirspurn frá
Birni Ólafssyni til fjármálaráð-
herra:
1) Hvað líður athugun fjár-
málaráðuneytisins á innheimtu
skatta um leið og teknanna er
aflað?
2) Hvenær má búast við, að
þessi innheimta komist í fram-
kvæmd?
3) Er gert-ráð fyrir, að sam-
vinna komist á milli ríkis og
bæjarfélaga um þetta innheimtu-
skipulag?
Björn minnti á, að í fyrra var
frumvarpi, er hann flutti um
þessa innheimtuaðferð, vísað til
ríkisst j órnarinnar.
Hann hafði orðið var við áhuga
meðal almennings fyrir málinu,
einkum meðal verkamanna, og
nú nýlega hefði ríkisstjórnin gef-
ið Alþýðusambandinu vilyrði um
að taka aðferðina upp.
Eysteinn Jónsson kvað málið
hafa verið athugað í fjármálaráðu
neytinu undanfarið. Skattlaga-
nefnd, er starfaði 1953—4 hafði
mælt gegn þessu kerfi vegna
kostnaðar, en nú í sumar hefði
þó verið sett reglugerð um að
innheimta ríkisskatta á 8 gjald-
dögum á ári. Miðaði það í þá átt»
sem Bjöm Ólafsson hefði lagt til.
f athugun væri, hvort lengra ætti
að ganga, og hefði maður verið
sendur til Svíþjóðar til að kynna
sér skattheimtuaðferðir þar.
Björn Ólafsson sagði í þessu
sambandi, að hann teldi nánari
samvinnu ríkisins og bæjarfélaga
sjálfsagða á þessu sviði.
Páll Zóphóníasson tók einnig
til máls og kvað nauðsynlegt að
gerðar yrðu ráðstafanir til að
bæta þjónustuna hjá þeim aðil-
um, er innheimta opinber gjöld.
bæði með því að hafa opið á
öðrum tímum dags en nú er og
með því að gera fólki kleift að
greiða hin mörgu gjöld á einum
stað.
8 bækur að koma út bjá
HláSi og Menningu
,lke' við góða heilsu
WASHINGTON, 11. nóv. —
Læknar Eisenhowers forseta
Bandaríkjanna hafa um helgina
rannsakað heilsu hans og I dag
gáfu þeir út tilkynningu, þar
sem segir, að forsetinn sé við
prýðilega heilsu. Eisenhower lá
í Walter Reed sjúkrahúsinu í
Washington, á meðan rannsóknin
fór fram.
MÁL og menning er um þessar
mundir að senda frá sér 8 bóka
kjörbókaflokk. Auk þess sendir
Mál og menning frá sér tvö hefti
af barnasögunni um fílinn Bar-
bar. Hjá Heimskringlu eru nú
að koma út tvær bækur. Á þessu
ári er Mál og menning 20 ára.
Bækurnar 8, sem nú koma út,
eru þessar:
„Vetumóttakyrrur" eftir Jón-
as Árnason. Það eru frásagnir,
svipmyndir og sögur úr lífi sjó-
manna. Þetta er þriðja bók Jón-
asar Árnasonar, en tvær hinar
fyrri eru uppseldar að mestu eða
öllu leyti.
„Loftin blá“ heitir bók er Páll
Bergþórsson hefur skrifað. Hún
er að mestu byggð á útvarpser-
indum hans um veðrið. Bókin er
myndskreytt.
„Heimhvörf“ heitir ljóðabók
eftir Þorstein Valdimarsson. Það
er þriðja ljóðabók hans.
„Lönd í ljósaskiptum“ heitir
ritstörf hans, sem var aðall hans.
Mannabörn“ héitir smásagna-
safn kínverska skáldsins Lú
Hsun. Sögurnar eru þýddar úr
ensku af Halldóri StefánssynL
Lú Hsun er'sagður upphafsmað-
ur nútíma smásagnagerðar í
Kína.
„Vegurinn til lífsins" er eins
konar hluti úr ævisögu rússneska
uppeldisfræðingsins Makarenko.
Er þetta gömul bók, skrifuð um
1920 og hefur verið þýdd á fjöl-
mörg tungumál. Jóh. úr Kötlum
þýddi á íslenzku. Bókin fjallar
um störf höfundar á uppeldis-
heimih fyrir flökkubörn, en slík-
um heimilum stjórnaði höfund-
ur. Segir bókin nánast frá starf-
inu á slíku heimili.
„Leikrit Shakcspeares“, 2.
bindi, kemur nú út í þýðingu
Helga Hálfdánarsonar. í þessu
hefti eru leikritin Júlíus Cæsar,
Ofviðrið og Hinrik 4. Þýðingin
er sögð snilldarleg.
Þá eru barnabækurnar:
bók Rannveigar Þorsteinsdóttur „Bernska Babars" og „Babar og
og er ferðasaga frá Egyptalandi,
Kína og Rússlandi. Þessi bók er
að miklu leyti byggð á útvarps-
erindum hennar. Bókin er mynd-
skreytt og hin vandaðasta.
„Snorri skáld í Reykholti“
heitir bók Gunnars Benedikts-
sonar. Er þar brugðið upp nýrri
mynd af Snorra, því að höfund-
ur telur að sagnfræðingar hafi
lagt of mikla áherzlu á að sýna
valdagrægði Snorra og veraldleg
áhugamál, en minna skeytt um
Vilhjálmur 2. studdi
Lenin af ráðum og dáð
HAMBORG, 9. nóv. — Þýzka
blaðið „Die Welt“ skýrir frá því,
að þýzka keisarastjórnin hafi
veitt Lenin og rússneskum komm
únistum öflugan fjárstuðning og
má ætla, að Lenin hafi átt erfitt
um vik án þessarar aðstoðar. —
Þetta kemur fram af skjölum,
sem blaðið birtir í tilefni af f jöru-
tíu ára afmæli rússnesku bylt-
ingarinnar. Þau hafa aldrei verið
birt áður, en hafa verið varð-
veitt í ríkisskjalasafninu í Berlín.
Meðal þeirra manna, sem studdu
að því, á einhvern hátt, að þessi
aðstoð yrði veitt, voru Vilhjálm-
ur II keisari og Laindendroff
hershöfðingi, auk fjölda annarra
áhrifamikiila stjórnmálaleiðtoga
þýzkra á þessum árum. — Þess-
ir menn veittu bolshevikum
margra milljóna marka aðstoð og
gerðu það í þeirri trú, að sigur
þeirra yfir zardæminu mundi
binda endi á styrjöldina. — Af
skjölunum kemur það m.a. fram,
I að aðalmálgagn rússneska komm
únistaflokksins, Pravda, var stofn
að með þýzku fjármagni.
Sigarettum stolib
STÓRFELLDUR sígarettuþjófn-
aður var framinn fyrir nokkru
veitingastofunni að Laugavegi 11
hér í bæ. Var þar stolið 50 lengj-
um a£ amerískum sígarettum, að
verðmæti kringum 6000 kr. Þar
var einnig stolið lítilsháttar af
peningum.
f gærmorgun var maður, gam-
all kunningi lögreglunnar hand-
tekinn á Laugaveginum þar sem
hann var með fulla innkaupa-
tösku af kjöti. Hafði hann boðið
það til kaups. Lögreglunni þótti
náunginn grunsamlegur og hand-
tók hann og færði til yfirheyrslu
hjá rannsóknarlögregluuni. Þar
kom brátt í Ijós, að hann hafði
stolið kjötinu úr saltkjötsgeymslu
skúr við KRON-búð á Vesturgötu
í fyrrinótt.
gamla frúin“. Jóhannes úr Kötl-
um og Jakob Benediktsson
þýddu. Þetta er fræg frönsk
barnasaga eftir Brunhoff og hafa
komið út í -Frakklandi 10 hefti.
Heimskringla er um þessar
mundir að gefa út „Ljóð og sög-
ur“ Jónasar Hallgrímssonar og
minnist á þann hátt 150 ára af-
mælis -hans. Eru þetta öll ljóð
hans og sögur. Halldór Kiljan sá
um útgáfuna og skrifar inngang.
í bókinni eru m. a. 12 síður af
rithandarsýnishornum Jónasar
Hallgrímssonar.
Þá er að koma 3. bindi af
sögunni Jóhann Kristófer og hef-
ur nú Sigfús Daðason tekið við
þýðingunni af Þórarni Björns-
syni skólameisttara. Gert er ráð
fyrir 5 bindum af þeessari sögu.
Þá kemur út félagsbókin „ís-
lenzku handritin í Árnasafni“ eft
ir Jón Helgason. Er ætlunin að
hún komi fyrir áramót og mynd-
ir allar (24 talsins, þar af 8 lit-
myndir) eru tilbúnar, en handrit
eigi allt. Bókin verður um 100
síður í allstóru broti.
Rifu neglurnar af
fórnarclýrum
VARSJÁ, 11. nóv. — Tilkynnt
var hér í borg í dag, að þrír
æðstu menn pólsku öryggislög-
reglunnar, áður en Gomúlka tók
aftur við störfum framkvæmda-
stjóra kommúnistaflokksins, hafi
í dag verið dæmdir í 12—15 ára
fangelsi. — Menn þessir eru
dæmdir fyrir pyntingar og seg-
ir m. a. í dóminum, að þeir hafi
látið undirmenn sína rífa negl-
urnar af föngum, sem öryggis-
lögreglan hugðist fá til að „játa"
glæpi sína.