Lesbók Morgunblaðsins - 17.12.1991, Blaðsíða 32

i
>
i
)
r
|
Moliére, sem lék Mascarille. Hárkolla hans
var svo síð að hún straukst við sviðið við
hveija hneigingu, á höfði hans sat kostu-
lega lítill hattur. Brækurnar voru prýddar
um hnéð stóreflis kniplingsbrúskum. Fals-
markgreifinn Jodelet var leikinn af Jodelet
gamla. Hvorir tveggja leikaramir, Moliére
og Jodelet, slógu um sig með ágætum og
skemmtu áhorfendum með skothríð af
tvíræðu spaugi. Hinir leikararnir, þeirra á
meðal ungfrú de Brie sem Madelon, dóttir
Gorgibus, stóðu þeim ekki á sporði.
Hana, gleðjist, svona heillandi mark-
greifar og dýrðlegar yngisdömur eru til
hjá okkur! En gáið að, þetta eru nú þjón-
ar! Vitaskuld þjónar! En hvaðan taka þeir
framkomuna? Þvílíkt grín! Þvílíkt grín!
Hver slaufa á búningunum, hvert vísuorð,
tilgerðin, falsið, hrottaskapurinn gagnvart
þjónunum — hreinasta grín!
Þegar Moliére beindi tillitinu út um
augnrifurnar á grímu sinni fram í leiksal-
inn, kom hann í einni stúkunni auga á
virðulega madömu Rambouillet fremsta í
flokki kvenna sinna. Gamla konan — það
gat hver og einn séð — var græn af reiði,
hún hafði skilið leikritið út í æsar. Og
ekki einasta hún! Gamall maður á forgólf-
inu hrópaði í miðjum klíðum:
„Bravó, Moliére! Þetta er virkilegur
grínleikur!”
Sprengjan sprakk svo fast við raðir
Dýrðanna að ofboð greip um sig. Fyrstur
hljóp á brott einn trúasti áhangandi og
fánaberi rambúíska hérsins og varpaði
hann fánanum sem honum hafði verið trú-
að fyrir í svaðið. Þessi liðhlaupi var enginn
annar en skáldið Gilles Ménage.
Þegar hann yfirgaf leikhússalinn eftir
leiksýningu tók hann undir handlegg herra
Chapelains og hvíslaði: „Minn kæri, við
verðum að brenna til Ö9ku allt Bem við
höfum dásamað hingað til. Við skulum
játa við höfum látið í salonunum eins og
fífi!"
Herta Ménage bættí þvi við að leikritið
væri að sínu viti mjög napurt og mjög
sterkt, og hann hafi séð það fyrir...
Hvað Ménage hafði séð fyrir vitum við
ekki, því orð hans köfnuðu í skrölti aðsteðj-
andi vagna.
Það var slökkt í leikhúsinu. Á götunum
niðamyrkur. Moliére, sveipaður kápu sinni,
með ljósker í hendi, hóstandi vegna rakans
í nóvemberloftinu, skundaði heim til Mad-
eleine. Arineldurinn dró hann til sín, ákaf-
ar dró hann þó systur Madeleine og uppeld-
isdóttur, Armande Béjart, Menou kölluð,
sem fyrir sex árum hafði leikið Efýru í
Lyon. Á þessum tíma hafði hún orðið að
sextán ára stúlku. Moliére hraðaði sér að
sjá hana, en hann gretti sig af sársauka
þegar hann leit í augu Madeleine. Óþægi-
legt blik kom í þessi augu þegar hann
átti tal við Armöndu, fjörmikla og ást-
leitna.
Madeleine hafði fyrirgefið honum allt:
bæði samband hans við Duparc í Lyon og
fylgilag hans við frú de Brie, en nú hlóp
ijandinn í hana!
Ljóskerin þjóta um í nóvembermyrkrinu,
í gegnumsmjúgandi þokunni á bökkum
Signu. Herra Moliere, við erum hér einir,
hvíslið í eyra mér, hvað eru þér gamall?
Þijátíu og átta? Og hún er sextán? Og auk
þess, hveijir voru foreldrar hennar? Eruð
þér viss um að hún sé systir Magðalenu?
Hann vill engu svara. Ef til vill veit
hann það ekki heldur. Fellum þetta tal.
Tölum um eitthvað annað. Til dæmis um
álitshnekkinn sem Moliére olli Búrgundur-
um með olnbogaskoti sínu.
„Hvaða ieikflokki viljið þér láta fá leik-
rit yðar? Það er álitamál. Sjálfsagt leik-
flokknum í Hötel de Bourgogne. Þeir einir
geta sett leikrit rétt á svið.!
Herra Moliére hefði ekki átt að gera
aðför að leikurunum í Hötel de Bo-
urgogne. Skynugt fólk vissi að hann var
skapari og fulltrúi annarrar stefnu í leik-
list en leikararnir í Bourgogne, og að
Montfleury var fjarri því að vera vondur
leikari eins og Bergerac staðhæfði. Leikar-
arnir í Hötel Bourgogne og Moliére fóru
ólíkar leiðir og það var óskynsamlegt af
honum að ráðast á þá, upphlaup eins og
það sem varð við sýninguna á „Dýrðunum”
sannar ekkert. Og það er háskalegt að fá
alla menn upp á móti sér.
Þýðandinn er rithöfundur.
Um álfabyggð og fleira
Asparlaufin kasta sólargeislum
á milli sín
eins og kátir krakkar í boltaieik.
Puntstráin dansa vais
í kvöidgolunni.
Nú standa allir álfabæirnir
undir norðurhiíð Ingólfsíjalis
opnir upp á gátt
og brátt birtist Fjalikonan
í hamrabeitinu.
Hún er að biessa landið.
Eftir ÖNNU MARÍU
ÞÓRISDÓTTUR
etta ljóðkorn varð til í
sumarbústaðnum okkar,
Ljósalandi, um sólstöð-
urnar síðustu.
Ekki er ég skyggn en
það leið ekki á löngu
eftir að við eignuðumst
þetta land í Grímsnesinu
árið 1976 að ég veitti athygli myndarlegum
steinbæ álfa vestan undir Búrfelli. Sérlega
gróin grasbrekka var framundan bænum
og blábeijalaut væn ofurlítið til hliðar.
Nokkrum sinnum höfum við gengið að
bænum og þá sá ég að burnirót og burkni
vaxa yfir bæjardyrum. Aldrei hef ég séð
íbúana en mér er oft hugsað til þeirra og
ekki líður sá dagur þegar ég dvelst á þess-
um slóðum að ég horfi ekki upp að álfa-
bænum.
En það var ekki fyrr en 1984 eða 5
árum eftir að bústaður okkar var byggður
og við farin að sitja við suðurgluggann á
sumarkvöldum að ég fór að veita athygli
álfabæjunum undir Ing-
ólfsfjalli norðanverðu.
Það er heldur ekki fyrr
en á kvöldin að þeir opn-
ast upp á gátt og varla
nema í sóiskini.
Svo var það eitt vorið
í kringum 17. júní að
I'jallkonan birtist. Hún
sést reyndar aldrei nema
um þetta leyti árs þegar
sólin er allra lengst á
lofti og nær að lýsa upp
ljósleitt hamrabelti sem
skagai' norðaustui' úr
fjallinu. Þá birtist þar
þessi stórvaxna og tígu-
lega vera sem ég nefndi
Fjallkonuna vegna ná-
lægðarinnar í tíma við
17. júní. Að baki hennar
í dálítilli íjarlægð má
stundum greina ljósan verndarengil.
En það undarlega er að nokkrum árum
eftir að ég veitti þessum vættum athygli,
sá ég að mjög lík sýn hafði orðið til í
huga annars manns.
Við hjónin fórum á sýningu Eiríks Smith
í Hafnarborg í Hafnai'firði í júní 1988.
Mig rak í rogastans þegar ég sá mynd af
Fjallkonunni minni og englinum undir
fjallshlíð og minnti afstaða öll og staðsetn-
ing mjög á stöðu vættanna norðaustan í
Ingólfsíjalli. Myndin heitir Að blessa land-
ið og til þess er skírskotað í síðustu ljóðlín-
unni hér að framan.
í viðtali við Eirík Smith í tímariti
snemma á þessu ári sé ég að einmitt þessi
mynd hangir uppi í stofu hans í nýja hús-
inu_ í Setbergshverfi í Hafnarfirði.
Ég býst við að liðin séu um tuttugu ár
síðan ég tók eftir tveimur stórum álfab-
lokkum rétt austan við Þrengslavegamótin
á leið upp á Hellisheiði. Aldrei ókum við
þarna um án þess að ég segði við dætur
mínar: „Þarná eru álfablokkirnar” og síðar
hafa þessi orð hljómað í eyrum barnabarn-
anna.
Erfitt hlýtur að vera fyrir þá nágranna
sem þarna búa að heimsækja hveijir aðra
eftir að hraðbrautin var lögð á milli blokk-
anna. En kannski hafa þeir einhver ráð
sem við þekkjum ekki og ekki veit ég til
þess að nein óhöpp hafi orðið þarna við
lagningu vegarins.
Fyrir nokkrum árum veitti ég því at-
hygli að fleiri en ég hafa séð álfablokkir
í þessum stóru hraundröngum. Einhver
góðhjartaður og velviljaður álfunum hafði
gróðursett sumarblóm á svölum blokkar-
innar sunnan vegarins. Einnig var kominn
stór lúpínubrúskur upp á þakið.
Á hvetju vori var plantað þarna sumar-
blómum, stjúpmæðrum og flauelsblómum
sýndist mér. Seinna var líka farið að planta
í hina blokkina og meira að segja að rækta
litla grasflöt fyrir framan hana.
Ég gladdist alltaf að sjá þetta þegar ég
átti þarna leið um og mér fannst ég eiga
andlega systur eða bróður í þeim sem þetta
gerðu.
I vor sem leið voru enn komin blóm á
svalirnar en hurfu samt skömmu seinna.
Nú bregður svo við að í viðtali í blaði
við merkan náttúrufræðing sl. haust
hneykslast hann ákaflega á því að hafa
fundið útlend sumarblóm, nánar tiltekið
morgunfrúr, upp í Svínahrauni og segist
umsvifalaust hafa fjarlægt þau.
Það skyldu þó ekki hafa verið blóm álf-
anna sem hann reif upp?
Mér finnst þau hefðu mátt vera í friði.
P.S. Ég er fús til að biðja náttúru-
fræðinginn afsökunar ef ég hef hann þarna
fyrir rangri sök.
Höfundur er húsmóðir i Reykjavík.
32