Íslenzk tunga - 01.01.1963, Síða 22

20
BALDUR JONSSON
sama hátt í málfræði sinni,42 en hyggur, að hann skýri síðara liðinn
(foss = fúss) ekki rétt. Nú er framsetning Noreens svo óljós, að af
henni einni verður ekki beint ráðið, að hann hafi haft byggðarnafnið
Olfus í huga. Hann skrifar svo: „Olfoss ein mannsname“ — í 3. útg.
hókar sinnar, en í 4. útg. (1923) er þessu breytt í: „Olfuss ein manns-
beiname“ (bls. 76). Noreen hefir því einkum haft í huga viðurnefni
Eiríks í Súrnadal, en allt hendir til, að hann hafi haldið það vera
sama orð og byggðarnafnið. Það gerði Guðbrandur Vigfússon í
orðabók sinni (sjá bls. 13 hér að framan), og Noreen liefir eflaust
stuðzt við hana og skrifar því nafnið með stórum upphafsstaf. Þess
má einnig geta,að Noreen hafði ekki tekið þetta orð uppí 1. og2. útg.
málfræði sinnar, en fjórum árum áður en 3. útg. kom út, birtist rit-
gerð eftir Axel Kock, sem beindist að nokkru leyti gegn Noreen.43
Kock hélt því fram í andstöðu við Noreen, að stutt u hefði lengzt
(ú > ö) í áherzluatkvæði til uppbótar fyrir brottfall nefhljóðs, en
breytzt í ö, ef atkvæðið var áherzlulítið. Þessu til stuðnings nefnir
hann lo. fúss, en hins vegar „Qljöss, t. ex. Olfoss o .. . Olfoss
vatni“.i‘i Ætla má, að Noreen hefði gelið þess síðar, ef hann hefði
talið Kock blanda saman tveimur óskyldum orðum. — Þá Kock og
Noreen greindi á um hljóðsöguleg atriði, en báðir þóltust sjá lýsing-
arorðið fúss sem lið í nafninu Olfus. Tel ég víst, að það eigi rætur
að rekja til orðabókar Guðbrands Vigfússonar. — Sömu ættar virð-
ist útskýring Holthausens: „Ql-fus n. ‘Land an der -á’ < *oh/ws“.45
Helgi Pjeturss skaut því eitt sinn fram innan sviga í blaðagrein
um óskylt efni, þar sem nafnið Olfus kom fyrir, að það væri „ef til
vill afbakað úr elfós“.40 Þessi hugmynd var svo tekin upp sem aðal-
4“ Adolí Noreen, Altislanilische und altnorwegische Grammalik (3. útg.;
Halle 1903), 62.
43 Axel Kock, „Studier över fornnordisk vokalisation", Arkiv för nordisk filo-
logi, XV (1899), 323—360.
44 Sama ril, 325.
48 Ferdinand Ilolthausen, Vergleichendes und ctyrnologisches Wörtcrbuch des
Alturestnordischen (Göttingen 1948), 357.
40 Ilelgi Pjeturss, „Kötlugos, framtíðarjarðfræði og -Hfíræði", Nýall (Reykja-
vík 1955), 193. Samkvæmt útgáfunni, sem hér er farið eftir, var grein þessi fyrst