Morgunblaðið - 13.03.1990, Qupperneq 12

Morgunblaðið - 13.03.1990, Qupperneq 12
/ boði eru meðal annars stakir stólar Lofta- plötur og lím Nýkomin sending t>. ÞDRGRfMSSDN&CQ Ármúla 29, Reykjavík, simi 38640 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. MARZ 1990 Nýjar leið- ir njósna- brautanna Bókmenntir Jóhanna Kristjónsdóttir John le Carré: Rússlandsdeildin Þyðandi: Ólafúr Bjarni Guðnason Útg. Vaka/Helgafell 1989 Það hefur dregist úr hömlu að geta þessarar nýjustu bókar hins fræga njósnasagnameistara Johns le Carrés en hún kom út fyrir jólin og' var þá splúnkuný af nálinni. Það hefur jafnan einkennt sögur Johns le Carrés að kynna sér mjög ræki- lega það sögusvið sem hann velur hverju sinni og honum tekst jafnan að skapa mjög afgerandi andrúm í sögum sínum. Eins og fram hefur komið í um- ræðum og skrifum um njósnasögur stenst nú ekki lengur hinn gamli mátinn. Sögur sem byggjast á leyni- ferðum milli Austur- og Vestur- Berlínar hljóta að hafa sungið sitt síðasta nú, svo og alls konar önnur efni sem hafa verið svo kjörin við- fangsefni fyrir þá sem skrifa þess lags bækur. Með þíðunni í samskipt- um stórveldanna, hruni kommúnista- stjóma í Austur Evrópu og sögulegri endurskoðun á flestum sviðum verða þessir höfundar annað hvort atvinnu- lausir eða þeir þurfa að leita á ný mið, finna nýja fleti á málunum, svo að maður bregði fyrir sig klisjum. Þegar John le Carré er að vinna þessa bók, líklegast á öndverðu síðasta ári hafði orðið stórbreyting á samskiptum Bandaríkjanna og Sov- étríkjanna, Pólland horfði fram á nýja tíma en öllu meira var það nú varla. Samt hefur höfundur orðið að taka mið af þessu og það tekst hon- um með prýði. Upphafíð er að sönnu hefðbundið; bókakaupstefna í Moskvu þar sem dularfull kona vitjar vestræns manns til að smygla út handriti til vesturs. Þegar að er gáð felst í þessu hand- riti allt annar sannleikur eða allt aðr- ar upplýsingar en við fyrri slíkar gerð- ir og fer nú allt á fleygiferð, að vísu hæga lengi vel og töluvert flókna. Það gildir þó hið sama hér og í ýms- um öðrum bókum hans að söguper- sónumar éru ekki ailar hvorki sérlega geðslegar og þaðan af síður að þær séu einhveijar James Bond mann- gerðir. Hinn þögli einfarí er kallaður tii leiksins eins og venjulega. Það er auðvitað ekki rétt að rekja söguþráð í slíkum bókum en þolin- móðir og áhugasamir lesendur fá vel fyrir snúð sinn. Þýðing Ólafs Bjama Guðnasonar sýnist mér vera hið hugn- anlegasta verk. Vaskur piltur Virgill _________Leiklist___________ Guðrún Þóra Gunnarsdóttir Leikfélag Kópavogs sýnir: Virgil litla eftir Ole Lund Kirkiegaard. Þýðandi: Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson. Leikmynd og búningar: Gerla. Lög og söngtextar: Aðalsteinn Ásberg Sigurðsson. Ljósahönnun: Egill Örn Arna- son. Leikstjóri: Ásdís Skúladóttir. Bamasýningar gegna mikil- vægu hlutverki í lífi hvers leik- félags því ef lögð er nægileg rækt við þær er þar með búið að ala upp leikhúsáhorfendur framtíðar- innar. Ef böm eiga ánægjulegar stundir í leikhúsinu þá er mun líklegra að þáu heimsæki það aft- ur á fullorðinsárunum. Því miður eru unglingar dálítið afskiptur hópur í leikhúslífinu og sjaldan sýningar á ferðinni sem tala beint til þeirra. En leikhús er auðvitað fyrir alla og fullorðnir geta farið á bamasýningar og böm á fullorð- inssýningar. Eg held að fólk van- meti hæfileika bamanna til að skilja sýningar. Þau skilja þær kannski ekki á sama hátt og full- orðna fólkið en þau skilja þær á sinn hátt. Pabbar og mömmur ættu því að taka bömin sín oftar með í leikhúsið. Leikfélag Kópavogs gerir ágætlega við sín böm. í fyrra sýndi það Fróða og alla hina grisl- ingana eftir Ole Lund Kirkegaard og nú er það VirgiII litli eftir sama höfund. Virgill er kátur ungur strákur og er ekkert upp á full- orðna kominn. Hann býr í hænsnakofa kaupmannsins og sefur þar vært í hengirúminu sínu. Bestu vinir hans eru þau Tóta Sigga og Karl Emil. Tóta Sigga les mikið af bókum og er sítal- andi um sitthvað sem hún hefur lesið í þeim en hún er líka grall- ari eins og Virgill. Karl Emil er aftur á móti mikill mömmudreng- ur, sætur og strokinn. Þessi þijú lenda í alls kyns ævintýrum, stela gæsarstegg í því skyni að láta hann giftast storki, fara í ij'ár- sjóðsleit, á drekaveiðar o.s.frv. Það er ekki um neinn ákveðinn söguþráð að ræða heldur sam- anstendur leikritið af mörgum litl- um uppákomum þremenning- anna. Leikmynd Gerlu er skemmtileg. Hún er í skærum og glöðum litum sem gleðja bamsaugun. Öllu er haganlega komið fyrir; kofa Virg- iis, búðinni, húsunum í þorpinu með görðum þar sem mömmurnar hengja upp þvottinn sinn og svo er auðvelt að búa til skólastofu. Búningarnir eru einnig mjög frísklegir og skemmtilegir. Krakkar hafa gaman af hress- um og kátum söngvum og yfír- leitt er lagið tekið í bamaleikrit- um, það lífgar líka upp á sýning- una. Lögin í Virgil litla voru stundum full þunglamaleg og hætt við að textinn hafi ekki allt- af náð eyrum þeirra yngstu. Sum lögin vom þó ágæt, t.d. lokalagið þar sem sungið var um Jappilíu- iandið þar sem allir era kátir og glaðir. Þar fór saman einfaldur texti og grípandi laglína og mátti heyra unga leikhúsgesti raula það á leiðinni út. Það mæddi auðvitað mest á þeim leikuram sem léku þremenn- ingana. Ólöf Ýr Atladóttir lék Virgil. Hún var mjög hressileg í túlkun sinni en það var aldrei um neinn ofleik að ræða. Svipbrigði og hreyfingar vora skemmtilegar. Það sama má segja um Jóhönnu Pálsdóttur sem lék Tótu Siggu. Leikmáti hennar og Ólafar var mjög áþekkur. Kröftugur en samt Virgill í þungum þönkum. Ólöf Ýr Atladóttir, Jóhanna Pálsdóttir og Frosti Friðriksson í hlutverkum sinum. vel haldið utan um allt og báðar hafa þær skýrar og góðar raddir. Karl Emil er leikinn af Frosta Friðrikssyni. Hann var svolítið stífur til að byija með og ekki alveg í takt við þær stöllur Ólöfu og Jóhönnu. En það hvarf fljótt og þau þijú náðu prýðissamleik, reyndar svo góðum að hinir leikar- amir stóðu þeim langt að baki. Þar vantaði ýmislegt uppá fram- sögn og fá þeirra vora jafn eðlileg og óþvinguð og þremenningamir. Þó má nefna að Skúli Rúnar Hilm- arson stóð sig ágætlega í hlut- verki kaupmannsins og ekkert út á hans framsögn að setja. Leikstjórinn hefur greinilega valið hófstillta leið að leikritinu, stundum jafnvel full hófsama en hressileikinn er þó oftast í fyrir- rúmi. Slagsmál og önnur álíka atriði eru skemmtilega unnin og fara ekki út í neinar öfgar og læti. Áberandi svipbrigði era mik- ið notuð enda eiga litlir áhorfend- ur auðveldara með að lesa í slíkt heldur en að hlusta á textann. I heild er þetta vel unnin sýning og umgjörð öll vönduð. Það ættu allir krakkar að geta skemmt sér þótt sum lítil hjörtu slái ögn hrað- ar þegar drekinn birtist á svæðinu en þá er bara að hjúfra sig að pabba eða mömmu. SÖGUGLEÐI Guðjón Albertsson lagadeildinni en að öðra leyti orðið lítið úr lífinu; sýnist ekki heldur vera neinn átakamaður. Og hefur reyndar lent í ýmsu miður góðu. Sagan hefst á því að hann hefur störf hjá verslunarfyrirtæki í Mið- bænum. Síðan segir mest af ástar- ævintýri hans með einni skrifstofu- stúlkunni. En fleiri koma við sögu, t.d. foreldrar sögumanns, öldruð hjón (óeðlilega öldrað miðað við aldur sonarins), vansæl og ein- mana. Er sá kaflinn langbestur sem segir frá dagstund á heimili þeirra. Ástarsagan er víða með tilþrifum en stundum sögð með nokkram ærslum. Þegar svo forstjórinn blandar sér í atburðarásina verður allt ósennilegra og óraunveralegra. Lýsingin á forstandsmanninum þeim fer úr böndunum. í lokin, þeg- ar sögumaður stendur einn, nálgast frásögnin aftur sitt fyrra jafnvægi. Þannig rís og hnígur saga þessi. Sumt hefur vel tekist. Annað miður. Þótt alllangt sé síðan Guðjón sendi frá sér fyrstu bók sína virðist hann enn í mótun. Enn er hann Bókmenntir ErlendurJónsson Guðjón Albertsson: SKRIFSTOFULIÐIÐ. Skáldsaga. 157 bls. Skákprent. 1989. Guðjón Albertsson er enginn byrjandi. En hann er ekki heldur kominn í þann hóp sem hátt trónir. Ástæðan er meðal annars sú að hann hefur farið sér hægt við rit- störfin. Ekki fylgir hann þess hátt- ar forskrift sem vænleg telst til viðurkenningar og verðlauna. Sagt er að höfundur þurfi að vera tíður gestur í fjölmiðlum til að komast á blað hjá bókmenntastofnuninni. Sú mun ekki heldur vera raunin um Guðjón. Skrifstofuliðið er skáldsaga sem erfitt er að skipa í flokk. »Góð- ar sögur rekja sig einatt sjálfar og ég vona fastlega að saga mín sé ein af þeim,« segir í Inngangsorðum sögumanns. Þeirri línu fylgir Guð- jón dyggilega, kannski um of, það er að segja að láta söguna rekja sig sjálfa. En þar með er ekki sjálf- gefið að sagan sé að því skapi góð. Því einhveija stjóm verður höfund- ur þó að hafa á liði sínu, sögu- manni sem öðram. Að mínum dómi héfði Guðjón mátt skipuleggja þetta verk sitt miklu betur og gæta stöð- ugra jafnvægis í stíl og söguefni, þó svo að það hefði orðið á kostnað hins sjálfrekjandi sjónarmiðs. Fyrr- greind inngangsorð, sem teijast hluti sögunnar, eru t.d. óþörf, sömu- leiðis eftirmáli. Fyrsti kaflinn minnir • helst á neðanmálssögur í vikublöðum fyrir þijátíu áram. En höfundi vex ásmegin, bæði í stíl og frásögn og nær með köflum ágæt- um tökum á efni sínu. Hann lætur sögumann smásaman berast út í hringiðu atvika og um leið nást traustari tök á stílnum. En svo koma aðrir kaflar þar sem höfundur ofgerir; átökin verða svo yfirdrifin og frásögnin svo ofspennt að spenn- an fellur. Efnisgrannurinn er í sjálfu sér vel lagður. Sögumaður er tuttugu og sjö ára. Stúdent er hann, hefur sett fótinn inn fyrir þröskuldinn á efni í góðan höfund, það er alveg ótvírætt. Sögugleði hans sýnist ósvikin. Sumir kaflar Skrifstofuliðs- ins eru beinlínis skemmtilegir. Gall- ar sögunnar leyna sér ekki að held- ur. En þeir geta verið sprottnir af því að höfundur hafi ekki áttað sig á hvar hann stendur og þar af leið- andi ekki heldur hvert stefna skuli. Stundum hvarflar að manni að hann langi að sýnast ungur og töff. Að því er best er vitað nýtur hann hvorki verndar né örvunar frá nein- um hópi eða klíku sem margt skáld- ið telur sér beinlínis nauðsynlegt til stuðnings og viðmiðunar. Að því leyti getur Guðjón talist til utan- garðsmannanna í bókmenntunum. Sýnilega býr hann yfir hæfileikum sem ekki hafa nýst honum í þess- ari sögu, nemaþá að mjögtakmörk- uðu leyti. Prentvillur eru of margar í bók- inni. Og setjarinn virðist ekki alveg búinn að læra á tölvuna sína, notar t.d. band jafnan þar sem strik skyldi vera. Þó slíkt varði útlit frem- ur en innihald setur það ankanna- legan svip á textann. og margt fleira með miklum afslœtti. Komið og lítið inn hjó okkur. John le Carré SfH steinsteypu. Léttir meofænlegir viðhaidsiitlir Þ.ÞQRGRlMSSON&CO Ármúla 29, Reykjavík, sími 38640

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.