Morgunblaðið - 12.11.1957, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 12. nóv. 1957
MORGVKBT ifílfí
11
Umræður á Óðinsfundi:
Verðstöðvunarstefnan
# framkvæmd *-----------
44
//
Kommúnistar undirbúa gengisfellingu
MÁLFUNDAFÉLAGIÖ Óðinn
hélt fjölmennan fund í Sjálf-
stæðishúsinu sl. sunnudag. Magn-
ús Jóhannesson, hinn nýkjörni
formaður félagsins, setti fundinn
og stjórnaði honum. í upphafi
minntist formaður Bjarna heit-
ins Sigurðssonar og bað menn
um að standa upp minningu hans
til heiðurs og gerðu fundarmenn
það.
Bjarni Benediktsson hélt fram-
söguræðuna. Hann hóf mál sitt
á því að bjóða hina nýju félags-
stjórn velkomna til starfa og
árnaði henni og þá einkum hin-
um unga, ötula formanni, allra
heilla. Síðan sagði Bjarni m. a.:
í ályktun fundar „miðstjórn-
ar- og efnahagsmólanefndar Al-
þýðusambands íslands", sem
haldinn var í okt. sl., er, svo sem
landfrægt er orðíð, talað um
„verðstöðvunarstefnu verkalýðs-
hreyfingarinnar".
Áður en efni yfirlýsingarinnar
er rætt, er e. t. v. rétt að athuga
hverjir hana gefa. Bæði mið-
stjórnin og efnahagsmálanefnd,
19 manna nefndin svokallaða,
eru skipaðar yfirlýstum stjórnar-
liðum eingöngu eða svo til. Þrátt
fyrir það er kunnugt, að einung-
is um helmingur 19 manna nefnd
arinnar, eða e. t. v. tæplega það,
greiddi atkvæði með tillögunni.
Hinir voru fjarverandi eða sátu
hjá.
Meðal þeirra, sem ekki greiddu
ályktuninni atkvæði, voru t. d.
Hermann Guðmundsson, formað-
ur Hlífar, Jóhanna Egilsdóttir,
formaður Verkakvennafélagsins
Framsóknar, Garðar Jónsson, for-
maður Sjómannafélags Keykja-
víkur og Sigurrós Sveinsdóttir,
formaður Verkakvennafélagsins
Framtíðar.
í forystu þeirra, sem að álykt-
uninni stóðu, var pílagrímurinn
til Moskvu, Hannibal Valdimars-
son. Aðrir þrír þingmenn stjórn-
arliðsins: Eggert Þorsteinsson,
Gunnar Jóhannsson og Björn
Jónsson, voru meðal stuðnings-
manna. Ennfremur menn sem
búnir eru að missa þær trúnaðar-
stöður, sem þeir höfðu innan fag-
félaga sinna, svo sem fyrrv. for-
maður Trésmiðafélags Reykja-
víkur og fyrrv. formaður Iðju.
Er þá rétt hjá þessum stjórn-
arherrum, að tekizt hafi að stöðva
verðlag?
Litum á staðreynd
irnar:
Vísitala
hefur hækkað um 5 stig frá ára-
mótum. Þá vár látið í veðri vaita,
að von væri á 1—2 stiga hækk-
un. —.
Berum þessa hækkun á nokkr-
um mánuðum saman við það
sem gerðist á næstu 2Vt árum áð-
ur en áhrif verkfallsins mikla
1955 sögðu til sín.
Vísitalan í des. ’52 var 162 stig.
•— í marz ’55 var 161 stig.
Á tímabili hafði hún farið ofan
í 157 stig. Lækkuninni var að
vísu að nokkru náð með niður-
greiðslum og skulum við líta
nánar á þær.
Niðurgreiðslur.
í fjárlögum fyrir ’52 voru þær
25 millj. kr. í fjárlögum fyrir
’55 voru þær orðnar rúmar 49
millj. kr. Hækkunin er 24 millj.
króna og svarar til 4 stiga
hækkunar á vísitölu.
í fjárlögum fyrir ’56 voru nið-
urgreiðslur komnar í 57 millj.
kr. Skv. frv. og grg. fjárlagafrv.
fyrir 1958 eiga þær nú á rúmu
ári að hækka í 125 millj. kr.
eða um 66 millj., sem samsvarar
11 nýjum vísitölustigum.
Skattar
hækkuðu með jólagjöfinni fyrir
síðustu óramót og síðari skatta-
hækkunum um fullar 300 millj.
kr. Þrátt fyrir þá gífurlegu
hækkun er nú stórkostlegur
tekjuhalli. Fróðir menn telja, að
á næsta ári muni þurfa, að ó-
breyttu, viðbótartekjur a. m. k.
200 millj. kr.
Verðlag
Auðvitað hljóta skattarnir að
segja til sín. Vísitalan er notuð
til að fela en ekki segja satt
um verðlagið. Hitamælirinn er
brotinn, en sótthitinn hverfur
auðvitað ekki við það eitt, eins
og Ólafur Björnsson komst að
orði. Buddan segir til um hið
raunverulega verðlag. 1 sambandi
við sífelldan dýrtíðarvöxt, getur
m. a. s. Þjóðviljinn ekki orða
bundizt og segir: „Mál að linni“.
Sem smádæmi um hinar stöð-
ugu hækkanir, má minna á, að
sama daginn og ekki var lengur
hægt að segja upp samningum
verkalýðsfélaganna, hækkaði
hangikjöt verulega.
Þá hefur Leikskrá Þjóðleik-
hússins, þ. e. hjá sjálfu ríkinu,
nýlega hækkað úr 5 lcr. í 7 kr.
eða um 40%. Felst í því raun-
hæfur dómur valdhafanna á þvi,
hvernig ástandið er.
Kaupgjald.
Á þessu ári hafa meðlimir
verkalýðs- og launþegafélaga
með á 14. þús. félaga, fengið
kauphækltanir. Sumir upp í 30
—40% fyrir atbeina sjálfrar rík-
isstjórnarinnar og á þann veg, að
ekki er líklegt að komi til skatts.
Þetta eru staðreyndirnar um
hina svokölluðu „stöðvun". Hún
hefur því miður ekki tekizt vel.
Vöxtur sparifjár
hefur mjög dregizt saman, þrátt
fyrir barnalegar tilraunir stjórn-
arflokkanna ti lað dylja þá stað-
reynd.
Gjaldeyrisástandið
versnaði um 300 millj. kr. á
fyrsta valdaári V-stjórnarinnar.
Þetta hefur ekki breytzt til batn-
aðar að neinu marki á þeim mán-
uðum, sem síðan eru liðnir.
Vöruskortur
margháttaður er um land allt.
Hann á sinn þátt í því erfiða
atvinnuástandi, sem víða er.
Atvinnuástandið:
T. d. um það skal einungis
þetta nefnt:
Alþýðublaðið segir fólksflutn-
inga frá Vestmannaeyjum og sér-
stakra ráðstafana þörf í Hafnar-
firði, höfuðvígi Alþýðuflokxs-
ins á íslandi.
Útvarpið segir mjög erfitt at-
vinnuástand í Ólafsfiröi og
Stykkishólmi.
Eins konar haliærisnefndir
hafa verið kosnar á Siglufirði og
Akureyri.
Þetta eru aðeins fá dæmi, en
engin tæmandi upptalning.
Hvernig hafa
stjárnarflokkarnir
staðið að hinni
margumræddu
„stöðvuri' ?
Framsóknarflokkurinn
ber fyrst og fremst ábyrgð á
Hamrafellsokrinu, þar sem 15
millj. kr. voru teknar af lands-
lýðnum að óþörfu. SÍS veitti og
á meðan kaupbindingarlögin voru
í gildi, kauphækkun um 8% til
sinna föstu starfsmanna. Má
nærri geta hvaða áhríf þessi for-
dæmi hafa haft.
Alþýðuflokkurinn
er stefnulítill í þessum efnum
eins og fleirum. Guðmundur í.
Guðmundsson varði í útvarps-
ræðu berum orðum og þakkaði
Alþýðuflokknum sjómannade.l-
una í vetur, sem Tíminn a. m. k.
kenndi Sjálfstæðismönnum um.
Eins hefur Alþýðublaðið haldið
uppi vörnum fyrir Iðju-samning-
ana o. fl. sem hinir stjórnarflokk
arnir hafa harðast gagnrýnt.
Auðsætt er, að Alþýðuflokks-
menn vilja láta kommúnistana
taka á sig örðugleika og hagnast
á þeirra óvinsældum.
Kommúnistar
hafa nú, undir forystu Hannibais,
„uppgötvað‘f, að grunnkaups-
hækkanir og vísitöluhækk-
un séu hvort tveggja gagns-
lausar eða verri en það fyrir
verkalýðinn. Sá boðskapur er þó
bundinn því skilyrði, að hann á
að halda gildi einungis á meðan
kommúnistar sjálfir eru í stjórn.
Fullur fyrirvari er um, að taka
skuli til fyrri iðju, þegar „hags-
munir verkalýðsins“, þ. e. þeirra
sjálfra krefjast.
Hér sannást, að fyrir þessum
mönnum eru verkalýðsfélögin
einungis tæki í þeirra eigin valda
baráttu. Annað hvort hafa kaup-
hækkunarkröfurnar að undan-
förnu verið gegn betri vitund
eða kenningarnar nú, því að þær
samrýmast engan veginn. Hið
rétta er, að fyrir kommúnist-
um vakir allt annað en kjara-
barátta verkalýðsins. Auk per-
sónulegrar valdastreitu keppa
þeir að heimsyfirráðum hins al-
þjóðlega kommúnisma.
Hollusta kommúnista lýsir sér
svo í þvi, að einstök uppáhalds-
félög þeirra eru látin segja upp
samningum. T. d. mjólkurfræð-
ingar í sumar og klæðskerastarfs
menn nú, þótt hinum lægst laun-
uðu sé haldið niðri.
Hvað er fram-
undan?
Hannibal segir engar hækkan-
ir væntanlegar um áramót. Þetta
er þvert gegn málflutningi Ey-
steins, því að af orðum hans varð
ekki annað leitt en mikilla hækk
ana væri þörf til sjómanna og
útvegsmanna. Sum stuðningsfé-
lög stjórnarinnar hafa og gert
beinan áskilnað um kjarabætur
til sjómanna, t. d. samtökin í
Arnessýslu.
Hvað sem þessu líður er fyrir-
sjáanlega þörf ráðstafana, þótt
ekki komi til hækkana hjá út-
gerðinni, hvað þá, ef þvílíkra
hækkana verður þörf.
Hér ber að minnast ummæla
Eysteins og Gylfa um mánaða-
mótin sept.-okt. Þá sagði Gylfi,
að spurningin væri einungis,
hvort halda mætti núv. kerfi
„eitthvað enn“, eða hvort nú
þegar þyrfti að breyta til.
Eysteinn fitjaði enn upp á tal-
inu um „varanlegu úrræðin“ og
góða aðstöðu stjórnarflokkanna
til að finna þau.
Gengislækkun.
Engum duldist að báðir þessir
ráðherrar voru þá að boða, að
gengislækkun væri óhjákvæmi-
leg.
Ályktun ASÍ neitar að vísu
gengislækkun og lætur skiljast
sem tryggt hafi verið með samn-
ingum við ríkisstjórnina, að hún
kæmi ekki til greina.
Hermann Jónasson staðfesti
þetta hins vegar ekki, heldur
talaði einungis um „samráð við
verkalýðshreyfinguna", og áskildi
ríkisstjórninni þar með fullt at-
hafnafrelsi.
Haraldur Jóhannsson
er aðalráðunautur ríkisstjórnar-
innar í efnahagsmálum og skrif-
ar nú að staðaldri um þau í Þjóð-
viljanum.
Hinn 7. nóvember s.l. játaði
hann í Þjóðviljanum og blaðið
gerði enga athugasemd við, að
ráðstafanirnar, sem gerðar voru
með stofnun útflutningssjóðs í
s.l. desember hafi verið „dulbú-
in gengislækkun“a
Hann hefur hvað eftir annað
sagt, að íslenzka krónan verði
„-------að teljast ofmetin“.
Haraldur fer og ekki dult með,
að gengislækkun ásamt öðrum
ráðstöfunum sé nauðsynleg til
„að leggja grundvöll að varan-
legum vexti raunverulegra tekna
og gjaldeyristekna á íbúa“.
Haraldur spyr m. a. hinn 5.
nóvember, þegar hann hefur lýst
því, hver undirbúningsverk
þurfi að vinna til að fella geng-
ið:
„En hvernig er hag lands-
manna komið, ef þau verða ekki
leyst?“
Hann segir að vísu:
„Nauðsynlegustu ráðstafanir
til undirbúnings þessháttar ráð-
stöfunum krefjast margra mán-
aða vinnu“.
Þessi yfirlýsing Haralds kem-
ur mjög heim við það, sem menn
skildu á Edvarð Sigurðssyni á
Dagsbrúnarfundinum, að reynt
yrði að láta hinar óþægilegu á-
kvarðanir bíða fram yfir bæjar-
stjórnarkosningarnar.
Lærdómar
Allt staðfestir þetta, að stjórn-
arliðið telur almennt kaupgjald
í landinu nú of hátt.
Þetta viðurkennir Haraldur
Jóhannsson og berum orðum í
Þjóðiljanum hinn 31. okt. sl.
þegar hann segir:
„ástand---------sjávarútvegs-
ins verður að segja til um hæð
kaupgjaldsins".
Sjálfstæðismenn hafa marg-
bent á, að hækkanirnar undan-
farin ár og einkum í verkfallinu
1955 væri engum til góðs. And-
stæðingarnir sögðu auðvelt að
ráða við vandann með töku
milliliðagróðans.
Nú er komið á daginn, að þeir
kunna engin önnur ráð, en að
leggja byrðarnar á almenning.
Með þessu er staðfest, að eng-
in töframeðöj eru til.
Hér eru að visu margar sam-
verkandi orsakir. En aðalhætt-
an liggur í ofurvaldi kommún-
ista og annarra ábyrgðarlausra
aðila í verkalýðshreyfingunni.
Þeir geta eyðilagt hvert það
jafnvægi, sem nást kann um
stund. Jafnvægisskortinum fylg-
ir hins vegar margs konar óhag-
ræði, t. d. það, að sparnaðarvilj-
inn lamast. En þar með er kippt
grundvellinum' undan fram-
kvæmdum og framförum.
Reynslan hefur að vísu sýnt,
að þessu er hægt að bjarga við
að nokkru a. m. k. svo að at-
vinnuvegirnir þurfa ekki að
stöðvast. En það kostar stöðuga
baráttu.
Skilyrði raunverulegra
kjarabóta.
Eina haldgóða ráðið, þótt sein-
virkt sé, er fræðsla almennings
um staðreyndirnar og samhengi
þeirra. öflug samtök gegn
skemmdarvörgunum er og þjóð-
arnauðsyn. Nú hafa þeir verið
leiddir til heiðurssætis, svo að
þeir geta gert enn meira tjón
en áður, hvenær sem þeim sjálf-
um þóknast.
Raunverulegar kjarabætur fást
einungis með framleiðsluaukn-
ingu. Frelsið er öruggasta lyfti-
stöng betri lífskjara. Þess vegna
verður, miðað við aðstæður
hverju sinni, að hafa viðskipta-
frelsið ætíð svo mikið sem mest
er mögulegt. Á þann veg er fram
tíðarheill bezt tryggð.
Á Islandi býr dugmikil og harð-
feng þjóð. Hún er fær um að
bjarga sér og sækja fram til
stöðugt betri tíða, svo fremi,
að hún sé ekki heft á höndum og
fótum né þurfi öll ráð að sækja
til ráðleysingja. Frelsi, dugur og
drengskapur mun nú sem fyrr
bezt endast þjóðinni til farsæld-
ar í bráð og lengd.
Að ræðu Bjarna Benediktsson-
ar lokinni tóku þessir til máls;
Umræður
Jóliann Sigurðsson:
Yfirlýsingin um, að „gengis-
felling verði ekki“ er blekking.
Loforðin um útvegun fjár til í-
búða og um skattinnheimtu jafn-
óðum munu og því miður reyn-
ast haldlítil.
Jóhann benti á óákveðin lof-
orð um byggingu stálskipa inn-
anlands og hvernig þau kæmi
heim við sendingu SÍS á skipum
sínum til viðgerðar erlendis.
Kommúnistar notuðu nú sem
áður verkalýðsfélögin til fram-
dráttar eigin flokkshagsmuna.
Að lokum mótmælti Jóhann
Moskvuför Hannibals og Einars.
Guðmundur Nikulásson:
Verkamenn vilja yfirleitt ekki
standa í verkföllum á tímum
eins og nú. Á Dagsbrúnarfundi
hefði Eðvarð Sigurðsson fjölyrt
um hættuna af því að hafa samn-
inga lausa. Hann hefði ekki skír-
skotað til þeirrar aðstoðar, sem
„fulltrúar verkaRýðsins“ í ríkis-
stjórn mundu nú veita verka-
mönnum, ef í harðbaklta slægi.
Hann hefði og þagað um fölsun
vísitölunnar. Ríkisstjórnin legði
byrðarnar á lægst launuðu verka
menn og launþega. Verkamenn
væru andvígir ferð „forystu-
manna“ sinna svokallaðra aust-
ur til Moskvu nú. Sjálfstæðis-
menn munu standa saman, enda
þarf þjóðin á því að halda.
Hannes Jónsson
kvað ekki þörf á innflutningi
sjómanna. Verðbólgan stafaði af
óhófseyðslu og óheppilegum sölu-
samningum útflutningsvara. Efl-
ing iðnaðarins yrði öruggasti
framtíðargrundvöllurinn.
Guðjón Hansson
rakti blekkingar stjórnarliðsins.
Ráðstafanir stjórnarinnar væru
dulbúin gengislækkun. Fór
Hannibals til Moskvu er for-
dæmd af verkamönnum Bæjar-
stjórn Akraness ætlar að senda
togara í hennar eign til viðgerð-
ar í Þýzkalandi.
Egill Hjörvar:
Eðlilegt er að Hannibal vilji
vera í Moskvu enda hæfir hon-
um bezt þar að vera. Hannibal
hefur nú allt aðra skoðun á
verkalýðsmálum en t. d. í verk-
fallinu mikla 1955. Þá fullyrti
hann að allar kauphækkanir
væru verkalýðnum til heilla. I
sumar hélt hann því fram í sam-
bandi við farmannaverkfallið,
að kauphækkanir væru hið mesta
skaðræði. Nú fer hann úr landi
í stað þess, að annast um efndir
þeirra loforða, sem verkalýðn-
um hafa verið gefin.
Gestur Sigurjónsson
þakkaði stjórn Óðins fyrir þenn-
an ágæta fund. Úttekt þjóðar-
búsins, sem Hermann lofaði, hef-
ur aldrei verið opinberuð. Þagað
er um álitsgerð hinna erlendu
sérfræðinga, sem fengnir voru
hingað. Miðað við „jólagjöfina“
frá í fyrra og það, sem síðan
hefur gerzt, er nú ekki við góðu
að búast. Hannibal hefur hér á
landi tekið að sér hlutverk Pot-
emkins hins rússneska. Blekk-
ingar Hannibals um spariféð eru
ofboðslegar. Þegar allt er í vand-
ræðum hleypur hann svo austur
til Moskvu til að skemmta sér
þar með Krúsjeff. Stjórnin byrj-.
aði með svikum og hefur haldið
áfram uppteknum hætti.
Gestur og fleiri ræðumenn
skoruðu á fundarmenn að starfa
vel að bæjarstjórnarkosningun-
um.
Þær áskoranir og annar mál-
flutnigur ræðumanna fékk á-
gætar undirtektir og fór fundur-
inn allur hið bezta fram.