Lesbók Morgunblaðsins - 05.10.1952, Page 13

r
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
481
f
G. D.
r*
i
Bænir og andvörp
málleysingjanna
gláptu á hann eins og þeir heldu að
hann væri orðinn vitlaus. En hann
sat hinn rólegasti og át hvern tóm-
atinn eftir annan, þangað til hann
hafði lokið því, sem í körfunni var.
Allir bjuggust við því að hann
mundi detta niður steindauður þar
á stundinni. En svo var ekki. Hann
þurrkaði sér um munninn og gekk
svo hröðum og léttum skrefum á
brott. Og daginn eftir var hann enn
í fullu fjöri.
Fregnin um þetta barst eins og
eldur í sinu um allt nágrennið. Og
þetta varð til þess að menn fóru
að narta í tómata í laumi heima
hjá sér og biðu þess milli vonar og
ótta að sér yrði illt af þessu. En
er það varð ekki, þá átu þeir meira.
Engum varð illt af þessu.
Þar með var björninn unninn.
Þar með var „ástar-eplið“, eða
tómatinn gerður að verzlunarvöru
og nauðsynjavöru. Johnson sýndi
það sjálfur að heilsusamlegt er að
eta tómata, því að hann varð 76
ára gamall og var hinn sprækasti
fram til seinustu stundar.
Nú er svo komið, að 40—50,000
smálestir af tómötum eru ræktaðar
á ári hverju í grennd við Salem,
borgina þar sem Johnson átti
heima og þar sem hann kenndi
mönnum átið. Þarna eru þessir
eldrauðu ávextir soðnir niður í
stórum stíl, gert úr þeim mauk og
lögur og „catsup“ og óhemju mikið
er etið af þeim hráum. Það líður
varla svo dagur að húsfreyur hafi
ekki tómat á borðum í einhverri
mynd. Og ekki hefur álit tómat-
anna minnkað síðan það uppgötv-
aðist að þeir eru mjög auðugir að
C-fjörefni.
Það var Robert Gibbon Johnson
að þakka að tómatarnir komust til
vegs og virðingar, svo að nú er
jafnvel farið að rækth þá í stórum
stíl norður á íslandi. — Hann ætti
það skilið að garðyrkjumenn heldi
minningu hans í heiðri.
FLEST húsdýrin svonefndu hafa
verið háð manninum og undir hann
gefin, í þúsundir ára, og verið stoð
hans og stytta í baráttunni fyrir
lífinu. Þau eiga því sinn þátt í
framförum og menningu einstak-
linga og heilla þjóða. En þrátt fvrir
náin kynni manna af þeim — og
dýralífi yfirleitt, frá ómuna tíð,
þekkja menn lítið tilfinningalíf
þeirra, eða andlegt ástand. Þau
hafa verið kölluð skynlaus, mál-
laus, sálarlaus og þar fram eftir
götum, jafnvel skoðuð sem dauðir
hlutir, sem hver og einn mætti níð-
ast á eftir eigin geðþótta. Þó hafa
sum húsdýrin oft og einatt sýnt
meira vit en eigendur þeirra eða
húsbændur. Menn hafa látið þau
vinna fyrir sig eins og vélar og etið
þau síðan með góðri lyst.
Bænir, andvörp og kvartanir ein-
stakra dýrategunda, sem þeim er
lagt hér í munn, eiga að nokkru
leyti að túlka tilfinningar þeirra og
til að minna menn á, sem hafa
skepnur undir höndum, að dýrin
eru ekki skynvana, eða tilfinninga-
laus.
Vel mætti brýna fyrir skólafólki,
betur en gert er, að sýna dýrum
nærgætni, sem nemendur kunna
síðarmeir að taka í þjónustu sína
og sem þeir eiga að þakka afkomu
sína og atvinnulíf.
HESTURINN
Húsbóndi góður, ljá þú eyra bænar-
kvaki mínu og kvörtunum.
Manstu eftir því, þegar ég var folald,
tryppi eða nýtaminn góðhestur. Það
voru negldir undir iljar mínar stál-
slegnir ilskór, beizli spennt um höfuðið
á mér og söðull lagður á bakið, girtur
undir kvið. Þú varpaðir þér í söðulinn
og tókst í beizlistaumana. Þá réði ég
mér ekki fyrir fjöri. Ég var í góðum
holdum.Vöðvar í líkama mínum hriykl-
uðust eða þöndust út eftir kröfum
áreynslunnar. Ég hljóp á hvað sem
fyrir var og reif mig fram úr félögum
mínum á sprettinum. Þegar þú hús-
bóndi góður fórst af baki straukstu mér
vingjarnlega og klappaðir mér. Ég
svaraði því að núa höfðinu upp við
þig, frýsa og sletta á þig volgri munn-
froðunni. Þetta léztu þér vel lynda og
brostir framan í mig. Eftir langan og
harðan sprett, á glærum ísi og rifa-
hjarni, fékk ég lostæta heytuggu í stall-
inn minn og svalandi þorstadrykk. Allt
virtist leika í lyndi. En nú eru breyttir
tímar. Ég er farinn að verða hrumur
af elli. Fætur mínir stirðir, sinaberir
og giktveikir. Það eimir eftir af til-
finningu í gömlum sárum, hófarnir eru
orðnir þunnir og slitnir með ótal
sprungum. Ég er því orðinn sárfættur
og þoli ekki að ganga nema eftir mjúk-
um jarðvegi. Ég á bágt með að tyggja
heyið, sem mér er gefið — ef hey skyldi
kalla, vegna þess hvað tennur mínar
eru orðnar gisnar og slitnar. Nú nýt ég
ekki góðs atlætis frá þér eða öðrum
og ekki heldur þeirrar umhyggju, er
ég naut á bezta skeiði æfi minnar. Nú
kemur það fyrir að ég verð að híma
kaldur, blautur og sárþjáður undír hús-
vegg, í hvaða veðri sem er, þar sem
ég á að njóta húsaskjóls. Og þegar ínn
er komið sé ég að jata mín er hálffull
af fóðurúrgangi frá öðrum skepnum.
Annaðhvort verð ég að leggja mér það
til munns eða kveljast af hungri. Oft
er mér gefinn snjór á veturna í staðinn
fyrir þorstadrykk. Á ég oft bágt með
að svala mér á honum vegna tanna-
kuls.
Nú glansa ekki lengur hár mín og
húð eins og þegar ég var á æskuskeiði.
Ég hef eingöngu slitið kröftum mínum