Lesbók Morgunblaðsins - 02.03.1952, Blaðsíða 4

. 06_______________________________
ur, en haldið að hann segði satt
að hann ætti þessa beitu og ekki
grunað neitt fyr en í land kom og
Zakarías hefði sagt sér frá því að
beitu hefði verið rænt og hann
grunaði Friðrik um að hafa gert
það. Kvað Erlendur það hafa kom-
ið svo flatt upp á sig, að í fyrstu
hefði hann ekki viljað segja frá
öllu, enda hefði Friðrik mælst til
þess að hann styrkti sig.
Að þessu loknu var Friðrik sleppt
■ úr varðhaldi og var þá komið
kvöld. Fjórum dögum seinna var
svo annað réttarhald og voru þá
þingvottar látnir meta það tjón,
sem Björn á Bergi og hásetar Pét-
urs hefði orðið fyrir. Þeir töldu að
meðal hlutur þennan dag hefði ver-
ið 20—30 fiskar og með tilliti til
stærðar fisksins mundi það sam-
svara einum fjórðungi af harðfiski,
eða 64 skildingum. Töldu þeir því
aflatap bátsins sanngjarnlega met-
ið 4 rdl. Beita sögðu þeir að væri
seld úrskorin á 1 rdl. skeppan, svo
að andvirði hinnar teknu beitu
ætti þá að vera einhvers staðar á
milli 24 og 48 skildinga. Skrínuna
sem Friðrik kastaði út á sjó og
ekki var enn fundin, töldu þeir
2—4 sk. virði. Hana átti Alexíus
lögregluþjónn.
Friðrik hafði ekkert á móti þess-
ari virðingu, og þeir hinir, sem
hlut áttu að máli töldu sig ánægða
með hana, og ef Friðrik greiddi sér
þetta, þá væri þeir fúsir til að
sleppa frekara tilkalli til skaða-
bóta eða endurgjalds af hans hendi.
Var Friðrik svo tilkynnt að höfð-
að yrði mál gegn honum vegna
þjófnaðar og kvaðst hann engan
málsvara vilja hafa.
Hinn 16/ júlí kvað Finsen bæar-
fógeti svo upp dóm í málinu og
var hann á þá leið, að Friðrik skyldi
sæta 2 sinnum 5 daga fangelsi við
vatn og brauð í fangahúsinu í
Reykjavík, og þar að auki skyldi
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
hann greiða allan kostnað sakar-
innar.
Eftir ósk Friðriks var dómi þess-
um áfrýjað til yfirréttar og fell
dómur þar 19. október um haust-
ið, en þar var hann ekki dæmdur
fyrir þjófnað, heldur í 4 rdl. sekt
til fátækrasjóðs Reykjavíkur fyrir
gripdeild og svo til að greiða all-
an sakarkostnað að auki. í for-
sendum dómsins segir:
— Þegar meta skal brot ákærða,
virðist að hér hljóti að koma til
greina, að beitan sem hann tók,
var á almannafæri niður við sjó,
því þó það kunni að vera vandi
sjómanna, að geyma beitu sína á
þennan hátt, getur það þó naum-
ast talizt nokkur geymsla; enda
er í almenningsálitlinu ekki tekið
eins hart á því, þó einhver glæp-
ist á og grípi með ófrjálsu hendinni
til þessara aflaáhalda, eins og ef
hann tekur aðra muni, sem eru í
reglulegri og venjulegri geymslu
eiganda. Þetta atriði, í sambandi
við það, að beitan sem kærði tók,
var mjög lítils virði, að tiltektin
enn fremur atvikaðist við það að
ákærði ekki fann sína eigin beitu,
og hann þannig greip til beitunn-
ar, sem varð fyrir honum í sama
svipnum, og loks það atriði, að á-
kærði er á unga aldri og hefir góð-
an vitnisburð fyrir hegðan sína
hingað til, virðist að geta réttlætt
það, að láta brot hans aðeins verða
fjársekt.
Þannig lauk þessu máli að Frið-
rik slapp við þjófsorð .En ætla má
að útgerðarmönnum í Reykjavík
hafi komið dómurinn allmjög á ó-
vart. Kvíarnar þeirra úti á Örfiris-
eyargranda voru friðhelgar eins og
læst hús, en beita, sem þeir geymdu
undir bátum sínum á hvolfi, var
talin liggja á glámbekk. Annars
er svo að sjá á dómi yfirréttar, að
það hafi verið alvanalegt að sjó-
menn gripu hver frá öðrum það
sem þá vanhagaði um og hendi var
næst. . . ,
Saga þessi er nú 95 ára gömul
og í henni ýmsár fróðlegar ,upp-
lýsingar um útgerðina á þeim ár-
um. Þar sést að það hefir verið
talinn sæmilegur afli á fjögurra
manna far, ef andvirði hans nam
4 rdl. (8 kr.) er skiftast skyldu í
sex staði þannig að 1.33 kr. kærhi
í hlut. Þá er verð á kræklingsbeít-
unni ekki hátt, þegar á það er lit-
ið hve mikið menn höfðu fyrir að
afla hennar og hve mikil vinna var
við að skera úr. Það sést Tíka að
formenn hafa ekki sett fyrir sig
að fara með algjörlega óvana menn
á vorvertíð, jafnvel menn sem
aldrei höfðu á sjó komið og þekktu
ekki kræklingsbeitu frá ljósabeitu
og ræksnum.
----o----
Frásögn þessi er tekin eftir lög-
reglubókinni. Um býlin, sem þar
eru nefnd, er þetta að segja:
í kirkjubókinni er Björn Bjarna-
son ekki talinn búa á Bergi heldur
á Litla-Holti, sem var á milli
Grundar og Syðstabæar og mun
hafa dregið nafn sitt af því, að
þar skammt frá var býlið Holt, sem
venjulegast var kallað Pálsbær.
En Litlaholt hét og annar bær og
stóð þar sem nú er hornið á Klapp-
arstíg og Skólavörðustíg; þar átti
Þorlákur Pétursson heima. Steins-
holt var fyrir sunnan Skálholtskot
og Stekkjarkot var á milli Móhúsa
og Félagsgarðs.
Myndin, sem þessari grein fylg-
ir, er tekin úr ferðabók Gaimards
og er frá árinu 1833. Stendur þar
að sjómaðurinn heiti Pétur Ólafs-
son og hefir dr .Jón biskup Helga-
son talið að þetta muni vera Pétur
hattamakari, sem einu sinni bjó í
Örfirisey. Pétur var fæddur 1804,
og andaðist 1876 og átti heima hér
í bænum öll hin seinustu ár sín.
Ég hefi leitað að honum í sálna-