Morgunblaðið - 08.11.1957, Blaðsíða 6

6
MORGVNBl AÐ1Ð
Föstudagur 8. nóv. 195V
JÚGÓSLAVAR SNÚA AUSTUR
Á BÓGINN
S'
IAMBÚÐ Júgóslava og
Vesturveldanna hefur
farið versnandi á sein-
ustu árum. Einkum hefur þó á
þessu ári allmargt orðið til ágrein
ings milli Vesturveldanna annars
vegar og Títós Júgóslaviuforseta
hins vegar. Hámarki sínu náði
þessi ágreiningur, þegar Júgó-
slavía viðurkenndi leppstjórn
Rússa í Austur-Þýzkalandi. Mikl-
um getum hefur verið að því leitt,
af hverju Júgóslavar hafi tekið
þetta skref og eru menn ekki á
eitt sáttir með það. í þessu sam-
bandi er á það bent að í sumar,
eftir að Tító og Krúsjeff hittust
I Rúmeniu, hafi Júgóslavíu verið
heitið miklum fjárhagslegum og
viðskiptalegum stuðningi af hálfu
Rússa og Austur-Þjóðverja. í
byrjun október varð það ljóst að
Rússar og Austur-Þjóðverjar
hefðu t. d. lofað að láta Tító í té
efni og fjármagn í 2 mjög stór
iðjuver, þar sem um er að ræða
framleiðslu kola og alúminíums.
Auk þess var gert ráð fyrir frek-
ari framlögum af hálfu þessara
aðila til iðnvæðingar Júgóslavíu
á næstu árum. Það hefur því ver-
ið talið að nánari efnahagsleg
samvinna á milli Júgóslava og
Rússa og Austur-Þjóðverja hafi
átt sinn þátt í viðurkenningunni
á austur-þýzku leppstjórninni en
þar kemur fleira til greina. Viður
kenningin var þriðja skrefið, sem
Tító hefur gert á þessu ári til
þess að nálgast Rússa enn meira
en fyrr. Fyrsta skrefið var í byrj-
un ársins, þegar Titó lýsti því
yfir að innrás Rússa í Ungverja-
land hefði verið réttmæt og haft
þá þýðingu að koma í veg fyrir
styrjaldarhættu. Rússar sýndu
þakklæti sitt til Títós fyrir þetta
viðvik með því að skipa Búlgör-
um og Rúmenum að minnka þann
herstyrk, sem þeir höfðu haft við
austur-landamæri Júgóslaviu.
Auk þess kom það strax í ljós, að
ummæli í rússneskum blöðum og
útvarpi í garð Júgóslava urðu nú
mun vinsamlegri en áður hafði
verið.
Annað skrefið, sem Tító steig
til þægðar við Moskvu, var þegar
hann lýsti því yfir að hann teldi
að hið svonefnda Oder-Neisse-
lína ætti að ráða landsskiptingu
milli Pólverja og Þjóðverja en
þessi landamæri hafa aldrei ver-
ið viðurkennd í vestrænum lönd-
um og allra sízt í Vestur-Þýzka-
landi. Þessi yfirlýsing Títós snerti
Vesturveldin og þá sérstaklega
Vestur-Þjóðverja mjög illa og
kom raunar á óvart. Þriðja skref-
ið var svo það, þegar Tító viður-
kenndi austur-þýzku stjórnina.
★
Það er augljóst á öllu þessu að
Titó vill mikið á sig leggja til að
þóknast Moskvu. Hann vílar ekki
fyrir sér að tefla í hættu þeim
góðvilja og þeim stuðningi, sem
hann hafði aflað sér á Vestur-
löndum, enda kom það bráðlega
í ljós, að Bandarikjamenn tóku
þá ákvörðun að draga mjög að
sér höndina um stuðning við Tító.
Frekari vopn og tæki fær hann
ekki að vestan, en einungis vara-
hluti í þau tæki, sem þegar hafa
verið afhent. Vitaskuld eru Júgó-
slavar ekki í neinni villu um það,
hvers eðlis austur-þýzka lepp-
ríkið er, en það er sá hluti af
járntjalds löndunum, sem Rússar
halda hvað fastast í og sem þeir
hafa lagt mesta
áherzlu á að
skapa í sinni
mynd. Með því
að hafa sterk
tök á austur-
hluta Þýzka-
lands og Pól-
landi, telja
Rússar að þeir
hafi í rauninni
ráð Evrópu í
hendi sér. Þeg-
ar Tító því viðurkennir stjórn
slíks leppríkis, hefur hann óhjá-
kvæmilega í augum Vesturlanda,
tekið afstöðu til stuðnings ásókn
Rússa á hendur Evrópuþjóðunum.
Vestur-Þjóðverjar áttu einskis
annars úrkostar en að slíta stjórn
málasambandi við Júgóslavíu.
Hefðu þeir ekki gert það, mundu
mörg ríki sem eru utan varnar-
samtaka vestrænna þjóða en til-
heyra þó ekki austurþjóðunum,
hafa gripið til þess að viðurkenna
austur-þýzku stjórnina. Ef Vest-
ur-Þjóðverjar hefðu ekki stigið
þetta skref, hefðu margir talið,
að þeir væru nú að linast í sókn-
inni fyrir sameiningu landsins en
hingað til hefur það verið ófrá-
víkjanlegt skilyrði af hálfu Vest-
ur-Þjóðverja, að þau lönd, sem
þeir héldu uppi stjórnmálasam-
bandi við, viðurkenndu ekki
austur-þýzku stjórnina. Ef þeir
hefðu nú horfið frá þessu sjónar-
miði og slíkri kröfu, þá hefðu
margir litið svo á, sem VeStur-
Þjóðverjum væri ekki eins mikil
alvara í sameiningarmálunum,
eins og þeir láta uppi. En óneit-
anlega hefur ákvörðun Vestur-
Þýzku stjórnarinnar ýms óþæg-
indi í för með sér. Það hefur
lengi verið ósk Þjóðverja að
nánara samband gæti orðið milli
Póllands og Vestur-Þýzkalands
og Þjóðverjar hafa einnig sótzt
eftir þessu, eins og yfirlýsing
pólsku stjórnarinnar frá því í
fyrrahaust ber ljósan vott um.
Það er vitað að utanríkiráðherra
Vestur-Þjóðverja, von Brentano,
lagði mjög mikla áherzlu á, að
Vestur-Þjóðverjar reyndu að kom
ast í sem nánast samband við
pólsku stjórnina.
í þessu sambandi benda er-
lendir stjórnmálafréttaritarar á
að rétt fyrir för Gomulka til
Belgrad í haust, hafi Krúsjeff um
miðjan september gert Tító það
tilboð, að nú skyldi komið á Balk
an-bandalagi með þátttöku Júgó-
slava, Albaníu, Búlgara, Tyrk-
lands og Grikklands. Þetta banda
lag skyldi koma á auknum við-
skiptalögum og menningarlögum
samböndum milli þjóðanna og
Tító var ekki lengi að samþykkja
þett tilboð, enda var honum ætl-
að að hafa forystuna í þessu
bandalagi. En myndun þess
strandaði á því, að Tyrkir neituðu
gjörsamlega þátttöku og Grikkj-
ar. Það er því augljóst af öllu að
nú á þessu ári hefur mikið sam-
spil verið á milli þeirra Títós og
Krúsjeffs, sem hefur haft í för
með sér að Júgóslavar hafa mjög
nálgast austurþjóðirnar aftur, en
fjarlægst Vesturlönd. Sumir
stjórnmálafréttaritarar tengja
ennfremur Kýpurmálið við stefnu
breytinðu Títós til austurs. Af
hálfu þessara manna er á það
bent að það geti varla verið til-
viljun að veiðurkenning Júgó-
slava á Austur-þýzku stjórninni
komi á þeim tíma, þegar Sovét-
ríkin höfðu uppi hvað mestan
áróður gagnvart Tyrklandi. Tyrk
land er hins vegar einasta sterka
Vesturveldið við austanvert Mið-
jarðarhaf og hafa Rússar af þeim
ástæðum mjög sótt á Tyrki. Rúss
ar hafa reynt að gera afstöðu
Tyrklands sem veikasta í austri
og vestri. í ’Sýrlandi hafa þeir náð
miklum tökum og Rússar leggja
sig einnig fram um að spilla
samúð íraks og Tyrklands. Kýp-
ur er á-steitingarsteinninn á
milli Tyrkja og Grikkja, því
báðir þykjast hafa þar sinn rétt.
I Kýpurdeiiunni hafa Grikkir all-
mjög leitað halds hjá Júgóslöv-
um, sem hefur verið þeim hin
eina vinveitta þjóð á þessu svæði.
Stjórnmálafréttaritarar segja því
að búast megi við að reynt verði
að nota áhrif Júgóslava til þess
að fá Grikki inn á þá braut að
taka upp ákveðna afstöðu gegn
Tyrkjum. Benda stjórnmálafrétta
ritararnir jafnframt á að fyrir
þessu ættu stjórnmálamenn í
London og Aþenu að hafa opin
augu og jafna deilur sínar áður
en það er orðið um seinan.
Bryikjóllur Eiríksson
íyrrv. símaverkstjóri — minning
BRYNJÓLFUR EIRlKSSON hef
ur fengið hvíld frá amstri þessa
heims eftir langa bið-þraut.
Hann var fæddur 22. marz 1887
en lézt á Elliheimilinu Grund að-
faranótt 1. nóv. 1957, var því kom
inn á 8. mánuð yfir sjötugt, en
hafði verið frá störfum nokkur
siðustu árin vegna heilsubilunar.
Hann hóf starf hjá Landssím-
anum seinnihluta árs 1908, þá
sem tímavinnumaður við línu-
íbúó til sölu
Af sérstökum ástæðum er
til sölu nú þegar rishæð
í húsinu Bólstaðahlíð 33,
selst ódýrt ef samið er
strax.
Sig. Þorsteinsdóttir.
lagningar og eftirlit, og þá með
duglega, dygga símaverkstjóran-
um Christían Björnæs, sem hann
vann svo með alveg þar til hann
tók við sjálfstæðri verkstjórn
sumarið 1912. En fastur maður
varð hann seinnipart árs 1911
með 60 króna mánaðarlaunum.
Þá var honum fengið línueftir-
litið út frá símastöðinni á Seyðis-
firði, þegar Björnæs fluttist um
haustið til Reykjavíkur. Eftir það
var Brynjólfur símaverkstjóri
við línulagningar á sumrin og
línu-eftirlit á vetrum, óslitið þar
til að hann var ráðinn húsvörður
við símahúsið í Thorvaldsens-
stræti 4, 1. okt. 1940. En til
Reykjavíkur hafði hann flutzt
vorið 1938.
Áður átti hann heima á Seyðis-
firði. Tók hann þar virkan þátt
í félagsmálum og átti þar sæti í
bæjarstjórn nokkuð lengi.
Leiðir okkar Brynjólfs lágu
fyrst saman sumarið 1909 við
símalagninguna austur yfir Hell-
isheiði, og aftur sumarið 1911 í
Vestmannaeyjalínunni. Var hann
þá línulagningamaður með Björn
æsi, sem var verkstjóri við þess-
ar línur báðar.
Það var einkennandi við Brynj
ólf, líklega við öll hans stórf, en
fyrir víst við þau, er ég þekkti
hann við, hve kappsfullur hann
var og hraðvirkur. Og alltaf var
hann kátur og líflegur. Því féll
víst flestum vel að vinna með
honum. Stundum held ég að
kappið hafi valdið því, að hann
sást ekki nógu vel fyrir, þótt
aldrei hafi ég vitað það verða
að skaða, ne.ma þá að það hafi
átt sinn þátt í því, að heilsa hans
bilaði fyrir tíma fram.
Alls staðar kom hann sér vel,
það ég frekast veit, honum var
treyst og hann reyndist því
trausti maklegur.
Eftir að hann fluttist til Reykja
víkur fór hann að starfa í F.I.S.
og var í stjórn þess félags, sem
gjaldkeri, um skeið.
Hann giftist árið 1934 Pálínu
Guðmundsdóttur, dugnaðarkonu.
Þau eru barnlaus, en áður en
Bryjnólfur giftist eignaðist hann
dóttur, Þóru, sem nú rekur kon-
fektgerð í Reykjavík.
Öllum, sem einhver veruleg
kynni höfðu af Brynjólfi, var það
áfall, er hann missti heilsuna
fyrir aldur fram og varð að
hverfa frá störfum. Hann fann
sárt til þess sjálfur, en bar þó
veikindi sín æðrulaust.
Við vinir hans og samstarfs-
menn þökkum það, að hann hef-
ur nú fengið lausn héðan frá erf-
iðu heilsuleysi, svo að sál hans
geti tekið til starfa á öðru sviði.
En jafnframt vottum við samúð
öllum hans nánustu, við burtför
hans.
„Orðstír deyr aldregi,
hveims sér góðan getr“.
6. 11. 1957.
St.Bj.
sbrifar úr |
daglega lífinu j
Sendiherra
l’ortújíal hér
M:
Skellinöðruakstur
um tjarnarísinn
AÐUR einn hér í bæ hefur
sagt Velvakanda, að í fyrra-
dag hafi sonur sinn komið meidd-
ur heim. Hafði hann verið að
leika sér á tjarnarísnum, en orð-
ið fyrir barðinu á ógætnum pilti,
er þeyttist um svellið á skelli-
nöðru sinni. Skellinöðrueigendur
virðast hafa mikla skemmtun af
drættunum, sem allmikið hefur
verið fjallað um hér í dálkunum
að undanförnu. Leggur hann til,
að upplýsingar um vinninga verði
jafnan birtar í Lögbirtingarblað-
inu strax og dregið hefur verið,
Kveðst hann oft kaupa nokkuð
af happdrættismiðum, en ekki
fylgjast vel með, hvenær dregið
er fremur en ýmsir aðrir. Svo
koma miðarnir upp í hendurnar
einn góðan veðurdag, og þá væ,ri
gott að geta gengið að upplýsing-
um um vinninga í Lögbirtingi,
en margt manna kaupir það
merkisblað og geymir á vísum
stað. Sjálfsagt virðist vera að
geta þar jafnframt allra leyfa til
frarrtlengingar á happdrættum.
heyrn sinni. Það fær heildarmynd
af umhverfi sínu, en athugar
ekki, hvaða skilningarvit það eru,
sem veita upplýsingarnar.
F
Tító
að aka á þeysispretti um tjörnina
og láta bera á sér sem mest. Fara
þeir að sögn kunnugra oft alltof
nálægt öðrum, sem á ísnum eru,
og hafa hloizt meiðingar af, enda
hafa ökumennirnir lítið vald á
farartækjum sínum á gljánni.
Lögreglan hefur nokkrum sinn-
um komið og stuggað hjólreiða-
mönnunum burt, en þörf væri á
að hafa stöðugt eftirlit á tjörn-
inni
Auglýsingar um
happdrættisvinninga
ÞEKKTUR borgari hefur hringt
til Velvakanda út af happ-
E
Hlustað á byggingar
K hægt að hlusta á byggingar-
listina, frosnu tónlistina, sem
sumir kalla? Danskur maður hef-
ur nýlega ritað um þessa listgrein
og svarað spurningunni játandi.
Flestir segja raunar, ritar sá
danski, og byggingarlistin skapi
enga tóna, og þess vegna sé ekki
unnt að heyra hana. En, — heldur
hann áfram, hún skapar heldur
ekkert ljós, en þó er unnt að sjá
hana.
Ljósið endurkastast og gefur
okkur hugmynd um umhverfið,
form bygginganna og efnivið. En
hljóðið, sem þær endurvarpa,
veitir einnig mynd af umhverf-
inu. Og hljóðið fer eftir formum
og efnum.
Fólk gerír sér þess ekki fulla
grein, hvað það skynjar með
Hvers vegna kalt
og óvistlegt?
ÓLK kemur inn í herbergi og 1
segir: Hér er kalt og óvistlegt.
Herbergið getur vel verið kapp-
kynt, en form og efni í því verið
þannig, að það hafi fráhrindandi
áhrif. Litirnir geta verið kaldir
—þá er það sjónin, sem skapar
hugmyndina. Og svo getur hljóm-
burðurinn verið harður, svo aðal-
lega háu tónarnir magnist af völd
um herbergisins, — þá er það
heyrnin, sem er komin í spilið.
Ef þetta sama herbergi er mál-
að í mildum litum eða hengd þar
upp veggteppi eða gluggatjöld,
getur það orðið vistlegt, — þó að
kvikasilíursúlan í hitamælinum
hreyfist ekki hið minnsta.
Hinn danski rithöfundur hefur
sitthvað fleira um byggingarlist
að segja. f sambandi við hljóðið
og byggingarnar ræðir hann um
stórar byggingar, getur þess að
íbúðir nú til dags séu um of
hljóðdeyfandi svo að menn
hafi lítið gaman af að hlusta á
sjálfan sig nema helzt í baðher-
berginu og útskýrir loks gregorí-
anska kirkjusönginn. Segir hann
söng þennan skapaðan til að
hljóma í stórum kirkjum þar sem
predikanir og venjulegur bæna-
lestur hlaut að drukkna í víðátt-
um ótal hvelfinga og ölduföllum
bergmáls úr öllum áttum.
HINN nýi sendiherra Portúgal á
Islapdi, dr. José do Sacramento
Xara Brazil Rodrigues, afhenti ný
lega forseta íslands trúnaðarbréf
sitt við hátíðlega athöfn á Bessa-
stöðum, að viðstöddum utanríkis-
ráðherra.
Að lokinni athöfninni snæddu
sendiherrahjónin og utanríkis-
ráðherra og frú hans hádegisverð
í boði forsetahjónanna, ásamt
nokkrum öðrum gestum.
Sendiherra Portúgal á íslandi
hefur búsetu í Osló.
Myndin er tekin suður á Bessa-
stöðum í gær af forseta og sendi-
herranum.