Lesbók Morgunblaðsins - 02.03.1952, Blaðsíða 15

r LÉSÍÍÖK MÖRCJUNflLAÖSIfí'S
107
HESTAR PÓSTSZNS
munnmælum, en þar er hún kölluð
Balkis.
Enn lifa og sagnir um það, að
Saba-ríkið hafi verið jarðnesk para-
dís. Allt landið hafi verið einn aid-
ingarður, því að vatnsveitur hafi
verið um það þvert og endilangt,
og með þessum áveitum hafi verið
hægt að halda við frjósemi lands-
ins.
Á dögum Ágústusar keisara fóru
rómverskir herskarar herferð til
Saba. Upp frá því fer landinu
hnignandi. Orsökin til þess er tal-
in vera sú, að vatnsleiðslan ofan
úr fjöllunum eyðilagðist og menn
höfðu ekki dáð í sér til þess að
gera við hana. Með því eyðilagðist
allt áveitukerfi landsins og það
varð til þess að eyðimerkursand-
urinn gat veitt hinu frjóvsama
landi ágengni og að lokum fór
svo — segir sagan — að höfuðborg-
ina kafði í sand og varð land’ð
allt að eyðimörk. Sjást þar enn á
stöku stað mannvirki upp úr sand-
inum, svo sem fornar súlúr og
hringmúrar mánaliofs, en þjóðiii
dýrkaði mápann, sem kallaður var
guð endurfæðingarinnar. Menn
vita nú með nokkurri vissu livar
höfuðborgin liefir verið, en ekki
örlar á henni ,því að ofan á henni
er 20 metra þykkt sandlag.
Nú er unnið að því að grafa ypp
borgina og eru amerískir vísinda-
menn þar að verki. Ileitir sá
Wendell Phillips, er forustuna hef-
ir. Iiann er fornfræðingur og ekki
nema þrítugur að aldri. Hóf liann
þessar rannsókiiir í fyrra.
Saba-landið er nú hiuti af fursta-
ríkinu Jemen, sem er næst fyrir
norðan brezku nýlenduna Aden.
Heitir landsvæði þetta Saba cnn
í dag. Fursttnn í Jemen, Salf al
Islam Ahmad, hefir gefið vísinda-
mönnunum leyfi til rannsókna á
þessum stað, en þratt fyrir það
ejru þeir ekjji óhultir, því að þjóð-
NÝLEGA sagði vinur minn við mig:
,,Þú átt að skrifa um hesta mannsins
þíns.“ Vissulega hafði hann rétt að
mæia. Hví skyldi sá fríði hópur fáka
liggja óbættur hjá garði? Hægt væri
að skrifa sérstakan þátt um hvern og
einn þeirra. En út í það legg ég ekki.
Læt nægja að minnast þeirra allra eins
og fjölda fallinna hermanna, sem lagðir
eru í sömu gröf.
Maðurinn minn, Sigurjón Sumarliða-
son fyrrv. póstur, var orðlagður fyrir
góða meðferð hesta. Á hcstum hans sá
aldrei þreytumerki. Voru þó ferðalög
í þá daga erfið og ekki hættulaus. Ár
óbrúaðar og vegir óruddir og mörg
þrekraun, sem maður og hestur urðu
að glíma við og vinna bug á. Ekki var
árennilegt að.leggja út í ár í vexti og
jakaburði. Straumþungi og jakamergð
skullu þá „á stólpagripnum". Eða þeg-
ar skarir voru að ánum og ekki annars
úrkosta en iáta hestana steypa sér
fram af skörinni og athuga jafnframt
dýpi við bakkann og möguleika á land-
flokkar þeir, sem heirna eiga þar
í grendinni, eru því mótfailnir að
nokkuð sc hróflað við hinum fornu
rústum, og þeim er mjög illa við
útlendingana, einkum livíta menn.
Því var það í fyrra, að hirðingja-
flokkur tók Wendell Phillips liönd-
um, og iiefði hann líklega ekki
losnað aftur nema vegna þess að
furstinn skarst sjálfur í leikinn og
fekk hann leystan úr ánauð.
Nú hefir verið liafizt handa um
rannsóknirnar af fullum krafti.
Stór leiðangur liefir verið sendur
til Saba og er talið að kostnaður
við liann verði um 4 milljónir kr.
Búast fornfræðingar við miklum
árangri af uppgreftri höfuðborgar-
innar. Treysta þeir því að sönn sé
munnmælin um að borgin hafi far-
ið í kaf í sand í einni svipan, og
því muni hafa grafizt þar í húsun-
um óteljandi munir, er liafi sípa
sögu gð segja.
göngu hinum megin árinnar. Oft kom
fyrir, að árnar runnu ofan á ísnum
og varð þá að leggja út í fiauminn.
Reið pósturinn á undan og reyndi fyrir
sér með löngum broddstaf og sterkum,
en fylgdarmaður og lestin öll þokaðist
á eftir irægt og varlega. Ef stundartöf
varð og fararstjórinn nam staðar, vegna
einhverrar tvísýnu, stungu hestarnir
við fótum, en lögðu aftur á stað, þegar
húsbóndi þeirra hélt áfram för sinni.
Ekki var Giljareiturinn á Öxnadals-
heiði greiðfær, þegar kyngt hafði niður
snjó og hengjur voru á hverjum gil-
barmi, eða þegar harðfenni var og flug-
háika. Eitt sinn kom það fyrir, að cin-
um hestanna skrikaði fótur. Rann hann
á hiiðinni niður svellbunka og stöðvað-
ist fremst á brúninni, en þar fyrir
neðan var hengiflug. Hesturinn lneyfði
sig ekki. Hefur skynjað hættuna. Póst-
urinn og fylgdarmaður hans fikruðu
sig niður til hestsins, náðu í beizlis-
tauminn, sem var stcrkur, toguðu í
hann og tókst að hjálpa hestinum að
konia fyrir sig fótum. Hefði hesturinn
brotizt um var voðinn vís. En maður
og hestur voru æðrulausir og samtaka,
þess vegna fór allt vel.
Á þessum mörgu og oít erfiðu ferð-
um hepti aldrei slys. Þegar snjóalög
voru og ófærð, tróð einn hesturinn slóð
á undan og hinir fetuðu í fótspor hans
hver á eftir öðrum, svo í snjónum sáust
för aðeins eftir einn hest, þótt lestin
öll hefði farið þar um.
Maðurinn minn átti marga afbragðs
reiðhesta. Sumir hestar hans voru jafn-
vígir til reiðar og áburðar. Eru margar
minningar hugljúfari en yndisstund á
baki góðhestsins, livort heldur skeið-
völlurinn var helkalt svell eða sólhlýr
sumarvegur?
Það var óskráður samningur milli
póslsins og hestanna lians, að iiann léti
þá aldrei vinna sér um megn, sæi þeim
fyrir nægri hvíld, góðu fóðri og aðbúð
allri sem beztri. En þeir áttu aftur á
móti að bera sinn skerf af hita og
þunga ferðalaga vetur og sumar og
sýna fulla lilýðni. Hvorugur aðili rauf
þann samning. Hestarnir skildu orð og
bendingar húsbónda síns. Milli hans
og þeirra var vinátta þögul og traust.
Margt mætti segja um dugnað hest-
anna, vitsmuni þeirra, húsbondaholi-