Morgunblaðið - 08.06.1985, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. JÚNÍ 1985
Hús og híbýli:
2. tbl. 1985
komið út
Tímaritið Hús og híbýli, 2. tbl.
1985, er komið út, 100 blaðsíður að
staerð. Meðal efnis í blaðinu er
myndskreytt grein um heimili þeirra
Jakobs Magnússonar og Ragnhildar
Gísladóttur. Litið er inn í nokkur
garðhús, m.a. hjá sendiherra Banda-
ríkjanna og konu hans. Rstt er við
forsvarsmenn fyrirtskisins Alviðru,
sem er að hefja byggingu á hring-
laga fjölbýlishúsum með yfirbyggð-
um garði, í Garðabæ. Fjölmargar
fleiri greinar eru í blaðinu m.a. um
heita potta í garða, fasteignavið-
skipti, gangstéttarlagnir, viðgerðir á
alkalískemmdum, nýjungar í blönd-
unartskjum og fleira.
Útgefandi H&H er SAM-út-
gáfan sf. Ritstjóri er Þórarinn Jón
Magnusson.
Plastpoki
í óskilum
SÍÐASTLIÐIÐ föstudagskvöld
tapaðist í Háskólabíói plastpoki
með ýmsum munum. Pokinn hefur
ekki komið i leitirnar, og er finn-
andi vinsamlegast beðinn um að
hafa samband við Arngeir í síma
25475 eftir kl. 19.00, í kvöld og
næstu kvöld.
Tónleikar í
Ytri-Njarð-
víkurkirkju
Keflavík, 6. júní.
Næstkomandi mánudag, þann 10.
júní, munu þær Sólveig Strömme
sópran og Laila Kristín Helland pí-
anleikari halda tónleika í Ytri-
Njarðvikurkirkju í boði Tónlistar-
skóla Njarðvíkur. Þær koma frá
bænum Fitjum í Noregi en hann er
vinabær Njarðvíkur. Einnig koma
þær fram í Norræna húsinu fimmtu-
daginn 13. júní.
Þrátt fyrir ungan aldur (14 og 16
ára) hafa þær stöllur þegar náð
mjög góðum árangri á tónlistar-
sviðinu, og sem dæmi má nefna að
Sólveig sigraði i alþjóðlegri söng-
keppni í Wales á siðasta ári. Á tón-
leikunum i Njarðvík á mánudag
munu einnig koma fram tveir nem-
endur úr söngdeild Tónlistarskóla
Njarðvíkur, þau Guðmundur Sig-
urðsson tenór og María Guð-
mundsdóttir sópran ásamt
Sveinbjörgu Vilhjálmsdóttur pí-
anóleikara.
Þetta er í annað sinn sem vina-
bæirnir Njarðvík og Fitjar standa
fyrir gagnkvæmum tónlistarheim-
sóknum en sumarið 1980 fór Lúðra-
sveit Tónlistarskóla Njarðvíkur í
heimsókn til Fitja.
RGI
Finnur Garðarsson fiskifræðingur:
„Laxveiðin til þessa er
í samræmi við spár okkar“
„Veiðin í sumar hefur byrjað nokkurn veginn eins og við höfðum spáð
og við erum einmitt mjög spenntir að sjá hver útkoman verður, því þetta
sumar er eins konar prófsteinn á okkar athuganir og aðferðir. Við vorum
fyrir löngu búnir að spá tregri stórlaxaveiði, en ef við höfum rétt fyrir
okkur, munu smálaxagöngurnar verða sterkar." Þetta sagði Finnur Garð-
arson fiskifræðingur hjá Veiðimálastofnuninni í samtali við Morgunblað-
ið í gær. Hann var þá beðinn að spá um framhald laxveiðinnar í Ijósi þess
sem gerst hefur í vor, þ.e.a.s. fremur lítið hefur veiðst fyrstu daga
veiðitímans þótt eitthvað hafi rofað til síðustu daga.
„Að það verði lítið um stóran
lax er rökrétt framhald á því að
mjög lítið af smálaxi gekk í árn-
ar í fyrra og það sem gekk var
yfirleitt óvenjulega smár fiskur,
enda var afar kalt árið 1983,
seiðin fóru seint ut og vaxtar-
tíminn því stuttur. Aðstæður
voru þveröfugar í fyrra, seiðin
gengu snemma til sjávar og
FYRSTA veiðisaga sumarsins hef-
ur steypst inn á borð til okkar og
átti hún sér stað í silungsveiðivatni
einu á Vesturlandi. Stangveiðimað-
ur einn var búinn að þenja sig all
an morguninn með flugustöng, en
bleikjan var í værðarskapi og lét
fara lítið fyrir sér. Undir hádegið
ákvað veiðimaðurinn að hrista ær-
lega upp í hylnum (þetta var við
lækjarós) með því að hnýta á glitr-
andi 7 gramma spinner. Hann vissi
að það hlaut að vera fiskur á þess-
um slóðum, því himbrimi einn
hafði verið að kafa til og frá milli
þess sem hann gólaði ámátlega.
Eftir fá köst varð allt fast, það
var þrifið heiftarlega í og
skyndilega trylltist himbriminn
gersamlega, barðist um í vatns-
skorpunni með vængjaslætti og
óhljóðum. Veiðimaðurinn sót-
bölvaði í hljóði, það var engu lík-
ara en að himbriminn og spónn-
mælingar sem við höfum gert
benda til þess að víða hafi mikið
af seiðum gengið til sjávar. Þá er
sjór hlýrri og átumeiri en 1983,
og vaxtartíminn því lengri og
skilyrðin betri. Smálaxinn gæti
því allt eins gengið í fyrra lagi í
sumar og verið í vænna lagi í
þokkabót," sagði Finnur enn-
fremur.
inn hefðu hist einhvers staðar í
djúpinu og það gat orðið að hinu
versta máli. Himbriminn hafði
sig á loft með gauragangi og
veiðimaður fylgdi honum með
augunum og tók fast í til að
reyna að losa veiðitæki sín frá
flugdrekanum en allt kom fyrir
ekki. En himbriminn komst á
loft, gaulaði og hló á víxl og það
rann upp fyrir veiðimanninum
að hann var 1 engum tengslum
við himbrimann, línan var enn
ofan í djúpinu og það var togað
jafn fast í og fyrr. Einbeitti
veiðimaður sér þá að því sem á
enda línunnar var og þótti þetta
þegar orðið að hinu mesta ævin-
týri. Eftir stundarkorn sýndi
stórsilungur sig í vatnsskorp-
unni og um stundarfjórðungi
síðar var þeim hinum sama fiski
landað eftir harðan atgang.
Þetta var 9 punda urriði, ekki
himbrimi.
Finnur var spurður hvort
tímabært væri í Ijósi athugana
stofnunarinnar, að spá í veiði
sumarið 1986,
„Ef smálaxagöngurnar verða
sterkar, eins og við reiknum með
og úr því fæst skorið á næstu
vikum, má búast við góðum stór-
laxagöngum næsta sumar. Auk
þess var vorið í ár hlýtt og gott,
seiðin hafa gengið snemma út og
mikið af þeim. Ef þetta stenst
allt, gæti næsta sumar orðið
verulega gott með sterkum stór-
laxagöngum og stórum göngum
af vænum smálaxi. Það má segja
að frá og með þessu sumri muni
svar fást við því hvort athuganir
okkar eru nothæfar. Það er eink-
um ár á Norðurlandi sem munu
fá mesta smálaxabatann skv. at-
hugunum okkar. Þar höfum við
fylgst vel með árgangi einum frá
1980 sem hélt til sjávar í fyrra-
vor. Ef þessir laxar skila sér er
það mikil lyftistöng fyrir okkur
og bendir til þess að hið sama
gildi víðar hvað varðar laxa-
göngurnar," sagði Finnur.
En mióað við lítinn snjó í fjöll-
um, og e.t.v. rignir lítið í sumar,
hvað gerist þá?
„Vatnsleysi kann að tefja
eitthvað göngurnar, sérstaklega
ef þurrkar verða. En við eigum
þo ekki von á öðru en laxinn skili
sér þótt síðar verði. Það gæti
orðið seint og það gæti komið
þannig út, að hluti af laxinum
yrði fyrir litlu veiðiálagi og
þannig yrðu e.t.v. fleiri laxar eft-
ir í ánni en ella, að veiðitímabil-
inu loknu. Það er svo hlutur sem
þarf að huga að þegar þar að
kemur."
Hvað um hugmyndir manna að
loka ám í ágúst ef jafn lítið verður
um lax og t.d. í fyrra?
„Ég held að það sé óþarfi að
hafa áhyggjur af ofveiði, nema
Þetta gæti orðið algeng sjón ef spá
veiðimálastofnunar stenst.
ef til vill í einstaka litlum ám
þar sem laxagöngur bregðast ár
eftir ár. I slíkum tilvikum yrði
að gera rannsóknir á laxastofn-
inum og athuga hvort hætta
stafaði af ofveiði. Auk þess telja
sumir fiskifræðingar, þótt ekki
séu allir á eitt sáttir um ágæti
þeirrar kenningar, að lítill
hrygningarstofn geti alið af sér
sterkan árgang vegna lítillar
samkeppni við önnur seiði. Hins
vegar ber að athuga í þessu sam-
bandi, að erfitt og næstum óger-
legt er að einangra einn þátt
eins og þennan og telja hann
ófrávíkjanlegan. Þar getur
margt spilað inn í, ástand í ánni,
ástand í hafinu, almennt árferði,
slys í vatnakerfinu og fleira. Ef
hægt væri að einangra einn þátt
eins og að lítill hrygningarstofn
gefur sterkan árgang, þá gæti
það vel staðist ef allir aðrir
þættir sem einnig ber að taka
tillit til eru jákvæðir.“
Þú ert þá bjartsýnn?
„Já, það er ég. Spáin er byggð
á athugunum okkar og maður
hlýtur að trúa sínum eigin
niðurstöðum."
Fyrsta veiðisagan
Ekki stenst alltaf
„hér er enginn lax“
Heildarlaxveiðin síðastliðið sumar var heldur lítil þegar öllu var á botn-
inn hvolft og byrjaði hún þó ákaflega líflega víðast hvar. Nú virðist það
sama ætla að verða ef marka má allt umtal um horfur og slíkt og er þá átt
við að fiskibátar hafa verið að rcyta upp lax í sjónum mun fyrr á vori en
oftast áður. Á þessu milda og góða vori bendir það auðvitað eindregið til
þess að laxinn gangi snemma og eins og stundum áður voru einhver brögð
að því að menn sæju fisk hér og þar í maímánuði. Þetta gerðist einnig í
fyrra og því skulum við ekki fagna of snemma.
En þó veiðin hafi verið lítil í
fyrra og laxar færri en oft áður
var þó alltént lax til staðar og þá
gerast alltaf ævintýri eins og
dæmin sanna. Hverfum austur til
Stóru-Laxár í Hreppum sem var
sólargeisli í skýjaþykkninu I
fyrra með sína rúmu 700 laxa
veidda og annað eins að minnsta
kosti eftir í ánni. Margir laxveið-
imenn þekkja Kálfhagahyl, ýmsir
ekki síst vegna þess að þar hafa
þeir upplifað eitthvað skemmti-
legt um dagana, aðrir vegna þess
að hylurinn er einn hinn fegursti
af mörgum í laxveiðiám landsins
og er þá stórt tekið upp í sig.
í fyrra var mikill lax í Kálf-
hagahyl og menn voru að fá’ann
þar allt sumarið, oft stóra og
mikla bolta. Þegar Laxárvinir
með nokkra Fjaðrafokara í fylk-
ingarbrjósti fóru austur eftir
veiðitíma til að veiða lax í klak,
hugðu þeir gott til glóðarinnar að
vera stórtækir í Kálfhagahyln-
um. Þeir ætluðu einnig að ná laxi
í Bergsnösinni sem talinn var yfir
30 pund. Hann náðist og hér á
síðunni getur að líta mynd af
tröllinu í greip Geirs Birgis Guð-
mundssonar og þess má geta, að
Geir er stór og mikill. Vigt þeirra
félaga tók „aðeins" 30 og kvarð-
inn beinlínis hlunkaðist niður í
einu vetfangi. Laxinn var þvi auð-
sjáanlega þyngri, en aldrei hefur
undirritaður heyrt talað um ann-
að en hann hafi verið „eitthvað
yfir 30 pund“. Það skiptir kannski
ekki öllu máli, þessi lax var eng-
inn verðlaunakandídat og fyrst
og fremst gaman að því að svona
laxar skuli enn ganga i ár á Is-
landi. Menn töldu sig verða vara
við álíka risa víðar í fyrra, en í
laxafæðinni stóð þó meðalvigtin
upp úr og var með hæsta móti. í
Ölfusá, Hvítá í Árnessýslu, Sog-
inu, Vatnsdalsá og Stóru-Laxá og
víðar töldu menn sig vita af löx-
um sem hlytu að vera allt að 30
pund eða meira.
En við vorum austur í Stóru-
Laxá. Ævintýrið gerðist svo þeg-
ar hersingin flýtti sér upp í
Kálfhagahylinn. Veðrið var gott,
áin blátær og öll aðstaða til að
skyggna hylinn hin ákjósanleg-
asta. Þá voru þetta menn sem eru
gjörkunnugir ánni og vissu að
þeir töldu að minnsta kosti hvar
laxinn lægi. Þeir skimuðu um
allt, en sjá, þar var ekkert líf að
sjá. Þó sáu þeir hvern stein og
hverja skoru. Jú, þarna var einn,
sæmilega vænn, svona 10—11
pund. Það var sama hvað þeir
gláptu, góndu og pírðu augun,
hylurinn virtist líflaus að þessum
eina undanskildum. Menn veltu
því fyrir sér í ljósi þessa hvort
það væri ekki tímasóun að draga
fyrir hyl sem aðeins einn lax væri
í. Menn skldu ekki neitt í neinu.
Hvar var allur laxinn?
Jæja, þeir drógu samt fyrir og
fengu á sjöunda tug laxa í fyrsta
drætti og fleiri í næstu tilraun-
um. Drjúgur hluti aflans var 14
pund og allt upp í 26 pund, en
tveir slíkir hængar voru í veið-
inni. Hvar var laxinn? Það vita
laxarnir einir.
Þessi litla saga ætti að vera
veiðimönnum til hvatningar frek-
ar en hitt, það er gleðilegt að geta
hugsað til þess að ef til vill er
hylur sem virðist steindauður í
raun fullur af fiski. Það getur að
vísu virkað á hinn veginn, að
menn standi kannski yfir hyl sem
virðist steindauður í þeirri von að
það liggi 70 stórlaxar einhvers
staðar í djúpinu, en svo reynist
hylurinn í raun steindauður.
Svona lagað verður ævinlega að
vega og meta, en ekkert er betra
fyrir veiðimann en að eiga von-
ina, sérstaklega ef hann sér ekki
laxinn.
Svipaða ádráttarsögu er að
segja frá Reykjadalsá í Borgar-
firði, þar veiddust aðeins milli 50
og 60 laxar síðasta sumar og þótti
Iélegt, sérstaklega meðal þeirra
sem veiddu í þeirri á fyrir nokkr-
um árum er hún var í uppgangi
og farin að gefa á fjórða hundrað
laxa á hverju sumri. Um haustið
fóru menn á stjá til að reyna að
ná nokkrum fiskum í klak. Var
haldið að Klettsfljóti þar sem
jafnan má ganga að laxi vísum
þótt það sé oftar en ekki sýnd
veiði en ekki gefin. Fljótið er
lygnt og fremur grunnt, en mikill
botngróður er þar og laxinn
hverfur stundum á kaf í gróður-
inn. Er skemmst frá að segja, að í
ádrætti í fljótinu veiddust fleiri
laxar en áin öll gaf á stangirnar
tvær sem veitt er á. Sumir sögðu
að laxinn hlyti að hafa gengið
seint frá Svarthöfðasvæðinu en
fleiri voru þó á því að sú skýring
ætti að vísu rétt á sér, en hún
væri ekki einhlít. Þessi dæmi
sýna betur en flest annað, að oft
er lax í leyni þótt lítið fari fyrir
honum og oft heyrir maður veiði-
menn slá því föstu að „hér sé eng-
inn fiskur", en oftar en ekki
standast slíkar yfirlýsingar ekki,
enda hæpið að fella slíkan dóm
bara af því fiskur sást ekki, það-
an af síður vegna þess að hann
beit ekki á. Mönnum getur orðið
hált á því svelli að ætla öruggt að
lax bíti á hjá sér ef hann er til
staðar á annað borö.