Lesbók Morgunblaðsins - 04.09.1960, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
428
Frásagnir Jóns Sverrissonar
Ein kaupstaðarferð d dri
SAMGÖNGUR Skaftfellinga voru
ótrúlega erfiðar, allt fram að sein-
ustu aldamótum. Næstu kaupstaðir
við þá voru Papós eða Djúpavog-
ur að austan, en Eyrarbakki að
vestan. óraleið var til beggja staða,
en engir vegir og beljandi jökul-
vötn hvert við annað, hvor leiðin
sem valin var. Kaupstaðarferðir
voru því ekki aðeins erfiðar, heldur
einnig hættulegar. Var og ekki far-
ið oftar í kaupstað en brýn nauð-
syn bar til — aðeins einu sinni á
ári. Ullin var þá eina verslunar-
vara bænda, og kaupstaðarferðina
varð að fara þegar ullin hafði verið
þvegin og þurrkuð, en það var á
milli fráfærna og heyanna.
Eg spurði Jón Sverrisson eitt
sinn að því hvort hann vildi ekki
segja mér frá kaupstaðarferðum
Meðallendinga þegar hann var að
alast upp, eða fyrir 80 árum. Hann
tók heldur dauft undir það, sagði
að svo margt hefði þegar verið
skrifað um kaupstaðarferðir Skaft-
fellinga fyrrum, að það væri að
bera í bakkafullan lækinn, og
kvaðst ekki búast við að neitt nýtt
kæmi fram í því sem hann gæti frá
sagt. En ég var að nauða á honum
þangað til hann lét til leiðast.
— Það er þá bezt að ég segi þér
frá undirbúningi þessara íerða á
þeim árum sem ég var að alast upp,
og bæti svo við sögu af einni lesta-
ferð, sem ég fór sjálfur, sagði hann.
Eg tók því með þökkum og síð-
an hóf hann að segja frá. Legg eg
svo undir dóm lesenda hvort ekki
sé gott að fá þessa frásögn i viðbót
við það, sem áður hefir venð ritað
um sama efni.
Jón Sverrlsson
Hér kemur svo frásögn Jóns.
Undirbúningur
Lestarferð úr Meðallandi til Eyr-
arbakka tók 10—14 daga og varð
því að vanda allan undirbúning
sem bezt. Bændur urðu að kepp-
ast við marga daga áður en förin
gæti hafist.
Byrjað var á því að troða ullinni
í sekki, þegar húsmóðirin haf ði tek-
ið frá nægilega mikið af henni til
heimilis. Ullarsekkirnir voru gerð-
ir úr stórseglastriga (boldangi) ef
unnt var, því að þeir voru vatns-
heldir. Baggarnir voru allir bundn-
ir með ólarreipum.
Þá varð að athuga reiðver og
annað. Reiðingar voru vandlega
skoðaðir og gert við þá, svo að
öruggt þætti að þeir meiddu ekki
hestana. Svo þurfti sterk beizli og
góð múlbönd, og beizlismél urðu að
vera svo vel löguð að hestarnir
fengi ekki munnsæri af þeim. Þá
varð að athuga klyfberagjarðir, er
oftast voru gerðar úr sumtagi, sjá
um að móttök og gagntök væri í
lagi. Og svo þurfti að járna hest-
ana og vanda það sem bezt.
Ennfremur varð að hafa ýmsa
varahluti á ferðalaginu, því að
margt gekk úr sér. Mest reið á að
hafa nóg af klyfberagjörðum, mót-
tökum, gagntökum, böndum og
beizlum, hnappheldum, skeifum og
hestskónöglum; þá varð að hafa
með járningaverkfæri og hanka-
járn. Svo var tjald með stöngum og
hælum. Og síðast en ekki síst ferða-
nesti, er enzt gæti um hálfan mán-
uð. Þótt stundum tækist að ljúka
ferðinni á 10 dögum, þá kom það
oft fyrir að dagarnir urðu 14, eða
þar á milli. Og væri nestið ríflegt,
þótti gott að geta gefið svöngum
bita ef hann bar að áfangastað eða
tjaldstað.
Kvöldið áður en ferðin skyldi
hefjast, kallaði bóndi húsfreyju til
sín og þau komu sér saman um
hvað kaupa skyldi í kaupstaðnum.
Allt var skrifað, og nú mátti ekki
gleyma neinu, því að þetta var eina
kaupstaðarferð ársins.
Venjulegt var að fjórir eða sex
bændur yrði samferða, eða svo
margir, sem tjaldið rúmaði. Áttu
þeir að hittast að ákveðinni stund
hjá KúðafljótL