Morgunblaðið - 12.11.1957, Blaðsíða 12

12
MORCIJNBLAÐIÐ
ímðjudagur 12. nóv. 1957
Vitaljós í myrkrinu:
Samþykktir ungra Sjálfsfœðismanna
# landbúnaöarmálum
MIGAR illa hefir horft í landi
voru og skuggarnir verið sem
dimmastir milli hafs og heiða,
J>á hafa það oftast verið ungir
bjartsýnir hugsjónamenn, sem
kveikt hafa vitaljósin, sem eftir
var síðan unnt að rata rétta leið.
Svona er þetta enn og svona mun
það verða á komandi tíð, ef að
likum lætur. Þessa ber nú sér-
staklega að minnast í sveitum
þessa lands. Þar hefir oft verið
skuggaiegt um að litast og af mis-
jöfnum orsökum. En sjaldan hafa
að höndum borið svartari skugg-
ar ranglætis og vesalmennsku en
fyrrihluta síðasta septembermán-
aðar, þegar bændum landsins var
sýnt það í verki á áberandi hátt,
að þeir skyldu ekki njóta neins
jafnréttis um lifsafkomu við
aðrar stéttir þjóðarinnar.
Það mátti því vera gleðiefni
mikið, þegar nokkrir tugir af
ungum bændum og bændasonum
víðs vegar af landinu komu sam-
an til fundar í höfuðborginni. Að
þetta voru eindregnir stuðnings-
menn Sjálfstæðisflokksins og and
stæðingar núverandi kreppu-
stjórnar gaf vomr um, að þarna
kæmu saman bjartsýnir menn og
einbeittir. Þær samþykktir, sem
þeir hafa gert, eru líka greini-
leg og afdráttarlaus sönnun fyr-
ir því, að svo er. Fögnuðurinn
yíir því, að rétt stefna er mörk-
uð getur því verið heill og óskipt-
ur, enda þó mjög sé í óvissu um,
hvenær bændur og sveitafóik fær
i fullum mæli að njóta þeirra
gæða, sem framkvæmd þeirrar
stefnu mundi hafa í för með sér.
Fyrsta og eðlilegasta krafa
þessara ungu bænda er sú, að
dugandi bændur, sem hafa með-
■Ibú, geti haft álíka atvinnutekj-
ur og verkamenn, iðnaðarmenn
•g sjómenn, eins «g gert var ráð
fyrir með sexmannanefndar lög-
unum 1943. Þau lög voru á sín-
um tíma beztu lög sem Alþingi
hefur sett frá sjónSlmiði sveit-
anna. En þeim var ekki fylgt í
verðlagningu nema einu sinni.
Ari seinna var gefið eftir, að til-
hlutun Búnaðarþings, yfir 9
milljónir króna, frá því sem ver-
ið hefði ef ákvörðun laganna
hefði gilt og aldrei síðan hefur
takmarkinu verið náð. Síðustu
árin hefir bændum verið ætlað
dagvinnukaup Dagsbrúnarmanna,
sem orðið er lægsta kaup í land-
inu utan sveitanna. Þó bændur
landsins vinni allra landsmanna
mest af eftirvinnu, næturvinnu
og helgidagavinnu, þá hafa þeir
▼erið eina stéttin, sem ráðamenn-
irnir mega eigi heyra nefnt að
fái þar fyTÍr jafnrétti við verka-
menn, hvað þá heldur iðnaðar-
menn og sjómenn.
Þó hefir ástandið að þessu leyti
■ldrei verið eins fráleitt og nú
með hinum furðulegu samning-
um í haust. Svo er að vísu látið
heita, að bændur eigi að geta
fengið mun meira fyrir sína
vinnu en í fyrra. En það er allt
byggt á fráleitum og staðlausum
útreikningum. Meðal annars því,
að tekjur meðalbóndans hafi á
einu ári hækkað vegna fjölgun-
ar á kúm og ám um hvorki mejra
né minna en kr. 16875.00 og helzt
að skilja, að sú tekjuaukning hafi
engan aukinn reksturskostnað
haft í för með sér. Meira að
segja gengur vitleysan svo langt,
að greiðsla fyrir aðfengna vinnu
er lækkuð um kr. 3687.00!
Og nú eru bændur einir allra
stétta hræddir með offramleiðslu.
En það talar enginn um offram-
leiðslu í sjávarútvegi, þó gefa
þurfi 85 krónur með hverri síld-
artunnu og annað eftir því. Þvert
á móti er það nú talið nauðsyn-
legra en allt annað hjá núver-
andi ríkisstjórn, að útvega minnst
15 nýja togara, sem kosta munu
12 til 15 milljónir hver og auk
þess fjölda annarra fiskiskipa.
Á það getum við bændur þó
minnt, að Hermann Jónasson for-
sætisráðherra gaf þær upplýsing-
ar á Alþingi 13. febrúar sl. að
samkvæmt áætlun erlendra og
innlendra sérfræðinga muni á
yfirstandandi ári þurfa að gefa
með sjávarútvegsvörum, sem
fluttar eru á erlendan markað
kr. 304.2 milljónir auk niður-
greiðslu á olíum til fiskiskipa
kr. 22,5 milljónir og uppbóta á
saltsíld kr. 33,5 milljónir eða
samtals kr. 360,2 milljónir. Sam-
tímis voru uppbætur á útfluttar
landbúnaðarafurðir áætlaðar kr.
36,5 milljónir eða um 1/10 móts
við hitt. Þeir sem mest tala um
offramleiðslu á landbúnaði ættu
því að horfa víðar. Þeir ættu að
tala um öfgar í sköttum og laun-
um. í stuttu máli sagt, ættu þess-
ir menn að tala um það, hvernig
á því stendur að engin fram-
leiðsla getur lengur þrifist í land-
inu nema með miklum meðgjöf-
um.
Og þegar svo er komið, að ekki
er eftir nema 13% af vinnu-
færu fólki landsins í sveitunum,
þá þarf engan að undra, þó ung-
ir hugsjónamenn víðs vegar af
landinu geri kröfur um breyting-
ar, á tekjumöguleikum bænd-
anna.
önnur krafa hinna ungu sveita
manna er sú, að frumbýlingar
geti fengið hæfilegt lánsfé til
kaups á jörð, bústofni og vél-
um og til byggingarframkvæmda.
Þetta mál er lengi búið að vera
þrætumál á Alþingi en lítið þoli-
ast áleiðis. Þó varð úrslitaráð
rikisstjórnarinnar á síðasta Al-
þingi, að lána Veðdeild Búnaðar-
bankas 5 milljónir króna á árinu
1957 til þessara nota. Skyldu þær
takast úr „Atvinnuleysistrygg-
ingasjóði“. Þetta var auðvitað
betra en ekkert. En alls ófull-
nægjandi samt. Sýnir þetta líka
meðal annars, að ekki er sama
hverjir eiga í hlut. Það má ekki
heyrast, að taka 1 fjárlög neitt
fé til að stofna bú, nema það
sem lagt er fram til ræktunar,
sem ekki þarf undan að kvarta.
Samtímis er tekið á fjárlög þessa
árs 21 milljón króna í Atvinnu-
leysistryggingarsjóð. Þó er á-
standið nú slíkt, að helzta fanga-
ráð framleiðenda til sjávar og
sveita er að fá erlendan vinnu-
kraft til þess að framieiðslan
þurfi ekki að stöðvást.
Á fjárlagafrumvarpi fyrir
næsta ár, sem fjármálaráðherr-
ann hefir lagt fyrir yfirstand-
andi þing er ætlað 22,5 milljónir
króna í „Atvinnuleysistrygging-
arsjóð“. En þar er enginn eyrir
ætlaður til þarfa frumbýling-
anna í sveitunum til kaupa á
jörð, bústofni og vélum.
Eysteinn Jónsson, fjármálaráð-
herra, lýsti því líka hátíðlega
yfir á síðasta þingi, að hann hafi
sannfærst um að ráð Alþýðu-
sambands íslands væru alltaf
bezt.
Þriðja tillaga ungra Sjálfstæð-
isbænda er sú, að unnið sé að því,
að koma upp sterku hagsmuna-
sambandi bændanna með því, að
fá framleiðslufélögin þ. e. slát-
urfélag, mjólkurbú o. fl. leyst úr
tengslum við önnur félög svo að
þau geti haft sitt sér samband,
er verið gæti hinn eini félags-
skapur bændanna, sem hefði bak
við sig styrk allrar stéttarinnar
með eðlilegum hætti.
Þetta er mjög hyggileg tillaga
og réttmæt. Ekki er heldur furða
þó ungum mönnum komi hún í
hug eftir að hafa séð eymdina
uppmálaða hjá því félagi sem
kallast: „Stéítasamband bænda“.
En þó þessi tillaga sé réttmæt
og eðlileg, þá getur það kostað
langa og harða baráttu að koma
henni í framkvæmd.
í fjórðu tillögunni er á það
lögð áherzla að taka alla vegi
nema heimreiðarvegi á bæina í
tölu þjóðvega og gera þá ak-
færa hið allra fyrsta. Þetta er
stórt mál, sem er þýðingarmeira
og meira aðkallandi nú orðið en
nokkru sinni fyrr, þegar nær all-
ir flutningar að og frá eru á
bifreiðum. Það er undirstaða
þess, að bjarga einstökum bæj-
um og heilum sveitum frá því að
fara í auðn.
En fjármálaráðherrann sýnir
hug sinn til sveitanna með því,
að leggja það til ár eftir ár að
spara til muna I framlögum til
vega- og brúargerða, en nálega
engu öðru. Á þessa árs fjárlög-
um er ætlað til lagninga allra
þjóðvega kr. 15 milljónir og 980
þúsund. Það leggur ráðherrann til
að lækka í kr. 12 milljónir. Til
brúargerða er á þessa árs fjár-
lögum ætlað kr. 11 milljónir 340
þúsund. Það vill ráðherrann
lækka í kr. 8 milljónir 350 þús.
Þessu til samanburðar er vert að
geta þess, að á þessa árs fjárlög-
um er ætlað til strandferða og
flóabáta kr. 18 milljónir 291,6
þúsund. Það vill ráðherrann
hækka um 200 þús. krónur. Þeg-
,.ar svo lagt er til að hækka fram-
lag til „Atvinnuleysistrygging-
arsjóðs" um 1500 þús. krónur, í
22,5 milljónir kr„ þá sést að það
er talið meira virði að safna stór-
fé handa væntanlegum atvinnu-
ieysingjum, heldur en hitt, að
leggja vegi um sveitir landsins.
Það virðist liggja Framsókn í
léttu rúmi, þó eitthvað af þeim
fari í aúðn umfram það sem orð-
ið er. Þannig er hugsunarháttur
þess fjármálaráðherra, sem vesal
ings Tímaliðsmennirnir í sveit-
unum hafa mest dýrkað.
Fimmta tillaga ungra Sjálf-
stæðisbænda er hörð áskorun um
það, að hraða sem mest rafvæð-
ingu sveitanna i landi voru. Er
þar um að ræða eðlilega og rétt-
mæta jafnréttiskröfu frá hálfu
sveitamanna við þéttbýlið, sem
yfirleitt hefur fengið raforku til
afnota. Þarna er nauðsynin ótví-
ræð. En hitt er vitað, að þar er
um svo geysi kostnaðarsamar
framkvæmdir að ræða, að varla
mun unnt að koma þeim í verk
nema með erlendu lánsfé. Er það
heldur eigi neitt háskalegt ef
slíkt fé verður fáanlegt með við-
unandi kjörum.
Nokkrar fleiri tillögur sam-
þykkti ráðstefna hinna ungu
Edith Sonja
MINNING
HÚN andaðist aðfaranótt mánu-
dagsins 4. nóvember.
Ástvinum hennar og vinum
kom andlát hennar ekki á óvart,
þar sem hún hafði verið sjúk og
sárþjáð síðustu árin.
Veikindi sín bar hún með still-
ingu og hugprýði og talaði aldrei
æðruorð eftir að hún vissi að
hverju stefndi. Manni leið vel í
návist hennar, hún var hýr og
hlý, hógvær og rólynd en þó eng-
an veginn skaplaus. Þessir mann-
kostir gera mér hana minnisstæða
og endurminningarnar hugljúfar.
Hún var ágætur fulltrúi þjóð-
ar sinnar glæsileg kona og hátt-
prúð. Undir hlýju yfirborði leynd
ist skapfesta og ákveðinn vilji.
Edith heitin var fædd 21. febrú-
ar 1920 í Frederikshavn á Jót-
landi. Hún kom hingað til lands
seinni hluta ársins 1939 og dvald-
ist hér æ síðan. Við hjónin kynnt-
umst henni þá strax og mynd-
aðist vinátta milli hennar og okk-
ar og barna okkar, sem hélzt æ-
tíð síðan. Hún giftist 21. nóvem-
ber 1942 Ágústi Brynjólfssyni
járnsm.m. Var hjónaband þeirra
með ágætum, enda gerði hann
allt, sem í hans valdi stóð, til að
létta henni sjúkdóminn.
Edith heitin verður þeim er
kynntust henni minnisstæð. Hún
var búin beztu kostum og eigin-
leikum þjóðar sinnar. íslandi er
sómi að slíkum konum, sem svo
fjarri ættjörð sinni, stofna eigið
heimili og helga því alla krafta
og starfþrek, slíkt er öllum til
fyrirmyndar. Henni þótti inni-
lega vænt um ísland og talaði
íslenzku ágætlega. Hún vildi öll-
um vel og talaði aldrei illa um
nokkurn mann. Henni var það
svo fjarlægt að ég held að slíkt
hafi aldrei komið henni í hug.
Þolinmæði hennar og hugrekki
í hinum langa sjúkdómi, bar vott
um sérstakt sálarþrek. Þegar
kemur að leiðarlokum verður
gott að hugsa til Edith heitinnar,
hugrekkis hennar og ærðuleysis.
Það varpar birtu á minningu
hennar og skapgerð. Þungbær var
Sjálfstæðisbænda og sveita-
manna. Eru þær allar vel þess
verðar, að eftir þeim sé tekið. En
ég ræði þær ekki í þetta sinn,
þar sem ég tel höfuðatriðin koma
fram í því, sem ég hefi hér að
framan drepið á.
Það er líka ljóst, að með sam-
þykktum þessara ungu hugsjóna-
manna hafa þeir reist björt og
mikilsverð vitaljós í því skamm-
degismyrkri, sem grúfir yfir okk-
ar fámennu sveitum. Ef bændur
og sveitamenn almennt sýndu
þann þrótt og framsýni að sam-
eingst allir um það, að fylgja á
næstunni þeirri stefnu, sem þessi
vitaljós marka, þá mundi fram-
tið sveita okkar verða öll önn-
ur en útlit er nú fyrir.
Væri það líka þjóðinni allri
mikil nauðsyn. En hvort sem svo
verður eða eigi, þá eiga þessir
ungu menn miklar þakkir skil-
ið fyrir manndóm sinn og rétt-
sýni.
J. P.
Brynjólfsson
viðskilnaðurinn við soninn Eirík
9 ára og stjúpsoninn Karl 24 ára.
Bóðir höfðu þeir gert sitt ýtrasta
til að létta henni sjúkdóminn með
blíðu og umhyggjusemi. Kærleiks
rík umönnun og umhyggja eig-
inmanns hennar voru henni ómet-
anlegur styrkur og hugfróun.
Blómvöndurinn, ’sem barst flug
leiðis frá ástríkum foreldrum og
systkinum í Danmörku, færðu
henni hinztu kveðju þeirra og
gladdi það hana ósegjanlega
mikið.
Sorgin varir ekki til langframa,
því dauðinn getur aldrei svipt
okkur hugljúfum og kærleiksrik-
um endurminningum um heil-
steypta og góða konu. Það er hug-
fróun harmi gegn ástvinum henn-
ar og vinum.
Blessuð sé minning hennar.
M. J. Br.
Dodge
sendiferðabifreið
1947, til sölu. Stöðvarpláss
á sendibílastöð getur fylgt.
Ford vörubifreið 1947 til
sölu, í dag með mjög hag-
kvæmum skilmáium.
Bifreiðasalan
Njálsgötu 40, sími 1-14-20.
Fulltriiaráð Sjálfstæðisfélaganna í Reykjavík
Aðalf undur
Fulltrúaráðs Sjálfstœðisfélaganna í Reykja vík verður haldinn nk. fimmtud. hinn 14. nóv
D a g s k r á : klukkan 20,30 í Sjálfstæðishúsinu.
1. Venjuleg aðalfundarstörf
2. Ræða: Ólafur Fhors
Fulltrúar eru minntir á að sýna skírteini við innganginn og mæta stundvíslega. Stjómin.