Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1991, Blaðsíða 42

Hvernig skyldu þau svo skipta
peningunum á milli sín, fjögur
hundruð mörkunum? Höfuð-
paurinn fær auðvitað mest,
hann fær sennilega hundrað
mörk ísinn hlut. Sú danska
fær fimmtíu, aðstoðarmaður-
inn fimmtíu, leigubílsljórinn
fimmtíu, hjónin hérna fimmtíu
ogþá eru hundrað eftir.
Teikning: Árni Elfar.
í ræningj ahöndum í
höfuðborg Rúmeníu
ið Hanna danska erum að hugsa um að reyna
að fínna okkur saman gististað í borginni, og
jafnvel að sofa saman í nótt. Um leið og við
stígum fótum okkar á brautarpall númer eitt
á Gara de Nord brautarstöðinni víkur sér að
Málið liggur ljóst fyrir.
Þetta er eitt alsherjar
samsæri, þau eru öll
saman komin í þessu,
Hanna, braskarinn,
aðstoðarmaðurinn, digra
konan, hjónin hérna,
leigubílstjórinn,
öryggisverðirnir og
afgreiðslufólkið.
Eftir TRAUSTA
STEINSSON
mér maður, allmyndarlegur, og spyr for-
málalaust: Change? Þessi spurning er algeng
íþessum hluta heimsins ogþýðir: Viltu skipta
gjaldeyri? Ég yppi öxlum og segi: Nei. En
manninum þykir neitun mín greinilega ekki
sannfærandi. Hann heldur áfram, á góðri
ensku: Fjórum sinnum betri kjör en bankarn-
ir. Ég býð fjórum sinnum betri kjör en bank-
amir. Upp rifjast nokkuð sem samferðamenn
mínir ýmsir hafa verið að fleipra með í mín
eyru undanfarna daga: að hagkvæmara sé
fyrir vestrænan ferðamann að eiga gjaldeyri-
sviðskipti hér um slóðir við svartamarkaðs-
braskara heldur en við banka. Síðast í gær
var einhver í Búdapest að segja mér að
munurinn á bankakjörum og braskarakjörum
í Búkarest væri fimmfaldur. Og nú býður
þessi maður mér fjórum sinnum betri kjör
en bankamir. Það kemur á mig hik. Þá held-
ur maðurinn áfram og færir sig upp á skaft-
ið: Fimm sinnum betri kjör. Ég býð fimm
sinnum betri kjör en bankamir. Ég segi:
Leyfðu mér að finna gistingu fyrst og talaðu
svo við mig. Ókei, olræt, segir maðurinn og
teymir okkur með sér á kontór allstóran sem
yfir stendur letrað Information sem þýðir
upplýsingar um allt sem ferðamenn vanhag-
ar um, þar á meðal um gistihús, og segist
munu bíða eftir okkur fyrir utan.
í upplýsingabásnum situr ákaflega digur
kona á fleti fyrir og reynist vera flugmælsk
á margar tungur, ljóngáfuð, skemmtileg,
úrræðagóð og hjálpsöm. Hún segir að í
Búkarest séu engin farfuglaheimili starf-
rækt, en finnur svo strax hentugt húsnæði
handa okkur tveimur, mér og Hönnu. Það
er heima hjá rosknum hjónum, segir sú digra:
skammt frá stöðinni, tíu mínútna gang eða
svo, gatan heitir Ionesco stræti, það þótti
mér vel tilfundið nafni, gjaldið er tuttugu
og eitt mark eða tólf dollarar, veskú per
nótt per mann og borgað fyrirfram. Mér
þykir þetta nú dálítið dýrt, en bæði er það
að kellingin er svo skemmtileg og sannfær-
andi og svo þykir mér nafnið á götunni svo
gott að ég slæ til, og við bæði. Ég borga
með þremur tíu marka seðlum og fæ mörg
hundruð rúmensk lei til baka.
Fyrir utan bíður svartamarkaðsbraskar-
inn. Hann spyr mig hvort ég sé með ferða-
tékka. Ég játa því. Hvernig tékka? Vestur-
þýsk mörk, svara ég. Það er gott, ég vil
gera þér tilboð, segir braskarinn. Þannig er
mál með vexti að ég er að flytja úr landi
einhvem næstu daga, en mig vantar ákveðna
pappíra til að komast úr landi, en ef ég
kaupi heimilistæki í vissri verslun þá fylgja
þeim þessir pappírar sem mig vantar, en
mig vantar gjaldeyri, ferðatékka, mörk eða
dollara, skiptir ekki máli, til að leysa út
þessi tæki, þú skilur, ég á seðla, en' þeir
duga ekki, þetta þurfa að vera ferðatékkar,
komnir erlendis frá, með undirskrift útlend-
ings, þeim er treyst, ykkur, okkur ekki, skil-
urðu?
Mér finnst ég skilja þetta sjónarmið brask-
arans enda þótt ég skilji fæst annað af því
sem hann segir. Hann heldur áfram: Ég vil
gera þér tilboð. Ef þú ert til í að leysa út
fjögur hundruð vesturþýsk mörk og hjálpa
mér að kaupa þessi tæki sem ég sagði þér
frá, þannig að ég fái þá pappíra sem mig
vantar til að komast úr landi, þá er ég til í
að borga þér þijú hundruð dollara fyrir, í
seðlum, sem sagt þá tvö hundruð og fímm-
tíu dollara sem fjögur hundruð mörkin kosta,
plús fimmtíu í viðbót, sem þóknun. Og hann
sýnir mér seðlana.
Ég spyr hvort tvö hundruð mörk dugi
ekki. En hann segir að það taki því ekki
að vinna með svo litlar upphæðir, pappírarn-
ir sem hann fengi út á tvö hundruð mörk
myndu ekki hleypa honum langt.
Ég sný mér að vinkonu minni dönsku sem
— óforvarandis — er orðin mér nákomnari
en nokkur önnur manneskja í veröldinni,
enda þótt við séum ekki búin að þekkjast í
nema örfáar klukkustundir, og ég spyr:
Hvað fínnst þér? Ætti ég að slá til? I undir-
vitundinni er ég búinn að ákveða með sjálf-
um mér að ég muni láta þessa konu ráða,
mig langar til að láta taka af mér ráðin,
það er korflinn í mig viss hálfkæringur, ég
er sjálfur til í að slá til, kannski langar mig
að prófa eitthvað alveg nýtt, eitthvað grun-
samlegt, lenda í einhveiju, ævintýri kannski,
sem ég sé ekki fyrir endann á, sem ég hef
ekki fulla stjórn á, sjálfur, fyrirfram. Þess
vegna þykir mér gott þegar hún segir: Því
ekki það!
Við ákveðum að hittast við enda Ionesco
götu eftir klukkustund. Hann segist munu
koma á bíl.
Það reynist rétt vera hjá þeirri digru: Það
er tíu mínútna gangur á milli Gara de Nord
stöðvar og Ionesco strætis. Gistihúsið reyn-
ist vera lítil höll þár sem búa roskin hjón,
hann uppgjafa lyfjafræðingur, hún fyrrver-
andi tónlistarkennari og fiðluleikari. Húsið
er fullt af glæsimublum sem vart verður
þverfótað fyrir, málverkum uppum veggi og
hljóðfærum: fiðlum, flautum og slaghörpum.
Hér er.ekki fátæktinni fyrir að fara, sýnist
mér, hvorki veraldlegri né andlegri. Hjónin
vísa okkur, þessu norræna pari, til her-
bergja. Og engar slorkompur eru þau. Það
eru næstum engar ýkjur þótt ég segi að
okkur sé vísað hvoru í sína lokrekkjuna, og
er gengt á milli, fyrirhafnarlítið. Sjáumst
eftir klukkustund, skoðum borgina saman,
segi ég, gangi þér vel, hún, og látum koss-
ana bíða kvölds, og beðmálin.
Við mæltum okkur mót, braskarinn og
ég, fyrir enda Ionesco götu, klukkan þijú.
Hann kemur í Jeigubfl, og þeir eru þrír sam-
an í bílnum. Ég stíg inn og sest í vinstra
aftursætið, og samstundis geri ég mér ljóst
að ég er sestur inn í eftirlíkingu af alþjóð-
legri, vesturheimskri spennukvikmynd eða
þriller sem ekki sér fyrir endann á. Ofurefl-
ið er algjört. Ég á við algjört ofurefli að
etja sé ég, ef út í það verður farið, ef út í
ofbeldi, sem sagt, verður farið. En handrit
myndarinnar liggur ekki Ijóst fyrir enn,
helmingur þess er enn ósaminn, það er að
segja minn helmingur.
Höfuðpaurinn situr frammí, hjá bílstjór-
anum, og er mælskur sem fyrr. Hann talar
mikið um það hvílík höfuðnauðsyn það sé
# fyrir hann að komast úr landi, hann sé langt
' kominn með að safna að sér þeim pappírum
og þeim gjaldeyri sem hann þarf til að kom-
ast, hann sé mér ákafiega þakklátur fyrir
hjálpsemina og fyrir það hversu samstarfsf-
ús ég sé. Sessunautur minn er elskulegur
og býður af sér góðan þokka, ungur maður
og allvel mæltur á enska tungu og hefur
þörf fyrir að upplýsa mig um hitt og þetta,
sérstaklega þó sorglegan skort á bílum hér
í borg og einnig skort á öðrum tækjum, til
dæmis heimilistækjum eins og þvottavélum,
42