Lesbók Morgunblaðsins - 28.01.1984, Blaðsíða 7

„En nú er hún að hverfa af papp-
írnum, glatast eins og óskráð
minning
„Tómas tók þvíaftur á móti vel að
handskrifa fjallkonuljóð inn á
teikningu eftir Kjarval.“
24 slðun
12S. tbl. — Miðt ikudagur 17. júnl 193$
>IIÍÍ H-
Vv-íZcrnO
LumJ CjtetÍLrt
OxtH^Á. Ar-vojr*
ULAUr CUt^Utw A*. tj Í~í
Euú oo/ Afcctti. ,ozúri&,
ú4- ó-?r>ajþ<Z>'
t I (ðuö fnþ c^/ fi
irÖoMUtrfUi fiúoicv Á<jb.
twTvO aiSotc*.. „ .
M4|rr«.- fö/tXbfi'
cuii■ \ *_ ,J
ifáwttwiMj J/neudL otJ hxij-,
O blÁOj X
Oc^ fvrn^áb
d, MtAA*fea^prnn. COJ cwtó fkW'/ iu*oJ ■ \
1»iw. a3 JhuXoj. , * '-j
Cij' UÚ- fiúcv. fvutwxí- -eoMsl
rivJMopO, ptM^Vtvvwuf- wuwi/- þfevLói,
'h&Jxd, UriMfTpxi PjvAnJ, ..
..Atu*. nÁ£t«v .^xútíxr frkilMf ih$ fctt fýjoJiíK/.
fio/ urrn. n&Áv. Jtuúiut |rjttía óí 0*«*«..
I ^fcxvtttt /&rÆicrfeti«íjvt ^tduu) þúuO(
WuO fetj« /»«Ir vvt?- ú tVNtrC/. irjrcUrR/ ^KA^toJ
tnif- (tój* íá^cl, phjJdoMiS jQcvaS" íj/CKuð
O^/ -fit>*rí> fiÍ-OÁt þtiuo^ú fvúcyfi A«}W 1/141
itud btULi pÖÁj MfH-oUxuA tMtucfíO rvo 7
UtT PvvujrwfeK (3j»í>. A*«0 *U.gtv Ojti fmtÁ^Xr,
eu, Ottlmvjúk. &'*«■ AÚa. .

Kjarval
„Farðu með
myndina
til tólksins.
Skilaðu
þökk minni
fyrir
vinnustund."
Tómas
veldisins undir veiziustjórn
meistarans, eins og þjóðin átti
skilið. Og það með pomp og
prakt á forsíðu blaðs allra
landsmanna.
Þú verður að útvega hvítan
umbúðapappír, góði, endur-
tekur Kjarval, en það verður
að gerast strax. Leigubíllinn
bíður og ég er að flýta mér til
fuglanna. Er ekki einhver
krambúð hér nálægt? Eða er
landsmannablaðið allt
kannski komið undir þorsk og
skötu? Ég fæ auðvitað um-
búðapappír í verzlun Þórðar
Gunnlaugssonar hérna við
hornið, segi ég. Þá skuluð þér
flýta yður, herra hátíðar-
blaðamaður, segir meistarinn,
setur upp hattinn og leggur af
stað niður stigann, sönglandi:
Morgunblaðið kemur ekki
út á mánudögum ...
Ég trítla á eftir Kjarval, en
þá stanzar hann í miðjum
stiganum, blimskakkar á mig
augunum og segir fast og
ákveðið: Ég varð að koma,
góði, þetta fólk á inni hjá mér
svona vinnustund. Það verður
að fá umbúðapappír, umbúða-
laust. Maður á að gleðja þetta
fólk á svona dögum. Maður
hefur ekki efni á að gleðja
ekki intellígensíufrymið við
slík tækifæri. Við skuldum því
vinnustund á tyllidögum,
herra Matthías, tekur svo ofan
hattinn, hneigir sig og gengur
þegjandi og hátignarlega út í
bílinn, sezt þar og bíður eftir
hvítum umbúðapappír og ég
hjá honum í aftursætinu, en
Hanna hleypur út í verzlun
Þórðar Gunnlaugssonar og
kemur að vörmu spori með
pappírinn. Kjarval tekur við
honum án þess að segja auka-
tekið orð, en lyftir hattinum í
kurteisisskyni við frúna, eins
og hann segir, og byrjar um-
svifalaust að teikna. Bílstjór-
inn bíður þolinmóður í fram-
sætinu, en ég fylgist með
verkinu.
Þetta er ógleymanleg
vinnustund. Kjarval teiknar
myndina, eins og hann hefði
verið búinn að þrauthugsa
hana, en undir lokin hægir
hann á sér, teiknar nákvæm-
lega og bætir við blómum,
fléttum og andlitum, þar sem
honum þykir vanta. Hann
virðir myndina oft fyrir sér og
talar þá við sjálfan sig:
Þröstur minn góður ...
vorboðinn ljúfi ... fífil-
brekka, gróin grund ... mold-
arþögn, það er gott hjá yður,
herra atómskáld. Ég hef sagt
yður þetta áður. Gott orð,
moldarþögn.
Hann er að tala um orð í
litlu ljóði, sem hafði komið út
í Borgin hló árið áður, en af
einhverri ástæðu hafði hann
staðnæmzt við þetta orð. Að
lokum skrifar hann ártalið
1959 í vinstra hornið efst, 15
ára afmæli yfir miðja mynd-
irta, en síðan 17. júní ofarlega
hægra megin. Neðst skrifar
hann svo upphafsstafi sína og
tileinkunnina: Johannessen
Matthías á þessa teiknimynd
með þökk fyrir vinnustund. Á
miðri myndinni eru andlit af
konu og karli, blóm á milli
þeirra, en efst fjögur andlit,
líklega Jónas lengst til hægri
og fornmaður í miðju, neðst
andlitsmynd af pilti og stúlku,
en þröstur á milli þeirra í hári
hennar eins og fugl í laufi.
Annars staðar í myndinni eru
andlit í blómasveigum, skip og
fleira til skrauts. Lengst
teiknar Kjarval syngjandi
þröstinn og ég óttast hann
verði ekki ánægður með þenn-
an fugl sinn, en þá snýr hann
sér að mér og segir: gillígogg!
— og réttir mér myndina.1*
Þetta ætti að duga, góði,
segir hann ánægður, það til-
kynnist yður hér með. Farðu
með myndina til fólksins.
Skilaðu þökk minni fyrir
vinnustund. Látið blómin tala
og þrestina syngja. Við skul-
um ekki vera að tvínóna við
þetta, herra Matthías, ég er
ekki að gefa fólkinu annað en
það, sem það á hjá mér. Verið
þér svo sælir, herra skáld,
skútuöldin kallar á Giovanni
Efrey. Af stað, herra bílstjóri,
af stað burt í fjarlægð ... og
áfram veginn í vagninum ek
ég inn í fráfærutímabilið.
Þetta fólk verður að eiga sína
vinnustund í friði. Það á að
eiga sína skarphéðinslausu
daga eins og hvalirnir. Það
verður að fá að blása út í friði.
Sælir!
Ég stóð eftir á gangstétt-
inni glaður og þakklátur með
sautjánda júní í höndunum og
horfði á eftir honum hverfa
inn í fráfærutímabilið og
skútuöldina. Það var eins og
hann væri að trúa fólkinu
fyrir þessum degi, að eilífu.
Vannig átti Kjarval einnig
eftir að teikna fyrir mig Ungl-
inginn og sklrarann, meöan
við töluðum saman um altar-
istöfluna, sem átti að fara I
kirkjuna Ríp i Hegranesi. En
nú er hún að hverfa af papp-
Irnum, glatast eins og óskráð
minning.
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 28. JANÚAR 1984 7