Morgunblaðið - 12.11.1957, Blaðsíða 9

MORCVNBT 4 ÐIÐ
*em enginn kjósandi þarf að
greiða atkvæði frambjóðanda,
sem hann er óánægður með, en
getur kosið annan frambjóðanda
flokksins. Enginn getur því knú-
ið fram framboð ákveðinna
manna gegn vilja þorra kjósenda
eins og hugsanlegt væri, ef um
lista væri að ræða, þar sem telja
mætti öruggt, að þeir, sem skipa
efstu sætin, nái kosingu.
Jafnframt þessu er hitt tryggt,
að flokkarnir fá þingmenn kosna
í hlutfalli við fylgi sitt á hverju
kjörsvæði. Öll atkvæði minni
flokkanna koma að fullum not-
um fyrir flokkinn. Þá er einnig
komist hjá þeim erfiðleikum, sem
það mundi hafa í för með sér, ef
ákveða þyrfti einn framboðslista
fyrir mjög stórt landssvæði.
Slíkt listaframboð myndi hafa í
för með sér, að mest yrði hugsað
um framboð manna, sem fengju
fylgi í mesta þéttbýli kjörsvæðis
ins, en hin strjálbýlli héruð yrðu
afskipt. Einnig er komið í veg
fyrir hugsanlegan héraðaríg, þar
sem rnenn mundu meta meira að
tryggja kosningu sem flestra
þingmanna úr sama héraði en
greiða atkvæði þeim flokki, sem
þeri telja sig eiga mesta sam-
stöðu með í þjóðmálum. Ég held,
að engin betri leið sé til þess að
gefa hinum fámennari kjördæm-
um tækifæri til þess að fá kosna
þingmenn, ef á annað borð á að
breyta nokkru frá því, sem nú
er, til stærri og færri kjördæma.
Ég hef þessi orð mín ekki fleiri
að sinni. Hygg ég, að öllum megi
ijóst vera, í hverju meginbreyt-
ingin er fólgin frá núverandi
skipan.
í stuttu máli er það þetta: Um
ákvörðun þingmannafjölda flokk
anna á hverju kjörsvæði ræður
samanlagður atkvæðafjöldi hvers
flokks á því svæði. Um ákvörðun
Þess> hvaða einstaklingar skuli
sitja á þingi hverju sinni, ræður
persónulegt fyigi hvers frambjóð
anda.
Um einstök atriði önnur, t.d.
fjölda kjörsvæða eða skiptingu
milli þeirra, má alltaf ræða. Þau
eru þó aukaatriði. ' ■
Annað meginatriði tillagnanna
er það, að ákveðið skuli fast hlut
fall milli kjósendafjölda að baki
hvers þingmanns í þéttbýli og
strjálbýli. Fjöldi þingmanna
hvers kjörsvæðis breytist sjálf-
krafa með brejdingu á íbúa-
fjölda. Flestir munu sammála
um það, að nú ríkir óviðunandi
misrétti í þessum efnum, þar
sem nú eru um 440 kjósendur í
fámennasta kjördæminu, en yfir
7600 kjósendur i fjölmennasta
einmenningskjördæminu. Alger
jöfnun með því að gera landið
allt að einu kjördæmi er hins
vegar ekki heldur réttlát að
mínum dómi, meðan við teljum
það einhvers virði, að byggð sé
haldið við sem víðast á landinu.
Það er ekki einhlítt að taka að-
eins tillit til mannfjölda. Stund-
um má einnig taka talsvért til-
lit til landsstærðar.
Þess skal getið, að allar tölur
hér eru teknar upp úr kosninga-
handbók, skrifuð niður um leið
og talning fór fram. Einnig er
kjósendafjöldi miðaður við tölur
úr sömu bók. Getur verið, að að-
eins skakki frá því, sem gefið er
upp í skýrslum Hagstofunnar, en
það hefur engin áhrif til breyt-
inga í þeim efnum, sem hér um
ræðir.
Vík í Mýrdal, 21. okt. 1957.
Jónas Gíslason.
Óperan „Cosi fan futte" eftir Mozart
Gestaleikur Wies-
baden-óperunnar
Hljómsveitarstjóri:
Arfhur Apelt
Leikstjóri:
Friedrich Schramm
HÉR eru í heimsókn hjá Þjóð-
leikhúsinu söngvarar frá Wies-
baden-óperunni, ásamt hljóm-
sveitarstjóranum Arthur Apelt og
leikstj. Friedrich Schramm, og
flytja þeir hér hina fögru óperu
Mozarts, Cosi fan tutte. — Fór
frumsýningin fram sl. laugar-
dagskvöld og var hvert sæti i sama háa i Pianinu“ og „diciplin"
Að leikslokum: Reinhold Bartel, Marianne Dorke, Peter Lagg-
er, Trude Kortegast, Lois Toman og Heinz Friedrich.
húsinu skipað.
Þessi heimsókn Wiesbaden-
óperunnar er einn merkasti ton-
listarviðburður, sem hér hefur
átt sér stað. Ekki sökum þess, að
hér hafi ekki fyrr heyrzt ágæt-
ur söngur og glæsilegar söng-
raddir, heldur vegna þess, að hér
fer allt saman, prýðilegur söng-
ur, ágætur leikur og svo það,
sem mestu máli skiptir, það list-
ræna samræmi og jafnvægi milli
allra persóna leiksins í söng og
leik, sem skapar fullkomna heild,
— fullkomið listaverk. „Stjörnu“
söngur er hér enginn, en allt er á
og nákvæmni í allri meðferð eins
og vera ber, þar sem hæstar kröf-
ur eru gerðar til listflutnings.
Marianne Dorke fer með hlut-
verk Fiordiligi. Hefur hún mjög
glæsilega sópranrödd, sem hún
þó beitir hófsamlega og af mik-
illi smekkvisi. Leikur hennar er
einnig mjög athyglisverður, ekki
síst skemmtileg svipbrigði henn-
ar. Lois Toman fer með hlutverk
systurinnar, Dorabella. Hefur
hún mjög fagra mezzosópran-
rödd, sem hún beitir einnig fag-
urlega. Leikur hennar er einn-
ig prýðisgóður. — Heinz Fried-
rich, sem leikur Guglielmo er a-
berandi snjall barytonsöngvari og
jafnframt mjög öruggur og
skemmtilegur leikari. Reinhold
Bartel, er leikur Fernando, hefur
mjög þýða tenor-rödd, en ekki
ýkjamikla, og hann beitir rödd-
inni af mikilli kunnáttu. Trude
Kostegast, er leikur þernuna
Ðespina, hefur háa sópran-rödd
og er elskuleg og kankvís í leik
sínum. — Þá er hinn aldraði heim
spekingur, Don Alfonso, ótalinn.
Fer Peter Lagger, ungur Sviss-
lendingur, með þetta hlutverk,
og leysir það af hendi af mikilli
prýði, bæði um söng og leik. Er
hann ágætur baryton, og leikur
hans glettinn og skemmtilegur.
Þá má ekki gleyma Þjóðleik-
húskórnum okkar, sem dr.
Urbancic hafði æft og undirbúið.
Stóð kórinn sig mjög vel og féll
ágætlega inn í leik hinna þýzku
listamanna.
Hljómsveitarstjórinn, Arthur
Apelt, er afburða stjórnandi.
Hefur hljómsveitin sjaldan leik-
ið eins vel og nú á köflum. Kann
hljómsveitarstjórinn tökin á þvi
að samræma á snildarlegan hátt
'öng, leik og hljómsveit. — Þá
* .r hlutur leikstjórans, Friedrichs
Schramm’s einnig með miklum
ágætum. Honum hefur tekist að
skapa óperunni hin léttu leikandi
blæbrigði, og leiktjöldin, sem
Ruodi Barth hefur gert og annar
sviðbúnaður, eru mjög athyglis-
verð atriði og falla ágætlega við
óperuna.
Þessi heimsókn Wiesbaden-
óperunnar hefur vissulega hina
mestu þýðingu fyrir okkur hér.
— Af þessum samstillta hópi
ágætra listamanna má mikið
læra. List þeirra mun verða
hvatning okkar eigin prýðilegu
söngvurum, sem við eigum svo
mikið af, og þá ekki síður þeim,
sem skapa eiga listrænan heild-
arsvip á sýningum ópera hér.
Þjóðleikhúsið á þakkir skilið fyx
ir að hafa gefið okkur kost á að
sjá og heyra þessa fögru óperu
í túlkun jafn ágætra listamanna
og hér er um að ræða og vér
þökkum þeim af alhug fyrir
komuna hingað. P. f. — S. Gr.
Hlustað á útvarp
Sigurgeir Sigurjónsson
hæstaréttarlögniaftur.
Aðalstræti 8. — Sími 11043.
Císli Einarsson
héraðsdómslögruaOur.
Málflutningsskrifstofa.
Laugavegi 20B. — Sími 19631.
Hilmar Garðars
hé.*u3sdómslögmaður.
Málflutningsskrifstofa.
Gamla-Bíó. Ingólfsstræti.
DAGSKRÁ sunnudagsin 3. nóv-
ember var mjög löng. Sumt af
músík þeirri er flutt var hefur
efalaust verið gott, en ég hlustaði
lítið á það, læt, vfirleitt, hljóm-
list útvarpsins afskiptalausa. Þeg
ar búið er að taka músík upp á
plötur og svo útvarpa henni er
hún orðin eitthvað svipuð því, er
maður fær brætt smjörlíki út á
nýjan lax! Unaðurinn er horfinn
að mestu eða öllu leyti, — eftir-
líkingin ein fæst út úr viðtækinu.
Misjafnlega vel gerð. Alveg eins
og eftirlíking af málverki eða
högmynd. Getur verið góð — en
aldrei ekta. Þannig er hljómlist
heyrð genum útvarp. Allt öðru
máli er að gegna um hið talaða
orð. Það nýtur sín fullkomlega í
útvarpi — og hjá góðum útvarps
röddum jafnvel betur en úr ræðu
stóli. Enn auðvitað eru margir
þeir er í útvarp tala lélegir í því
og ættu að láta aðra lesa fyrir
sig. Mörgum góðum erindum er
spillt af því að menn vilja flytja
þau sjálfir, vantar sjálfsmat. En
við því er erfitt að sporna, hverj-
um þykir sinn fugl fagur.
★
Fluttur var þáttur um nýjar
bækur og talaði Gils Guðmunds-
son, útgáfustjóri Þjóðvinafléags
og menningarsjóðs um bækur
þær er þau félag gefa út nú.
Sagði hann að áður hefði menn-
ingarsjóð oft skort fé til útgáfu
góðra bóka en nú væri nægilegt
fé fyrir hendi, — mér skyldist, —
vegna góðs skilnings núverandi
menntamálastjórnar og meiri-
hluta Alþingis þess er nú situr.
Er gott að nú skortir hvorki fé
né vilja til þess að mennta og
upplýsa þjóðina! Félagsmenn
Menningarsjóðs og Þjóðv.félags
fá nú 6 bækur fyrir 100 krónur.
Þar á meðal fyrra bindi af ævi-
sögu Einars Ásmundssonar í Nesi
eftir Arnór Sigurjónsson. Verður
það sjálfsagt merk og fróðleg
bók, því bæði var Einar stórmerk
ur maður og Arnór er ágætur rit-
höfundur og fræðimaður. Einnig
kemur út, í einni bók, úrval
kvæða fjögurra skálda og mun
mörgum þykja vel við eiga að
varðveita beztu kvæði þessara
manna. Þó vil ég ekki heita því,
að ég tel eitt þessara ljóðskálda
standa langt framar hinum
þremur. — Eftir að Gils Guðm.
hafði lokið máli sínu var lesið
upp úr bókum valdir kaflar.
★
Þáttur Gests Þorgrímssonar og
Páls Bergþórssonar Um lielgina
var góður. Voru það nokkur atr
iði með svipuðum hætti og áður
hafa verið fluttir, farið úr einu
í annað. Til dæmis var farið í
sjúkravitjun til konu er lá veik
í flenzu eins og margir aðrir hafa
gert nú um stundir með háan hita
þurrahósta og höfuðverk. Held
ég að slíkt hafi aldrei verið gert
í útvarpi fyr hér hjá okkur. Svo
fóru þeir til Péturs Jakobssonar
fasteignasala og skálds. Kvaðst
hann vera þetta hvorttveggja,
og heyrði maður að það var satt,
því meðan hann fór með kvæði
hringdi kona til hans og vildi
kaupa hús. Var Pétur þá ekki
seinn að skrúfa fyrir skáldið en
hleypa fasteignasalanum að. Dr.
Guðni Jónsson las upp þjóðsagna
kennda frásögn um dularfullan
atburð og síðar manntjón er varð
af ofvirðri og stórhríð. Gerðist
þetta í Odda síðla á átjándu öld.
Var áhrifamikil, vel sögð og
vel lesin saga. Fleira var gott í
þætti þessum og má vænta mik-
ils frá þeim Gesti og Páli í vet-
un á leikriti Laxness „íslands-
klukkunni". íslandsklukkan er
skáldsaga, ekki leikrit og hefði
verið nær að lesa söguna eða þá
aðra sögu eftir Laxness eða eitt-
hvað annað stórskáld. Það er leið
inlegt þegar afbragðs skáldverk
er skemmt með því að breyta því
í lélegra form. En það tel ég tví-
mælalaust að hafi verið gert með
því að hnoða saman leikriti úr
íslandsklukkunni.
Á mánudaginn talaði Sigurður
Magnússon blaðafulltrúi um dag-
inn og veginn. Var það nær ein-
göngu um viðskiptamál, svo sem
tollabandalög Evrópu og fl. af
líku tagi. Margt skynsamlega
sagt, en Sigurður hefur marg oft
verið skemmtilegri. — Ég gat
ekki hlustað á þátt þeirra Einars
Magnússonar menntaskólakenn-
ara og Ævars Kvaran um Skóla-
skáldskap og sá eftir því. — í ný-
útkomnu Skírnishefti er ritgerð
um sama efni eftir Gunnar
Sveinsson (Islenzkur skólaskáld-
skapur 1846—1882).
Á þriðjudag hóf Hendrik Ottós-
son, rithöfundur erindaflokk er
hann nefnir Daglegt líf í landinu
helga á Krists dögum. Hendrik er
ætíð hressilegur fyrirlesari en
um vísindamennsku hans í trúar-
bragðasögu skal ég láta ógert að
dæma. Efalaust felst honum vel
að halda áheyrendum sínum vak-
andi. Á miðvikudag var svo byrj-
Kvöldvaka var á fimmtudaginn
7. nóv. Björn Th. Björnsson list-
fræðingur las úr bók eftir Pétur
Hallberg um Halldór Kiljan Lax-
ness. Var það mjög brosleg frá-
sögn um veru Halldórs í klaustri
einu í Clervaux, dagbókargreinar
skáldsins — og kaflar úr bréfum.
Veit ég að margir hafa fengið
hressandi hlátursskorpu af að
hlusta á lestur listfræðingsins. —
Ég var um þetta leyti eitt sinn
á fyrirlestri er Halldór skáld
flutti í Nýja bíó. Þóttist hann þá
vera vantrúaður á kaþólska vísu
— og efuðu þó sumir einlægni
hans, en ég held að honum hafi
verið alvara. Fljótt snerist hann
þó til annarar trúar, því miður,
sem kunnugt er. Þessi dagbókar-
brot og bréfakaflar eru fróðleg
plögg. Peter Hallberg er gagntek-
inn af aðdáun á Laxness — er
það hrein persónudýrkun — og
sjálfsagt ekkert við því að segja,
en eykur ekki gildi bókarinn-
ar.
Finnborg Örnólfsdóttir las
ágætlega nokkur snotur kvæði
eftir Helga Valtýsson.
Loks flutti svo Ólafur Þorvalds
son þingvörðUr erindi um séra
Þprarin Böðvarsson í Görðum,
hinn merka prest og þingmann,
er gaf Flensborgarskóla húsið og
stofnaði þar með það menntaset-
ur, Ölafur er ætíð áheyrilegur |
fyrirlesari og fróðlegt það sem
hann segir.
Börnin fara í hehnsókn tii
merkra manna, heitir nýr þáttur
er Guðmundur M. Þorláksson
kennari hefur flutt tvo föstudaga.
Hefur hann talað um H. C. And-
ersen og Helen Keller og gert það
vel. Hygg é að þetta verði góð
fræðsla fyrir börn og jafnvel
marga fullorðna líka.
Þórður Björnsson lögfræðingur
flutti erindi um heimsókn Napó-
leons keisarafrænda á öldinni
sem leið. Erindi Þórðar eru fróð-
leg og skemmtileg og hann hefur
góðan málróm og framburð.
Leikritið Með lestinni að aust-
an eftir W. Hildesheimer var gam
anleikur í þýðingu Gissurar Ó.
Erlingssonar. Leikstjóri og aðal-
leikari var Ævar Kvaran. Leikrit
þetta var gott, því bak við reyf-
aralega frásögn duldist snörp
ádeila á rotið þjóðskipulag og
sérdræg og óvönduð yfirvöld,
sem alltof mikið er til af og allt
of víða.
Að lokum vil ég leiðrétta mi_s-
ritun er varð í síðasta þætti. Ég
sagði að Bragi Sigurjónsson hefði
undirbúið þáttinn um Alfreð
Dreyfus, en átti að vera Bragi
Sigurðsson, lögfræðingur. Bið ég
afsökunar á þessu.
Þorsteinn Jónsson.
Kristján Guðlaugssoc
hæsti.réttariögniaður.
Skrifstofutími kL 10—12 og 1—5.
Austurstræti 1. — Sími 13400.
PÁLL S. PÁLSSON
liæstaréttarlögmaður*
Bankastræti 7. — Sími 24-200.
Ungling
vantar til blaðburðar við
Baldursgafa
HtorBimblt&Uk
Sími 2-24-80