Lesbók Morgunblaðsins - 30.11.1958, Blaðsíða 4

620
LESBÓK MORGUN BLAÐSUMS
enn eg mæli það er eg vil eigi“.
„Hvað mun það?“, segir Þorsteinn.
„Bolöx mun standa í höfði þér af
hinum versta manni, og steypa svo
ofsa þínum og ójafnaði". Þorkell
svarar: „Þetta er illa spáð, og vænt-
um vér að eigi gangi eftir og ærnar
kolla eg nú sakir til þóttu Halldór
látir land þitt og hafir eigi fé fyr-
ir“. Þá svarar Halldór: „Fyrr
muntu spenna um þöngulshöfuð á
Breiðafirði enn eg handsali nauð-
ugur land mitt“. — Þegar hér var
komið drifu menn að bænum sem
Halldór hafði eftir sent, en ekki
sló í bardaga. Hitt reyndist rétt,
að allar spár Halldórs komu fram,
um afdrif þessara manna.
14. Á skírdagsmorgun 1026 lagði
Þorkell Eyjólfsson upp frá Þor-
steini frænda sínum til að flytja
kirkjuvið sinn yfir Breiðafjörð.
Þorsteini leist illa á og bar jafnóð-
um af ferjunni, sem hinir báru á.
En Þorkell lét sig ekki; var ákveð-
inn að fara. „Skaltu ekki letja mig
frændi, því að eg vil heim fyrir
páskana“, sagði hann. Þorsteinn
svarar: „Sá okkar mun nú ráða er
ver mun gegna og mun til mikils
draga um ferð þessa“. Hann gekk
heim ókátur mjög og sá griðkona
að tárin runnu úr augumhonum, þá
er hann hafði lagst út af. Svo viss
virtist hann um hið verðandi slys.
En þennan dag fórst Þorkell Eyj-
ólfsson og allir þeir menn er með
honum vorU.
Eg læt nú hér staðar nema með
upptalningu úr Laxdælu til sönn-
unar dulargáfum þeirra íslendinga
er þar segir af. Mætti þó margt
fleira til týna svo sem svipsýnir,
fjölkyngi og fleira. Einnig mætti
minna á spásagnir þriggja Noregs
konunga varðandi aðalmenn í sög-
unni. Hákon konungur góði spáði
því er hann skildi við Höskuld
Dala Kollsson, að eigi kæmi hann
Smásagan:
Heimskulegt veðmál
Þ ó T T langt sé um liðið fæ eg ekki
betur séð, en að þetta hafi verið mjög
heimskulegt uppátæki, enda þótt það
gæti ekki talist hættulegt, ef varúðar
var gætt.
Eg hafði verið að lesa söguna um þá
Karamazov-bræður, og af tilviljun fór
eg að tala við tvo félaga mína um
það, þegar Kolya Krsotkin veðjaði
tveimur rúblum við skólabræður sína
um það, að hann skyldi liggja milli
járnbrautarteina meðan hraðlest færi
þar yfir á fullum hraða. Skólabræður
hans sögðu að þetta væri ekki annað
en grobb og hann mundi ekki þora það
— en þar skjöplaðist þeim.
Eg gat þess, að mér fyndist þetta
ekki mikill vandi, en þeir sögðust vilja
veðja við mig um að eg þyrði ekki að
gera þetta. Eg tók veðjaninni þegar, og
við lögðum undir 4 £ 10 sh. Og svo
ákváðum við stund og stað. Við völd-
um aðaljárnbrautina til vesturs frá
London og hraðlestina sem átti að
koma frá Cornwall.
Vikuna áður en þetta átti að ske,
var mér ekki rótt í skapi. Ótti greip
mig þegar sízt varði, meðan eg var í
búðum, þegar eg var að lesa og þegar
eg var að hátta. Og þá var það 1 hvert
skifti að eg rifjaði upp fyrir mér
hvernig eg ætti að fara að. Eg átti að
bíða úti á járnbrautinni þangað til
dimmt var orðið, þá átti eg að leggj-
ast niður á milli teinanna, marflatur,
bíða eftir að heyra dyninn í lestinni,
hvininn í eimflautunni, finna titring á
brautarbjálkunum, og síðan hafa
skröltið í vagnhjólunum yfir mér.
Svo kom hinn ákveðni dagur — og
aldrei hefir nokkur dagur verið jafn-
lengi að líða. Mínúturnar drögnuðust
áfram, dagurinn teygði lopann og
seinni hlutinn var þó allra verstur.
til Noregs aftur um sína daga og
varð sú raunin á.
Ólafur konungur Tryggvason
dáðist mjög af Kjartani Ólafssyni
og mat hann manna mest. En þeg-
ar hann sá á eftir Kjartani í síðasta
sinn þá mælti hann, að sögn sög-
unnar: „Mikið er að Kjartani kveð-
ið og kyni hans, og mun óhægt vera
að gerða við forlögum þeirra“. Virð
-ist honum hafa verið ljóst, að ekki
var gott í vændum á íslandi fyrir
afbragðsmanninn.
Ólafur konungur helgi sagði við
Þorkel Eyjólfsson er hann hafði
gefið honum hinn mikla kirkjuvið
og þeir deildu um stærð kirkjunn-
ar: „Enn nær er það mínu hugboði,
að menn hafi litla nytsemd viðar
þessa og fari þá firr, að þú getir
gert neitt mannvirki úr viðnum“.
Kom sú spásögn fram heldur al-
varlega.
Sýnir þetta ásamt mörgu öðru í
öðrum sögum, að allir þessir ágætu
konungar voru forspáir og vits-
munamenn miklir.
Þó að eg hafi hér dregið fram
dæmin úr aðeins einni af fornsög-
um okkar, þó fer því mjög fjarri,
að hún sé að þessu leyti nokkuð
einstök í sinni röð. í þeim flestum
eða öllum er að finna svipaðar sagn
-ir, um drauma, sem koma fram og
margvíslegar spásagnir og speki-
mál.
Hins má geta nærri, að þeir
menn sem telja allar okkar fornu
sögur vera skröksögur, þeir telja
lítið að marka alla atburði, sem
þar er af sagt. En það er aldrei
hægt að samrýma skoðanir þeirra,
manna sem telja sögurnar sannar
og hinna sem engu trúa.
Hitt er víst, að sú umsögn er spak
-leg sem þannig hljóðar: „Öllu að
trúa ekki er gott, engu hálfu
verra“.
f