Morgunblaðið - 04.02.1984, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. FEBRÚAR 1984
9
]£Ds3eGsö máÐ
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
Hvað merkir mannsnafnið
Óskar, og hver er uppruni
þess? Þessa hef ég verið spurð-
ur oftar en einu sinni, og mér
hefur vafist tunga um tönn.
Ekki vantar þó, að fræðimenn
hafi um þetta fjallað, en hvað
er sannleikur? sagði Pílatus.
Er þá fyrst til að taka í bók
Hermanns Pálssonar um ís-
lensk mannanöfn (útg. 1960).
Þar stendur:
„Upphaflega írskt nafn,
Oscar, óvinur, fjandmaður.
Nafn þetta kemur fyrir í forn-
írskum sögum. Á 18. öld orti
skozkur maður, MacPherson,
söguljóð um slíkar sögur og
kvað þau vera forn. Margir
létu glepjast af fölsunum hans,
og kvæðin urðu mjög vinsæl og
höfðu mikil áhrif á rómantísk
skáld. Kvæði þessi eru venju-
lega kennd við Ossían. Frá
falskvæðum MacPhersons
breiddist Óskars-nafnið víðs
vegar, og meðal annars tók
sænska konungsfjölskyldan
það upp. Þá var ekki að sökum
að spyrja um útbreiðslu nafns-
ins. Nafnið var ekki til hér-
lendis árið 1855, en 1870 var
farið að nota það, og árið 1910
hétu 317 íslendingar Óskar.
En nafnið er smekklegt og fer
vel í íslenzkri tungu."
Svo mörg voru þau orð Her-
manns Pálssonar og um fá
önnur nöfn svo mörg í bók
hans. Um uppruna nafnsins er
ágreiningur, og skal þá næst
borið niður í The Oxford Dict-
ionary of English Christian
Names eftir E.G. Withycombe.
Þar segir í lauslegri þýðingu:
„Oscar, karlmannsnafn,
fornenska Osgar, samsett af
os- guð og gar- spjót. Bæði
þetta nafn og norræna sam-
svörunin Ásgeirr voru notuð á
Englandi fyrir innrás og sigur
Normanna, en virðast ekki
hafa lengi lifað eftir þá
stórviðburði. MacPherson gaf í
Ossíanskvæðum sínum syni
Ossíans nafnið Oscar. Nafnið
kemur einnig fyrir í sumum
gömlum írskum kvæðum í
gerðinni Osgar, og hefur vafa-
laust borist til írlands með Dön-
um (leturbr. umsjónarmanns).
Aðdáun Napóleons á Ossíans-
kvæðum fékk hann til þess að
nefna þessu nafni guðson sinn,
son Bernadottes, sem síðar tók
við af föður sínum sem Oscar
I, konungur Svíþjóðar. Hin
mikla Ossíanbylgia á megin-
landinu gerði Oskarsnafnið
vinsælt þar. Charlotte Marie
Yonge (Saga mannanafna, 2.
bindi 1863) bætir því við, er
hún nefnir þetta, að það hafi
eigi að síður verið niðurlægt í
hundsnafn. En allt um það
hefur það, síðan hún var uppi,
verið notað talsvert á Eng-
landi og á írlandi."
Hér er okkur sem sagt kennt
að írska nafnið Oscar sé komið
úr norrænu og sé raunar hið
sama og Ásgeir, geir helgaður
goðum, eða eitthvað í þá átt-
ina.
Enn má svo geta þess að í
hinni stórgóðu Lademanns al-
fræðibók er Ansgar, en svo hét
svokallaður postuli Norður-
landa, talin frankverska
myndin af Ásgeir og þýtt þar
spjót guðs.
Trúi nú hver því sem hann
vill trúa um uppruna Óskars-
nafns, og er þá ekki öðru við
þetta að bæta i bili en því, að á
tímabilinu 1921—1950 hlutu
þetta nafn 477 íslenskir svein-
ar, þar af einnefni 143.
Þá er það mannsnafnið
Ágúst. Verða því gerð ofurlítil
skil hér í tilefni af bréfi
Ágústs Karlssonar í Vest-
mannaeyjum. Hann skrifar
mér, hress og greinargóður
sem jafnan fyrr. Ég geymi í
bili önnur atriði bréfs hans, úr
því að talið hafði hvort eð er
borist að mannanöfnum. En
Ágúst segir m.a.: „Svo var það
önnur kona, sem segir mér að
hún „fari til Ágústar", þegar
hún heimsækir mig. Því kann
ég afar illa og bað hana hér
eftir að „koma til Ágústs".
Hún taldi sig hins vegar mæla
rétt. Ég skrifa börn mín
Ágústs-börn og orðabækur
bæði Menningarsjóðs og Sig-
fúss (Sigfúsar) Blöndals gefa
upp eignarfallið Ágústs. Og ef
mig misminnir ekki, þá gafst
þú upp -s eignarfallsmyndina
af Ágústi, þegar þú varst með
hinar stórskemmtilegu nafna-
skýringar í MA í „gamla
daga.“
Víst eru mannanafnafræði
skemmtileg. Ég minnist þess
að hafa í eitt skipti verið beð-
inn þess að hætta ekki að
kenna, þegar hringt var út. Þá
var verið að skýra uppruna og
merkingu nafna þeirra sem
fyrir komu í bekksögninni. Við
íslendingar verðum að vita
hvað nöfnin okkar merkja og
skírum ógjarna ónefnum. Lát-
um vera, þótt Sjálandsbiskup
229. þáttur
heiti Fuglasöngur (Fuglsang),
en við gætum aldrei skírt
Svínshaus (Finnlandsforseti
hét einu sinni Svinhuvud) eða
Manndjöful (hershöfðingi í
Þýskalandi hét Mannteufel).
Nú, nú. Ágúst er komið úr
latínu augustus = hinn virðu-
legi, enda varð þetta keisara-
heiti. Ágúst verður seint
mannsnafn á íslandi, líklega
nálægt 1800, enginn heitir svo
í fyrsta manntalinu 1703. Árið
1910 eru þeir orðnir 442 og
breytingar síðan munu ekki
vera miklar. En hvað þá um
beyginguna? Mér finnst eðli-
legast að taka þetta nafn inn í
algengasta beygingaflokkinn,
beygja það eins og orðið hestur
t.d., og yrði þá eignarfallið að
sjálfsögðu Ágústs. Þetta er þó
engan veginn sjálfsagt, og ekki
hægt að segja að í sjálfu sér sé
rangt að hafa eignarfallið
Ágústar, en rök og málvenja
tel ég að mæli með hinni
myndinni, Ágústs.
Eg geymi til næsta þáttar
sitthvað athyglisvert í bréfi
Ágústs, en birti hér meginefni
úr bréfi nafna míns Krist-
jánssonar í Mosfellssveit.
Honum þóknast ekki að hafa
u-endingu í þolfalli og þágu-
falli orðsins Danmörk. Hann
var langdvölum í Danmörk og
þannig talar hann og skrifar.
Hann vitnar máli sínu til
stuðnings í beygingu orða eins
og Þórsmörk og Heiðmörk.
Ég felli mig vel við þetta hjá
nafna mínum. Orðið mörk var
endingarlaust í þolfalli og
þágufalli í fornu máli (sjá mál-
fræði Halldórs Halldórssonar)
og í aragrúa dæma úr fornum
textum eru þau miklu fleiri,
þar sem sagt er t.d. í Danmörk
fremur en í Danmörku. Slík
dæmi forn eru þó einnig til og
nú virðast fleiri vilja hafa
þann háttinn á. Úrskurð get ég
að vísu ekki fellt, en vísa til
smekks míns og fornrar mál-
venju og tel Gísla B. Krist-
jánsson alls ekki á villigötum,
kominn heim frá Danmörk.
Magnús Ásgeirsson yrkir
(þýðing á ljóði eftir Hjalmar
Gullberg):
Þinn föður huggar erfiöl,
og aðra muntu ei hryggja.
Þú ekkert þarft um ævidvöl
af ætt né ríki að þiggja.
Sof, prins, í lausn frá kæti og kvöl,
í Danmörk.
The Cockpit Inn
er til sölu
85988
85009
Símatími 1—3
2ja herb.
Orrahólar
Nýleg 2ja herb. fullbúin íbúð í
lyftuhúsi. Allt frágengið. Verö
1350 þús.
Hraunbær
2ja herb. ibúö í sérstaklega
góðu ástandi. Suöursvalir. Verð
1300 þús.
3ja herb.
Dvergabakki
Rúmgóö íbúö í góöu ástandi á
3. hæö. Vestursvalir. Góö staö-
setning.
Hafnarfjöröur
Efri hæö ca. 80 fm meö eldri
innréttingum. Verö 1350 þús.
Breiðvangur
Mjög rúmgóö íbúö á 1. hæö.
Þvottahús innaf eldhúsi. Suöur-
svalir. Verö 1650 þús.
Lækjargata Hf.
Mikið endurnýjuö risíbúö í tví-
býlishúsi. Verö 1150 þús.
4ra herb.
Engjasel
4ra—5 herb. vönduö íbúö á 1.
hæö. Bilskýli. Verö 1960 þús.
Austurberg m. bílskúr
4ra herb. rúmgóö og vel með
farin íbúð á efstu hæð. Stórar
suöursvalir. Verö 1,8 millj.
Espigerði
íbúö í góöu ástandi á 1. hæö í
enda. Gott útsýni. Verö 2,4
miilj.
Skaftahlíð
ibúö í góöu ástandi á 2.
hæö ca. 115 fm (Sigvalda-
blokkin). Tvennar svalir.
Gluggi á baði. Aðeins 1 íbúö
á hverri hæð. 3 íbúöir í
stigahúsinu. Ekkert áhvíl-
Laus strax. Verö 2,2
Holtsgata
Mikiö endurnýjuö íbúö á 3.
hæö. Ný eldhúsinnrétting, nýtt
gler. Sameiginlegt þvottahús á
4. hæð. Verö 1750 þús.
Sérhæðir
Hlíðahverfi
4ra—5 herb. sérhæð (kjallari).
Stærð ca. 125 fm. Sérinngang-
ur, sérhiti, þvottahús og
geymsia innaf eldhúsi. 3 ibúðir í
húsinu. Verö 2,2 millj.
Efstihjalli
Lúxusíbúö í þriggja hæöa
húsi. ibúöin er á efri hæö,
ca. 120 fm, meö sérinn-
gangi. i kjallara fylgir fönd-
urherb., geymsla og þvotta-
hús. Verð 2,5 millj.
Borgarholtsbraut
4ra herb. jaröhæö ca. 100 fm í
þríbýlishúsi. Sérinngangur og
-hiti. Góöar innréttingar,
geymsla og búr innaf eldhúsi.
Verð 1750 þús.
KjöreignVf
Ármúla 21.
andi.
/niHi.
V.
Dan V.S. Wiium lögfr.
Ólafur Guömundsson
sölumaður.

29555
2ja herb.
Laugarnesvegur, 60 fm
íbúð á jaröhæö í tvíbýli. Snyrti-
leg íbúð. Stór lóð. Verð 1100
þús.
Lokastígur, mikiö endurnýj-
uö 60 fm íbúö á 2. hæö i stein-
húsi. Góð íbúö á góðum stað.
Verð 1230 þús.
Lindargata, 50 fm íbúö á
jarðhæð í góðu húsi. Verö 850
þús.
3ja herb.
Skipasund, 80 fm íbúö á 1.
hæö í fjórbýli. Góður gaöur.
Verö 1350 þús.
Hagar, tæplega 100 fm íbúö á
3. hæð í blokk, aukerherb. í risi.
25 fm bílskúr. Skipti möguleg á
sérhæð í vesturbæ.
Barmahlíð, 105 fm íbúö í
kjallara í góðu húsi. Verölauna-
garöur.
Vesturberg, 90 fm íbúö á
jaröhæö. Mjög góö íbúö. Verö
1450 þús.
4 herb. og stærri
Þinghólsbraut, 145 fm
sérhæö í þribýli. Verð 2,2 millj.
Njarðargata, stórgiæsiieg
135 fm íbúö á 2 hæöum. Öll
nýstandsett. Verð 2.250 þús.
Seljabraut, 115 fm íbúö á 3.
hæð. Mjög vönduð íbúö. Bíl-
skýli. Verö 1.900 þús.
Kvisthagi, 125 fm neöri
sérhæö. Nýr stór bílskúr. Skipti
möguleg á minni íbúð.
Espigeröi, 110 fm ibúö á 1.
hæö. Suöursvalir. Glæsileg
íbúö. Verö 2,4 millj.
Skipholt, 130 fm sérhæö á 1.
hæð. Bílskúrsréttur. Verö 2,4
millj.
Háaleitisbraut, mjög falleg
140 fm íbúö á 4. hæö. Skipti
möguleg á 3ja herb. ibúö. Verö
2,3—2,4 millj.
Einbýlishús
Arnartangi Mosf., mjög
gott 100 fm raðhús. 3 svefn-
herb., gufubaö. Verö 1700—
1800 þús.
FljÓtasel, glæsilegt 250 fm
raöhús. Fullbúiö hús. 35 fm
bílskúr.
Arkarholt Mosf., 145 fm
einbýlishús á einni hæö. Verö
2.600 þús.
Esjugrund Kjalarn., mjög
glæsilegt 150 fm einbýlishús á
einni hæö. 45 fm bílskúr. Verö
2,5 millj.
Krókamýri Garðabæ, 300
fm einbýlishús, afhendist fok-
helt nú þegar.
Kambasel, glæsilegt enda-
raöhús, 170 fm. Mjög vandaðar
innréttingar frá JP. Verö 4 millj.
Lækjarás, 400 fm einbýlis-
hús á 2 hæöum.
Lindargata, 115 fm timbur-
hús, kjallari hæö og ris. Verö
1800 þús.
EIGNANAUST*^
SkipftoHi S - 1« Neyktavik - Sima. m»S mM
Okkur hefur veriö faliö aö selja þennan þekkta veit-
ingastaö í Lúxemborg. Staöurinn er í fullum rekstri
og er nánast fullbókaöur á hverju kvöldi — Hann
tekur um 300 manns í sæti.
Nánari uppl. veittar á skrifstofunni.
ÞINGIIOLT
Fntmngaula — Bankntrnti
Sími 29455 — 4 línur
Jarðeigendur
Hef kaupendur að góðum bújörðum.
Hef kaupanda að jörð með aðstöðu til fiskiræktar.
Hef kaupanda að litlu lögbýli eða eyðibýli til skógræktar.
Hef kaupendur að eyðibýlum.
usava^
..... Helgi Ólafsson,
FLÓKAGÖTU 1 löggiltur fasteignasali,
SÍMI 24647 kvöldsími: 21155.