Morgunblaðið - 28.10.1994, Blaðsíða 26

26 FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ

STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
VEIÐISTJÓRAEMBÆTTIÐ TIL AKUREYRAR
Núverandi starfs
munu allir hæ1
SIÐBÓT HJÁ HINU
OPINBERA
FORSÆTISRÁÐHERRA Bretlands, John Major, hef-
ur ákveðið að gera nefnd undir forystu dómara,
sem rannsakað hefur hvort embættismenn og þingmenn
hafi gerst brotlegir í störfum sínum, að varanlegri nefnd.
Mörg hneykslismál, sem upp hafa komið undanfarin
ár og þar sem háttsettir breskir stjórnmálamenn koma
við sögu, hafa dregið mjög úr tiltrú almennings til stjórn-
valda. í mörgum tilvikum virðist sem stjórnmála- eða
embættismenn hafi nýtt sér störf sín i þágu þjóðarinnar
í eiginhagsmunaskyni.
Major segir nauðsynlegt að bregðast við almennri
óánægju með siðgæði í stjórnsýslu í Bretlandi og muni
nefndin kanna vinnusiðgæði allra þeirra, sem gegna
opinberum stöðum. Mun könnunin ná jafnt til ráðherra,
þingmanna, embættismanna, sem þeirra er gegna stöð-
um hjá hálfopinberum samtökum.
Það er mjög alvarlegt mál þegar myndast trúnaðar-
brestur milli þjóðarinnar og stjórnkerfisins. Það má aldr-
ei leika nokkur vafi á því að þeir sem gegna opinberum
trúnaðarstörfum, hvort sem það eru stjórnmálamenn
eða embættismenn, sinni sínum störfum í almannaþágu
en ekki ejgin.
Hér á íslandi hefur undanfarið verið mikið rætt um
opinbera spillingu þó að þau mál, sem upp hafa komið
í því sambandi, séu töluvert frábrugðin þeim málum sem
til umræðu hafa verið í Bretlandi. Það er greinilegt að
þjóðin er farin að gera aðrar og meiri kröfur til hins
opinbera jafnframt þvi sem öll umræða er opnari en
áður var.
Vel má spyrja hvort nauðsynlegt sé að grípa til svip-
aðra aðgerða og í Bretlandi, þ.e. að óháður aðili fylgist
með siðgæði í stjórnsýslunni.
Besta vörnin gegn því að sá trúnaður, sem þeim er
gegna opinberum stöðum er sýndui;, sé misnotaður er
að gera stjórnsýsluna opnari og tryggja aðgang almenn-
ings að upplýsingum. Pukur og yfirhylmingar eiga ekki
heima í lýðræðislegri stjórnsýslu. Samhliða því verður
að móta skýrar viðmiðunarreglur um vinnusiðgæði hjá
hinu opinbera, sem eftirlitsnefnd af fyrrgreindu tagi
gæti tryggt að farið væri eftir.
SKATTASIÐFERÐI
ÁBÓTAVANT
ISLENSKU skattasiðferði er verulega ábótavant, sagði
Skúli Eggert Þórðarson skattrannsóknarstjóri ríkis-
ins í ræðu á þingi Bandalags starfsmanna ríkis og
bæja. Skattrannsóknarstjóri telur að meginvandamálið
varðandi skattsvik sé hversu almennur vilji er til undan-
skota frá sköttum. Skattsvik vegi að rótum réttarríkis-
ins og skekki auk þess samkeppnisstöðu fyrirtækja.
Samkvæmt niðurstöðu nefndar, sem nýlegá kannaði
umfang skattsvika, má gera ráð fyrir að ellefu milljörð-
um sé skotið undan skatti árlega.
Skattsvik eru verulegt vandamál í þjóðfélaginu. Það
gengur auðvitað ekki að stór hluti þjóðarinnar komist
hjá því að greiða opinber gjöld að öllu eða mestu leyti.
Á það jafnt við um einstaklinga sem lögaðila. Slíkt
grefur undan vilja hinna, sem standa undir rekstri hins
opinbéra, til að standa skil á þessum gjöldum á heiðar-
legan hátt. Eða líkt og skattrannsóknarstjóri orðaði
það: „Mikil skattsvik kalla á meiri.“
Því ber að fagna þeim hertu aðgerðum sem skattrann-
sóknarstjóri greindi frá, sem felast m.a. í því að kæra
mál oftar til lögreglu vegna skattrannsóknar en verið
hefur til þessa. Að sama skapi er það lofsvert framtak
að hið opinbera og aðilar vinnumarkaðarins ætla að
setja á laggirnar samstarfsnefnd til að gera tillögur um
fyrirbyggjandi aðgerðir gegn svartri atvinnustarfsemi.
Skattasiðferði íslensku þjóðarinnar mun ekki batna
fyrr en tekið verður á skattsvikum af fullri hörku.
Deilur um flutning
embættis veiðistjóra eru
komnar inn í sali
Alþingis. í úttekt Péturs
Gunnarssonar kemur
fram að ráðherra aftekur
að ákvörðun um flutn-
inginn tengist deilum við
starfsmenn veiðistjóra
um rjúpnaveiðar.
INNLENDUM
VETTVANGI
ENGINN starfsmanna veiði-
stjóraembættisins mun að
óbreyttu flytjast til Akur-
eyrar við fyrirhugaðan
flutning embættisins þangað 1. febr-
úar næstkomandi, að sögn Páls Her-
steinssonar veiðistjóra. Umhverfisráð-
herra hefur verið harðlega gagnrýnd-
ur fyrir hvernig staðið var að undir-
búningi málsins. I greinargerð með
þingsályktunartillögu, sem sex alþing-
ismenn hafa lagt fram um skipun
rannsóknarnefndar samkvæmt 39.
grein stjórnarskrárinnar til að kanna
embættisfærslu ráðherrans í málinu
gagnvart starfsmönnum veiðistjóra,
kemur fram að hugsanlega hafí ráð-
herrann gerst brotlegur við ákvæði
stjórnarskrár, brotið gegn rannsókn-
arreglu, jafnréttisreglu og meðalhófs-
reglu stjórnsýslulaganna og skert lög-
bundin réttindi starfsmannanna. Auk
þess sé ástæða til að ætla að ákvörð-
un ráðherra um flutninginn hafi átt
rætur að rekja til persónulegs árekstr-
ar við starfsmenn embættisins á öðr-
um vettvangi.
Össur Skarphéðinsson umhverfis-
ráðherra sagðist í samtali við Morg-
unblaðið líta á tillöguna sem ígildi
vantrausts og kvaðst undra sig á að
flutningsmenn hefðu ekki haft kjark
til þess að stíga skrefið til fulls og
lýst á sig vantrausti í stað þess að
krefjast skipunar rannsóknarnefndar.
Hann kvaðst vísa því sem fram kæmi
í tillögunni á bug, sagði stjórnsýslulög
ekki hafa átt við um undirbúning
málsins en það hefði hlotið eðlilegan
undirbúning og aðdróttun um að
ákvörðunin ætti rætur að rekja til
árekstrar ráðherra við starfsmenn
embættisins á öðrum vettvangi ætti
við engin rök að styðjast.
Deilur um rjúpur
í greinargerð með tillögunni er ekki
nánar vikið að því við hvaða persónu-
legan árekstur sé átt en vísað er til
þess að með embættisfærslu sinni
kunni ráðherra að hafa brotið prent-
frelsisákvæði stjómarskrárinnar, 72.
grein. Össur Skarphéðinsson játti því
aðspurður í samtali við Morgunblaðið
að hann teldi ljóst að verið væri að
vísa til gagnrýni starfsmanns hjá emb-
ætti veiðistjóra, m.a. á almennum fundi
og í dagblaðinu Tímanum í nóvember
á síðasta ári, á þá ákvörðun ráðherr-
ans að stytta ijúpnaveiðitímabilið.
Eftir það ræddi ráðherra málið við
Pál Hersteinsson, veiðistjóra. Ráðherra
hafði athugasemdir við framgang Am-
órs í málinu en hann og veiðistjóri
munu ekki hafa orðið á eitt sáttir.
Aðspurður um málið í gær sagðist
Össur þegar hafa gert grein fyrir þess-
um árekstri í samtali í Morgunblaðinu

Össur segir deilur sín-
ar við starfsmenn
veiðistjóra í fyrra-
haust engin áhrif hafa
haft á málið.
Starfsmenn veiðistjóra
vilja ekki ræða málið
nú þegar þingsályktun-
artillaga liggur fyrir
Alþingi.
Að óbreyttu verður
enginn úr núverandi
starfsliði við störf þeg-
ar veiðistjóri tekur til
starfa á Akureyri.
Norður eður ei?
DEILUR hafa sprottið um ákvörðun umhverfisráðherra að flytja
veiðistjóraembættið frá Reykjavík til Akureyrar.
Össur
Páll
Arnór
og vísaði þar til greinar sem blaðið
birti þann 13. febrúar síðastliðinn og
fjallaði um málfrelsi opinberra starfs-
manna. Framangreid upprifjun málsins
byggist á þeirri grein. Þar er einnig
haft eftir Óssuri Skarphéðinssyni að
hann hafi talið að starfsmaðurinn,
Arnór Sigfússon, hefði farið rangt með
staðreyndir en ekki farið úr fyrir mörk
tjáningarfrelsis síns sem opinbers
starfsmanns. Össur neitar því að hafa
hótað starfsmönnum einhveijum viður-
lögum og áréttaði það í samtali í gær.
„Ef ráðherra telur að ríkisstarfs-
menn fari yfir mörkin hefur hann
ýmis úrræði í hendi sér,“ sagði Össur.
„Ef ég hefði talið svo vera hefði ég
getað veitt þeim áminningar, munnleg-
ar eða skriflegar."
Morgunblaðið ræddi við Pál Her-
,steinsson veiðistjóra og Amór Þ. Sig-
fússon, sem einnig er trúnaðarmaður
starfsmanna, í gær í tilefni af þingsá-
lyktunartillögunni en þeir sögðust ekki
ræða málið að neinu leyti meðan það
væri til meðferðar á Alþingi. Páli stað-
festi að yrði af flutningi embættisins
stefndi í að það stæði uppi starfs-
mannalaust. Þar starfar auk hans ann-
ar náttúrufræðingur, svo og leiðbein-
andi, auk þriggja manna í hlutastarfi.
Össur Skarphéðinsson sagði við
Morgunblaðið í gær að flutningur
embættisins til Akureyrar og samein-
ing þess við náttúrufræðisetur þar
hefði komið upp seinni hluta nóvemb-
ermánaðar síðastliðins, þegar verið
var að undirbúa yfirtöku umhverfis-
ráðuneytis á náttúrufræðisetrinu.
„Þessi hugmynd var gjörsamlega
óskyld því stríði sem þá stóð yfir um
rjúpur," sagði Össur og sagði að áður
hefði legið fyrir í ráðuneytinu hug-
mynd um að sameina embætti veiði-
stjóra Náttúrufræðistofnun. „Sú hug-
mynd varð þvi miður ekki að veru-
leika,“ sagði Össur.
Segja rannsóknarreglu brotna
I greinargerð þingsályktunartillög-
unnar segir að veiðistjóra hafi fyrst
verið tilkynnt um málið 6. janúar eft-
ir að ákvörðun lá fyrir og fyrst þá
hafi hann og starfsmenn komið að
sjónarmiðum sínum. Vitnað er til álits
laganefndar BHMR um að með því
að ræða hvorki við við starfsmenn
veiðistjóra né náttúrufræðistofnunar
á Akureyri um breytingarnar áður en
ákvörðun var tekin hafi ráðherrann
brotið rannsóknarreglu stjómsýslu-
laga sem hafa beri í heiðri við ákvörð-