Morgunblaðið - 08.06.1985, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. JUNÍ 1985
21
búnaöi og minnka spennu." Af orðum
Eyjólfs Konráðs Jónssonar er ljóst, að
sett hefur verið fram í utanríkismála-
nefnd hugmynd þess efnis, að skýrt kæmi
fram í samþykkt Alþingis, að átt væri við
kjarnorkuvopnalaus svæði beggja vegna
járntjaldsins en ekki einungis vestan
megin þess. Þessari hugmynd hefur ber-
sýnilega verid hafnað en það hefur verið
gert fyrir Sjálfstæðismenn að samþykkja
að formaður nefndarinnar flytti þessar
skýringar.
Hverjir eru það í utanríkismálanefnd
Alþingis, sem geta ekki fallizt á, að skýrt
sé tekið fram, hvað við er átt? Ég skal
engum getum leiða að því eða hvað valdi
andstöðu þeirra aðila við afdráttarlaust
orðalag um þetta efni. Hitt er alveg Ijóst,
að Sjálfstæðisflokkurinn, sem í hálfa öld
hefur mótað og fylgt fram utanríkisstefnu
þjóðarinnar, fyrst í baráttunni fyrir lýðveld-
isstofnun, síðan í baráttunni fyrir afdráttar-
lausri þátttöku íslendinga í varnarsamstarfi
vestrænna þjóða, getur ekki gengið til svo
lágkúrulegrar málamiðlunar í þýðingar-
miklu máli, sem hér er um að ræða. Ein-
hver kann að segja sem svo, að þingflokk-
ur Sjálfstæðisflokksins kalli ekki allt
ömmu sína, þegar um málamiðlanir er að
ræða. En eitt er að slaka á kröfum í póli-
tískri dægurbaráttu innanlands, annað
að bjóða heim hættulegum hugmyndum upp
í Túngötu og austur í Kreml um það, að
þingflokkur Sjálfstæðisflokksins sé að
veikjast í varðstöðu sinni um þjóðarhags-
muni út á við.
Sovétmenn halda ekki uppi þessa
stundina vopnuðum hernaði gegn V-Evr-
ópu. Þeir halda uppi sálfræðilegum hern-
aði. Og það er sálfræðilegur sigur í þeirri
baráttu, þegar Alþingi Islendinga gerir
samþykkt, sem skilja má á þann veg, að
fallizt sé á þaö grundvallaratriði að
sjálfsagt sé að ræða kjarnorkuvopnalaus
svæði okkar megin við linuna en okkur
komi ekki við hvað gerist hinum megin.
Samþykkt Alþingis, sem allir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins standa að, ýtir undir
þá skoðun í Moskvu, að slíkur sigur hafi
unnizt.
Kjarnorku vopn
á íslandi
í VETUR var lögð fram á Alþingi svo-
hljóðandi þingsályktunartillaga: „Alþingi
áréttar þá stefnu íslendinga, að á íslandi
verði ekki staðsett kjarnorkuvopn eða
eldflaugar, sem slík vopn geta borið og
ályktar aö kjósa sjö manna nefnd er
kanni hugsanlega þátttöku íslands í um-
ræðu um kjarnorkuvopnalaust svæði á
Norðurlöndum. Nefndin skili áliti til Al-
þingis fyrir 15. október 1985.“
Flutningsmenn þessarar tillögu voru
Páll Pétursson, Framsóknarflokki,, Eiður
Guðnason, Alþýðuflokki, Guðrún Agn-
arsdóttir, Kvennalista, Guðmundur Ein-
arsson, Bandalagi jafnaðarmanna, Guð-
rún Helgadóttir, Alþýðubandalagi, og
Ellert B. Schram en staða hans á Alþingi
á vegum Sjálfstæðisflokksins er óljós, svo
að ekki sé meira sagt. í umræðum um
þessa tillögu upplýsti Ellert B. Schram,
að enginn þingmanna Sjálfstæðisflokks-
ins hefði fengizt til að skrifa upp á tillög-
una.
Athyglisverðar umræður urðu á Al-
þingi um þessa tillögu. Ólafur Ragnar
Grímsson, einn af varaþingmönnum Al-
þýðubandalagsins, sagði m.a.: „Þess
vegna væri það í raun og veru mjög merki-
legt skref, ef Alþingi samþykkti það, hvað
þá heldur áréttaði, eins og stendur í þessari
tillögu, að það sé stefna Islendinga að bér
séu ekki staðsett kjarnorkuvopn, því að þar
með yrði núverandi hæstvirtur utanrfkis-
ráðherra að breyta stefnuyfirlýsingum sín-
um, ef hann vildi starfa í samræmi við þá
viljayfirlýsingu Alþingis ... Ég vil þess
vegna spyrja háttvirtan 1. flutnings-
mann, hvort það sé ekki rétt skilið hjá
mér í túlkun á þessari tillögu og hans
ræðu, að í henni sé ekki átt við neitt
„nema íslenzk stjórnvöld leyfi" heldur sé
hér verið að setja fram alveg skilyrðis-
lausa yfirlýsingu um það, að á íslandi
verði ekki staðsett kjarnorkuvopn, því að
í tillögunni er ekkert slíkt „nema“.“
Hjörleifur Guttormsson, fulltrúi Al-
þýðubandalagsins í utanríkismálanefnd,
sagði við þessar sömu umræður: „Ég
vænti þess, að það komi fram af hálfu 1.
flutningsmanns áður en þessari umræðu
lýkur, hvort einhver tvímæli eru um, að
markmiðið með þessari tillögu sé að lýsa
yfir þeirri stefnu ákveðið og afdráttarlaust,
að á íslandi skuli ekki staðsetja kjarnorku-
vopn, hvorki á friðar- né ófriðartímum ...
Það atriði, sem ber á milli að ég hygg
tillögumanna og hæstvirts utanríkisráð-
herra, eins og hann hefur flutt sitt mál í
þessum efnum á undanförnum mánuðum,
er m.a. spurningin um það, hvort opinn
skuli standa sá möguleiki að hingað verði
flutt kjarnorkuvopn á óvissutímum, neyðar-
tímum eða ófriðartímum, hvernig svo sem
menn vilja skilgreina slíkar aðstæður. Það
er úr þessum vafa, sem Alþingi þarf að
skera með þingsályktunartiilögu.“ Síðar í
umræöunum sagði Ólafur Ragnar Gríms-
son: „Ég þekki hæstvirtan utanríkisráð-
herra það vel og starfaði með honum lengi í
utanríkismálanefnd, að ég er nokkurn veg-
inn alveg sannfærður um, að hann mun
aldrei láta þann texta, sem í þessari tillögu
er nú, ganga óbreyttan í gegnum utanrík-
ismálanefnd og verða samþykktan hér á Al-
þingi.“
Geir Hallgrímsson hafði fá orð um
þennan þátt málsins í þessum umræðum.
Hann sagði að „Bandaríkjamenn væru
samningslega skuldbundnir að leita leyfis
íslenzkra stjórnvalda og því yrðu ekki
geymd kjarnavopn á íslandi nema með
leyfíi íslenzkra stjórnvalda".
Tillaga utanríkis-
málanefndar
NÚ VÍKUR sögunni til utanríkismála-
nefndar. Orðalag á tillögu hennar um
kjarnorkuvopn á íslandi er svohljóðandi:
„Um leið og Alþingi áréttar þá stefnu ís-
lendinga að á Islandi verði ekki staðse**
kjarnorkuvopn hvetur það til ... “ o.s.frv.
Upphaf tillögu Páls Péturssonar og fé-
laga hans skal endurtekið hér. Það hljóð-
ar svo: „Alþingi áréttar þá stefnu íslend-
inga, að á íslandi verði ekki staðsett kjarn-
orkuvopn eða eldflaugar ..." Tillaga
utanríkismálanefndar, sem þingf’okkur
Sjálfstæðisflokksins stendur að, er sam-
hljóða tillögu Páls Péturssonar og fleiri
nema að því leyti að orðið eldflaugar er
tekið út.
En hvernig túlka einstakir þingmenn
þennan þátt tillögunnar? Guðrún Helga-
dóttir, þingmaður Alþýðubandalagsins,
sagði í umræðum á Alþingi á dögunum:
„... þá held ég að það hljóti að skiljast á
sama hátt og gert er ráð fyrir í tillögu
okkar á þingskjali 239 að þar sé átt við
hvorki í friði né ófriði“.
Hjörleifur Guttormsson sagði um þetta
atriði: „Ég greindi frá því í máli mínu hér
áðan, að það væri engin tilviljun að þetta
er orðalag tillögunnar. Og þar er ekki
tekið inn í tillöguna neitt orðalag, sem
áskilur leyfi stjórnvalda þar að lútandi.
Ég tel nauðsynlegt vegna þess, sem hér
hefur komið fram frá hæstvirtum utan-
ríkisráðherra, að það liggi alveg fyrir, að
óskum um það að taka inn slíkt orðalag í
tillöguna var hafnað. Þess vegna er tillag-
an eins og hún liggur hér fyrir og á það
var sæst.“
Páll Pétursson, formaður þingflokks
Framsóknarflokksins, sagði: „... í þriðja
lagi þá áréttar Alþingi þessa stefr.u og
ákvarðar formlega að hér verði ekki staðsett
kjarnorkuvopn ... eins og hæstvirtur for-
sætisráðherra tók hér fram rétt áðan, þá
hlýtur meirihlutavilja Alþingis að þurfa
til að breyta þeirri stefnu."
Þeir Eyjólfur Konráð Jónsson og Geir
Hallgrímsson voru aldeilis ekki sammála
þessum sjónarmiðum. Eyjólfur Konráð
sagði í framsöguræðu sinni vegna um-
mæla Hjörleifs Guttormssonar í útvarps-
viðtali: „Mismunandi skilningur á orðun-
um „Alþingi áréttar þá stefnu Islendinga
að á íslandi verði ekki staðsett kjarn-
orkuvopn" kom aldrei fram í utanríkismála-
nefnd, enda alveg ljóst að orðið „áréttar"
getur ekki þýtt neitt annað en undirstrik-
að eða eins og segir um orðið „árétta" í
orðabók Menningarsjóðs, ítreka, endur-
taka. Ekki fer því á milli mála, að í álykt
unartillögunni er sú stefna, sem íslenzk
stjórnvöld hafa fylgt í áratugi að því er
varðar staðsetningu kjarnorkuvopna á ís-
landi, staðfest og ítrekuð. Þessa stefnu
hafa íslenzk stjórnvöld túlkað fyrr og síð-
ar og má þar t.d. nefna ummæli Her-
manns Jónassonar 1957 er hann svaraði
Búlganin, forsætisráðherra Sovétríkj-
anna, og ummæli Guðmundar í. Guð-
mundssonar 15. október 1962 á Alþingi."
Afstaða Geirs Hallgrímssonar, utan-
ríkisráðherra, kom einnig alveg skýrt
fram í þessum umræðum. Hann sagöi:
. , hygg að það væri fásinna af okkur
1 lcndingum að lýsa því yfir um aldur og
ævi á hverju sem gengur, að við mundum
afsala okkur að þessu leyti sjálfsákvörð-
unarrétti eða fullveldi. Þess vegna er hér
ekki um þá yfirlýsingu að ræða að hvorki í
friði eða ófriði verði hér ekki staðsett
kjarnavopn. Það hlýtur að vera á valdi
íslenzkra stjórnvalda hvort svo skuli vera
en þau hljóta og að vera bundin af þeirri
stefnumörkun, sem stjórnvöld hafa
markað hingað til og ekkert er útlit fyrir
að íslenzk stjórnvöld breyti. En það er
engu að síður óskynsamlegt að gefa slíka
einhliða yfirlýsingu þó ekki væri nema
vegna þess að slík yfirlýsing á að eiga sér
stað í samráði og samhengi við aðrar ná-
lægar þjóðir og í þeim tilgangi að um
kjarnorkuvopnalaus svæði og afvopnun
kjarnavopna verði að ræða einnig hjá
öðrum þjóðum og mun stærra svæði."
Af þessum tilvitnunum er ljóst, að
skilningur þeirra flokka, sem að þessari
samþykkt Alþingis standa, er gerólíkur
að því er þetta orðalag varðar. En eftir
stendur, að um þetta viðkvæma mál hefur
þingflokkur Sjálfstæðisflokksins fallizt á
orðalag í tillögu vinstri flokkanna. Mér er
óskiljanlegt með öllu, hvað það er, sem
hefur rekið alla þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins til þess að ganga til málamiðl-
unar á nótum vinstri flokkanna, og hvaða
hag þeir sjá í samþykkt tillögu á Alþingi,
sem þingmenn skilja með svo mismun-
andi hætti.
Sé ástæðan sú, að Sjálfstæðismenn hafi
óttazt að vinstri flokkarnir mundu sam-
einast um samþykkt tillögu, sem gengi
gegn sjónarmiðum Sjálfstæðisflokksins,
er sú röksemd fásinna. Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur áður staðið einn í utanríkismálum
á Alþingi og orðið undir í atkvæðagreiðslu
þar en stefna hans hefur alltaf orðið ofan á
hjá þjóðinni og ráðið að lokum.
Tvennt skiptir máli í þessu sambandi: í
fyrstá lagi að utanríkisstefna íslands sé
skýr og afdráttarlaus í þessum efnum
sem öðrum. Allt annað er hættulegt á við-
sjárverðum tímum.
í öðru lagi, að enginn efi rísi um óhagg-
anlega afstöðu Sjálfstæðisflokksins í
utanríkismálum. Þáttur þingflokks
Sjálfstæðisflokksins í samþykkt þessarar
tillögu mun vekja vonir meðal öfgaafla og
áhyggjur meðal stuðningsmanna Sjálf-
stæðisflokksins.
Sú staðreynd að enginn þingmaður
Sjálfstæðisflokksins rís upp til að and-
mæla vekur undrun. Er svo komið að hin
sterka utanríkismálahefð Sjálfstæðis-
flokksins á sér ekki lengur afdráttarlaus-
an talsmann í þingflokknum?
Duglegir og spameytnir
vinnubílar frá PEUGEOT
HAFRAFELL
símar 685211 - 683537
TALBOT 1100 VF2
Vélastærð 1118-3 55 HA
Framhióladrifinn
Sjálfstæð fjöðrun
Flutningsrými 2600 lítrar
Burðargeta 500 kíló
Kostarkr. 279.500,00
PEUGEOT 504GR PICK-UP
Vélastærðir: 1796-380HA Benzín
2304-370HA Diesel
Afturhjóladrifinn
„Splittað drif“
Pallstærð 1,45 X 2,00 M.
Burðargeta 1400 KG.
Kostar frá kr. 398.000,00
Tollgengi 1. marz '85
UMBOCHO Á AKUREYRI
VÍKINGUR SF.
FURUVOLLUM 11
SÍMI: 21670