Lesbók Morgunblaðsins - 05.10.1952, Qupperneq 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
471
3. mynd
upplýsinga um tæki til zinkprent-
unar, en þar eð slík tæki voru þá
ekki tímabær, fengu þeir hinn 30.
marz 1926, einnig frá Þýzkalandi,
íullkomnari og fljótvirkari Ijós-
prenttæki (,,Rapid“) en hin fyrri
(3. rnynd). Var ljósflöturinn 3.10
ferm. Hafði Ijósmyndastofa Sigr.
Zoega & Co. þá nokkru áður fcngið
sams konar tæki. Eru betta ágæt
tæki, einföld og ódýr í notkun og
fullnægðu þörfinni frain vfir síðari
licimsstyrjöld og gælu það enn svo
langt sem þau ná. En geymsluþol
uppdrátta, sem ljósprentaðir eru á
þennan liátt, verður ávallt tak-
markað sakir liinna ljósnæmu cfna.
Þeir Egill og Guðmundur áttu
tækin saman 4 ár cða til 31. maí
1926, að Egill keypti hluta Guð-
mundar. — Rak hann síðan cinn
ljósprentstofu i sambandi við
mælingar og teikningar 15 ár
samfleytt eða til 1. júní 1941,
en eftir það ljósprentstofuna í fé-
lagi við Sigmund Halldórsson, arki-
tekt, 9 ár eða til 17. júlí 1950, en þá
voru tækin seld Reykjavíkurbæ.
Hafði Egill þá ýmist einn eða í
félagi við þá Guðmund og Sig-
mund rekið Ijósprentstofu 23 ár
samfleytt.
Eftir því sem byggingar húsa og
annarra mannvirkja jukust í bæn-
um og landinu yfirleitt, varð meiri
þörf fyrir hin nýu tæki. Uppdrættir
þeir, sem lagðir voru fyrir bygg-
inganefnd bæarins áttu að hafa
ákveðnar stærðir samkvæmt breyt-
ingu á byggingasamþykkt fyrir
Reykjavík frá 1924. Þá var farið að
leita tilboða í ýmsar byggingar og
varð því oft að Ijósprenta mörg ein-
tök af hverjum uppdrætti, en þeir
geta orðið margir tilheyrandi
hverri byggingu, auk uppdráttanna
af húsinu sjálfu, þegar teiknaðar
eru sérstaklega allar lagnir, inn-
réttingar og fleira. Varð því oft að
ljósprenta marga uppdrætti af mis-
munandi stærðum í fjölda eintaka.
Þá voru og ljósprentaðar teikning-
ar af bátum og vélum, töflur ýmis
konar, útreikningar o. f 1., o. fl. við-
komandi byggingaframkvæmdum.
Ljósprentpappírinn er framleidd-
ur í fjölbreyttu úrvali. Er hér um
að ræða pappír af mismunandi
gerðum og þykktum, pappír á lér-
cíti, hreint lércft, gcgnsæan pappír
(transparent), léreft gegnsætt og
filmur. Geta bæði línur og grunnur
ljósprentanna haft mismunandi liti,
en á positívum ljósprentum eru
það aðallega línurnar. Prentað er
á gegnsæan pappír og filmur til að
spara teiknivinnu.
Frá því farið var að ljósprenta
uppdrætti á þann hátt, sem hér um
ræðir, hafa orðið bréytingar á hin-
um ljósnæmu efnum og pappírnum
sjálfum, sömuleiðis framkölluninni.
Komið hafa fram þrjár tegundir af
pappír, sem framkallaðar eru á
mismunandi hátí. Fýrst kom fram
bæði negatívur og positívur pappír,
sem varð að baða (íramkalla) í
vatni eftir lýsingu (vatnsbaðspapp-
ír), svo sem fyrr segir, en það var
seinlegt vcrk og auk þess var papp-
írinn lengi að þorna. Til þess að
þurrka blöðin voru þau hengd upp
á snúru með klemmum. Ef blöðin
voru mjög stór, vildu þau stundum
rifna niður úr klemmunum vegna
þyngsla, og varð þá að grípa til
straujárnsins. Ur þcssu bættist síð-
ar, þegar fengið var áhald, er press-
aði mesta vatnið af blöðunum og
annað til að hengja þau upp í
(þurrkunaráhald). Þá kom það líka
fyrir, meðan positívi pappírinn var
ófullkominn, að litur línanna rann
til og urðu blöðin þá öll skjöldótt.
Árið 1923 kom fram í Þýzkalandi
(Kalle & Co. Wiesbaden-Biebrick)
önnur tegund ai' pappír, svonefndur
„Ozalid“-ljósprcntpappír. Er hann
positívur „þurrprent“-pappír (brún