Morgunblaðið - 12.11.1957, Blaðsíða 6

6
MORGUWBL AÐIÐ
Þriðjudagur 12. nóv. 1997
VIÐSKIPTABANDALÁG NORÐUR-
LANDA - FRJÁLSI MARKAÐURINN
OG FRÍVERZLUNARSVÆÐIÐ
Aþessum stað í blaðinu, fyr
ir stuttu síðan, var gerð
nokkur grein fyrir þeim
umraeðum, sem farið hafa fram
milli Norðurlandanna, um að
koma á tollabandalagi og að öðru
leyti nánara samstarfi í viðskipta
málum en verið hefur. Kaup-
mannahafnarblöðin frá því í
fyrradag skýra all ítarlega frá
fundi Norðurlandaráðs, sem
lauk á laugardaginn, en niður-
staða hans var sú, að nú skyldu
Norðurlöndin reyna að komast
að samkomulagi um, hvernig
unnt væri að gera hið fyrirhug-
aða tollabandalag víðtækara en í
upphafi var ráðgert. í þeirri álits-
gerð frá sérfræðingum, sem
Norðurlandaráðið hefur til með-
ferðar, var gert ráð fyrir að 80%
af innbyrðis viðskiptum land-
anna félli undir hið nýja kerfi, en
nú er hugsunin, að þau 20%, sem
fyrirhugað var að yrðu út-
undan, falli einnig undir hið
nýja viðskiptabandalag Norður-
landa. Talið er að alllangan tíma
þurfi til að undirbúa málið og er
ráðgert að nýr fundur í fjármála-
nefnd Norðulandaráðs verði hald
inn í byrjun næsta árs. Næsta
fundi Norðurlandaráðsins sjálfs
hefur verið frestað, þar til í októ-
bermánuði og er þess þá vænst
að þetta mál allt liggi skýrar
fyrir.
★
Kaupmannahafnarblöðin skýra
frá því að á fundinum á laugar-
daginn hafi verið gert ráð fyrir
því að öll Norðurlöndin yrðu
aðilar að hinu nýja viðskipta-
bandalagi en hingað til hefur ekki
verið fyrirhugað að íslandi yrði
þar með. Kom það af því, að ekki
var gert ráð fyrir að matvæli,
svo sem fiskur og landbúnaðar-
afurðir, féllu undir þetta við-
skiptabandalag. En nú þegar
búið er að ákveða að gera til-
raun til þess að útvíkka þetta
bandalag, svo að það nái yfir all-
ar vörur í innbyrðis viðskiptum
þjóðanna, þá opnast möguleikar
fyrir þátttöku fslands . Verður
það hlutverk efnahagsmálanefnd
ar Norðurlandaráðsins, að athuga
með hvaða móti ísland geti tekið
þátt í viðskiptabandalaginu.
★
Af Norðmanna hálfu hefur
komið fram nokkur mótstaða
gegn tollabandalagi en talið er
að hún sé eins mikil og áður, en
af þeirra hálfu er lögð á' það
áherzla, að hafa verði í þessu
efni hliðsjón af þeim umræðum,
sem nú fara fram um fríverzlun-
arsvæðið í Evrópu
Þó Norðurlöndin hafi lengi
haft í huga að koma á fót tolla-
bandalagi og það hafi verið mik-
ið rætt, hefur þó fyrst komist
skriður á það mál nú á seinni
árum og aldrei verið eins mikið
að því unnið og nú á allra síðustu
tímum. Er vafalaust að þær
hreyfingar, sem nú eru uppi í
Evrópu um sameiningu hennar á
viðskiptalegum sviðum, hefur
haft hér úrslitaþýðingu.
★
í þessu sambandi er rétt að minn
ast á það helzta, sem gerst hefur
nýlega varðandi hinn sameigin-
lega markað og fríverzlunarsvæð
ið. í hinum sameiginlega markaði
felst tollabandalag milli Frakk-
lands, Vestur-Þýzkalands, Italíu,
Belgíu, Hollands og Luxemburg
og á upp úr því tollabandalagi
smám saman að skapast efnahags
legt bandalag, sem nái yfir vinnu-
markaðinn og lánsfjármarkaðinn.
Einnig er gert ráð fyrir að löndin
samræmi félagsmálalöggjöf sína,
komi á fót sameiginlegum fram-
kvæmdabanka o. s. frv. Einnig
er gert ráð fyrir, að komið verði
upp stjórnmálalegum stofnunum,
sem séu æðri, í þeim efnum sem
þær eiga að fjalla um, en þing og
stjórnir viðkomandi ríkja. Talið
er að 12—15 ár þurfi til að koma
hinum sameiginlega markaði að
fullu á fót. Samkomulag um sam-
eiginlega markaðinn, sem nefnd-
ur er Rómar-samningurinn, var
gerður hinn 25. marz 1957 í Róma
borg en þó að þar sé búið að
ganga frá öllum aðalatriðum, er
þó margt, sem látið er liggja milli
hluta þar til síðar. Rómar-samn-
ingurinn hefur verið staðfestur
af þingunum í Vestur-Þýzka-
landi, Frakklandi, Ítalíu og Hol-
landi og búist er við að Belgía
og Luxemburg staðfesti samning-
inn fyrir lok yfirstandandi árs og
að samningurinn taki glidi 1. jan-
úar 1958.
Á síðustu ‘ vikum hefur mjög
verið rætt um Rómar-samning-
inn út frá því sjónarmiði, að
nokkur lönd, sem standa utan við
hann, hafa látið í ljósi ótta um
að hér yrði um eins konar við-
skiptalega innilokun Evrópu að
ræða í gömlum stíl, eins konar
tollvernd fyrir Evrópuríkin, sem
mundi koma hart niður á fram-
leiðendum utan markaðsvæðisins.
Til þess hefur ekki verið ætlazt
og starfar nú nefnd manna að því
að athuga samninginn með hlið-
sjón af þeirri gagnrýni, sem utan
við standa. Ekki er þó búist við
að þessar athuganir tefji neitt
fyrir því að Rómar-samningur-
inn gangi í gildi.
Samkvæmt Rómar-samningn-
um á að kalla saman sérstaka
ráðstefnu um landbúnaðarvöru,
en þær falia ekki undir markað-
inn eftir að samningurinn hefur
tekið gildi. Þessi ráðstefna á að
athuga möguleika á því, að land-
búnaðarvörur falli undir hið nýja
kerfi, á ekki alveg ósvipaðan hátt
og nú á að stefna að á vegum
Norðurlandaráðsins og getið er í
upphafi.
★
Fríverzlunarsvæðið á að ná yfir
þau 6 lönd, sem standa að sam-
eiginlega markaðnum og öll önn-
ur lönd, sem taka þátt í efnahags-
samvinnu Evrópu. Gert er ráð
fyrir að tollar á viðskiptum milli
landanna verði smátt og smátt
felldir niður. En ekki er gert ráð
fyrir sameiginlegu tollakerfi gagn
vart löndum, sem utan við standa
á sama hátt og á að vera hvað
varðar sameiginlega markaðinn.
Ekki er heldur gert ráð fyrir, að
í sambandi við fríverzlunarsvæð-
ið verði sett á fót nein stofnun,
sem hafi meira vald en stjórn og
þing þátttökulandanna. Enginn
samningur liggur enn fyrir um
fríverzlunarsvæðið og ekki held-
ur uppkast að slíkum samningi
en á ráðherrafundi Efnahágsmála
samvinnustofnunarinnar í októ-
ber sl. var komist að samkomu-
lagi í grundvallaratriðum um
stofnun og uppbyggingu svæðis-
ins. Starfandi er ráðherra-nefnd
til þess að ganga frá ýmsum atr-
iðum varðandi fríverzlunarsvæð-
ið, svo sem afstöðu landbúnaðar-
ins, afstöðu nýlendnanna og ýms
önnur mál. Formaður þeirrar ráð-
herranefndar, sem starfandi er
til þess að athuga nánar um upp-
byggingu fríverzlunarsvæðisins
er Englendingurinn Reginald
Maudlins. Þessi nefnd kemur sam
an hinn 14. október nk. f sam-
bandi við hinn væntanlega fund
hefur Maudling sent öllum ríkis-
stjórnum, sem taka þátt í Efna-
hagsmálanefndinni, greinargerð
þar sem hann rekur þau málefni,
sem taka eigi fyrir á fundinum.
Ríkisstjórnirnar fá þannig tæki-
færi til að gera sínar athuganir
á þeim málum, áður en fundur-
inn, sem hefst nú hinn 14. nóvem-
ber, verður hinn fyrsti af mörg-
um, sem haldnir verða áður
en hægt er að búa til
fastan sáttmála um fríverzl-
unarsvæðið á sama hátt og
Rómar-samninginn um frjálsa
markaðinn. Upprunalega var fyr-
irhugað, að fríverzlunarsvæðið
yrði stofnsett á sama tíma og
frjálsi markaðurinn en af ýmsum
ástæðum er ekki búist við að frí-
verzlunarsvæði verði komið fyrr
heldur en seint á árinu 1958. En
þar á eftir eiga svo þau 17 lönd,
sem að Efnahagsmálastofnuninni
standa, eftir að staðfesta samn-
inginn. Það virðist því vera nokk-
uð löng leið þar til náð er því
marki, að Evrópulöndin komi frí-
verzlunarsvæði á fót.
Allmikið hefur verið rætt hér
á íslandi um afstöðu okkar til
allra þessara mála. Fundurinn i
Norðurlandaráðinu á laugardag-
inn opnar líka nýja möguleika
en það virðist vera ljóst, að allt
er þetta af sömu rótum runnið
og skylt hvað öðru, viðskipta-
bandalag Norðurlanda, frjálsi
markaðurinn í Evrópu og fríverzl
unarsvæðið. fslendingar þurfa
vafalaust mjög bráðlega að taka
ákvörðun um afstöðu sína til þesa
ara stofnana.
Myndin ér tekin á flugvellinum í Moskvu á dögunum. Malin-
ovsky marskálkur (t. v.), sem tók við emþætti Zhukovs,
tekur á móti Amer hershöfðingja (t. h.), hermálaráðherra
Egypta, er hann kom í heimsókn til Moskvu. Þetta var í fyrsta
sinn, sem Malinovsky lét sjá sig á opinberum vettvangi eftir
að hann tók við nýja embættinu.
Kúseigendur viljo breytingu
ú lögum um ufnot íbnðurhúsn
Allsherjarnefnd Neðri deildar
Alþingis, Reykjavík.
HÚSEIGENDAFÉLAG Reykja-
víkur fer þess á leit við háttvirta
þingnefnd, að hún hlutist til um,
að flutt verði á yfirstandandi Al-
þingi frumvarp til laga varðandi
núgildandi lagabókstaf um afnot
íbúðarhúsa í kaupstöðum sbr.
bráðabirgðalög nr. 63, 1956, og
lög nr. 10/1957.
Það er ósk húseigendafélags-
sbrifar úr
daglega lífinu
1
Peningarnlr í ÁVR
SKUGGI skrifar:
„Margblessoður og sæll Vel-
vakandi góður.
Einn daginn var ein af bless-
uðum frúnum okkar að kvarta í
þáttum þínum yfir því hugsunar-
leysi kaupmanna, að hafa ekki
reikningsvélar og önnur slík tseki
á búðarborðum sínui-.. Eg er al-
veg sama sinnis og hún, að slík
„apparöt“ séu sjálfsögð í hverri
verzlun. En frúin hefur víst ekki
komið í þekktustu og umfangs-
mestu verzlunina á landinu,
Afengisverzíun ríkisins. Ef hún
kynnti sér aldamótafyrirkomu-
lagið þar, trúi ég ekki öðru en
að hún yrði stórorð í meira lagi.
Þar gefur nú á að líta, — sér-
staklega í skúrnum við Skúla-
götuna.
Ekki er mér tíðförult í þser
herbúðir, en þó kemur fyrir
nokkrum sinnum á ári, að ég
greiði smávegis skemmtanaskatt.
Síðast þegar ég heimsátti stað-
inn í Skúlagötunni, var ró og frið
ur þar inni. Og auðséð var á pen-
ingakassanum, að „bissnessinn"
hafði verið lítill þá um morgun-
inn, enda í miðri viku, og upphaf
og endir helgar-fylliríanna' um
garð gengin.
Vindlaaskja
og blikkkassi
ENGA sá ég þarna samlagninga-
vélina, en peningaílátin
voru gamall vindlakassi, þó
heiikassi, eins og konurnar
okkar nota undir matarpening-
ana sína. I vor er ég kom
þarna í eitt skiptið, sá ég hvorugt
þessara íláta, en þá var mikið um
mannaferðir í verzluninni, og
keyptu margir af rausn. Blessað-
ir innanbúðarmennirnir voru á
þönum, og þeyttu peningaseðlun-
um í eitt hilluhólfið innanum
brennivínsflöskurnar. Þarna gaf
að líta þúfu-háan bunka af stór-
seðlum, og hefði ekki þurft mik-
inn vindgust til þess að pening-
ar rikisins laumuðust í rusla-
körfu, eða undir búðarborð, og
yrðu þar að klessu undir fótum
búðarmannanna. Hélt ég þó, að
ríkinu veitti ekki af að hafa gát
á sínu, þegar allar hirzlur þess
eru á góðri leið með að verða gal-
tómar. En ekki vil ég vera ósann-
gjarn, og virðist mér sem vindla-
kassinn og húsfreyju-kassinn beri
þess vott, að heldur miði í fram-
faraátt.
Heldur er þetta skárra í verzl-
un ríkisins á Snorrabrautinni. Þar
er þó skúffa, — gamaldags marg-
hólfa tréskúffa, sem ætíð stendur
galopin, og getur vindgusa líka
áorkað þar miklu.
En allt stendur til bóta hér á
okkar kæra landi. Og vonandi
verður nýtízku peningakassi stað-
settur í þessum verzl. ríkisins
áður en fastar ferðir hefjast til
tunglsins. En spekingarnir spá,
að þær muni hefjast kringum ár-
ið 1967.
Vera naá, að nauðsynlegt sé að
einhverjir haldi við þjóðlegum
siðum með þjóð vorri. Fisksal-
arnir í Trékyllisvík kváðu hafa
notað ýmis konar tréstokka undir
aura sina kringum aldamótin síð-
ustu, — vindlakassa þegar bezt
lét.“
Velstæðingsskapur
í orðafari
1/-ELVAKANDI var að líta yfir
^ Þjóðviljann á sunnudaginn og
sá þar hina kyngimögnuðu bylt-
ingarafmælisræðu rússneska
sendiherrans. Er það hverju orði
sannara hjá Þjóðviljanum, að þar
er „mjög athyglisvert ávarp“ á
ferðinni. M.a. er þar upplýst, að
rösklega hafi verið unnið að því
í Sovét að vinna bug á ýmiss kon
ar „frumstæðisskap“, eins og svo
haganlega er komizt að orði í
hinum íslenzka texta. Þó að hér
verði ekki rakið meira úr ræð-
unni, er þar sitthvað fleira, sem
með sanni má flokkast undir sér
stæðingsskap.
ins, að lög þessi verði úr gildi
numin.
Ef það þykir ekki fært, verði
bannákvæðum laganna nú þegar
breytt í eftirfarandi horf:
Ákvæði laganna nái ekki til
íbúðarhúsnæðis sem byggt var
fyrir þennan tíma, er ríkisvaldið
setti hömlur á fjárfestingar með
lögum um fjárhagsráð á árinu
1947.
Ennfremur verði einstök her-
bergi sem íbúðareigandi eða leigj
andi óska að nota til eigin at-
vinnurekstrar, undanþegin
ákvæðum laganna, þegar í hlut
eiga félög og stofnanir, sem ekki
hafa atvinnurekstur með hönd-
um.
Síðan tilvitnuð bráðabirgðalög
voru sett, hafa margir húseig-
endur leitað til Húseigendafélags
ins með beiðni um að félagið
beitti sér fyrir að lögin verði af-
numin, eða að hinum einstreng-
ingslegu bannákvæðum þeirra
verði breytt í vægara horf, án
þess að nokkuð skerðist það höf-
uðmarkmið laganna, að fyrir-
byggja að húsnæði, sem eingöngu
var leyft að byggja til íbúðar,
verði síðar tekið til annarra af-
nota.
Sem kunnugt er, er enginn
skortur á einstökum íbúðarher-
bergjum á leigumarkaðinum, og
því er tilgangslaust og reyndar
skaðlegt, að banna almenn afnot
slík húsnæðis.
Á sama tíma og nýbyggingar
fyrir verzlanir, iðnað og annan
atvinnurekstur eru næstum bann
aðar með öllu, virðast engin skyn
samleg rök mæli með því, að ekki
sé leyft að breyta eldri húsum
við aðal-viðskiptagötur bæjarins,
þannig, að nota megi slík hús til
atvinnurekstrar að einhverju
leyti, enda samsvara þau vart
kröfum nútímans sem íbúðarhús,
hvorki um staðsetningu né frá-
gang.
Vitað er, að ýmiss stéttarfélög
og önnur hagsmuna- og áhuga-
félög borgaranna hafa verið svipt
möguleikum til þess að öðlast
samastað fyrir starfsemi sína, og
nokkur dæmi eru til, að slík fé-
lög hafa ekki komizt inn í eigið
húsnæði eftir tilkomu laganna.
Þess vegna þykir nauðsynlegt, að
undanþáguheimilidin sé sett.