Lesbók Morgunblaðsins - 28.01.1984, Blaðsíða 2

Beinaleifar
sýna að hvalir
hafa gengið
Steingervingar hafa ekki fund-
izt nema af hundraðasta hluta af
einum hundraðasta allra þeirra
lífvera, sem einhvern tíma hafa
verið til. Og það er sjaldan, sem
vísindamenn rekast á „missing
link“ — týndan hlekk, millilið,
sem brúar bilið milli tveggja teg-
unda.
En fyrir nokkrum árum töldu
steingervingafræðingar sig hafa
fundið einmitt slíkan hlekk í Pak-
istan. Um var að ræða bein af
dýri, sem hefði alið mestan aldur
sinn á landi, en hefði þróast til að
verða sá hvalur í sjónum, sem við
þekkjum nú á dögum, fyrir meira
en 50 milljónum ára. En þeir gátu
ekki fært sönnur á það. En eftir
að hafa rannsakað beinaleifarnar
nánar, segjast þeir nú vera færir
um það. „Þessi steingervingur,"
segir Philip Gingerich, forstöðu-
maður steingervingasafns háskól-
ans í Michigan, „sannar til fulln-
ustu gamla tilgátu." Hinn stein-
runni hvalur, sem hlotið hefur
nafnið Pakicetus inachus, er
tveimur milljónum ára eldri en
nokkur, sem áður hefur fundist,
segir Gingerich.
Teikningin er gerð samkvæmt steingerfíngum afhvölum, sem virðast
hafa leitað sér að æti í sjó, en lifað að öðru leyti á landi.
Hópurinn, sem gerði þessa upp-
götvun, fjórir vísindamenn, raðaði
saman þáttum sögunnar út frá
beinum miðeyra Pakicetusar.
Bygging beinanna og tilhögun
leiddi í ljós, að dýrið hafi ekki get-
að heyrt almennilega í sjónum, en
það bendir sterklega til þess, að
það hafi lifað á landi. Gingerich
vekur athygli á því, að í landdýr-
um, að meðtöldum mönnunum,
séu hljóðhimnurnar — sem titra,
þegar hljóðbylgjur faila á þær —
umluktar beini, sem sé þéttara en
loft. „Ef maður stekkur út í laug,
er líkami manns skyndilega jafn-
þéttur og efnið, sem umlykur
mann. Eyru okkar heyra ekki al-
mennilega í vatni, við getum heyrt
hljóð að vissu marki, en getum
ekki greint, úr hvaða átt það
komi.“
Nútíma hvalir hafa leyst þetta
vandamál með því að einangra
hægri og vinstri miðeyrnabein
með froðukenndum vef. Ennfrem-
ur segir Gingerich: „Þeir nota
ekki lengur hljóðhimnuna til að
heyra. f staðinn nota þeir and-
stæðuna milli hinna mjög svo
þéttu miðeyrnabeina og hinna
mjúku vefja umhverfis og heila-
kúpunnar." En Pakicetus hafði
engan froðukenndan vef. Og bein
hans fundust í gömlum árfarvegi,
en ekki þar sem sjór hafði verið,
og þar fundust einnig steingerv-
ingar af nagdýrum og forfeðrum
kinda og svína. „Það er líklegt að
ætla, að hann hafi sótt fæðu í sjó-
inn, og að þegar hann hafi haldið
heim á leið að kvöldi, hafi hann
synt upp eftir fljótinu og klöngr-
ast síðan á land upp,“ segir hann
að lokum.
Þýðing þessara fáu, steinrunnu
beina nær langt út fyrir stein-
gervingafræði varðandi hvali.
„Þetta minnir á Rosetta-stein-
inn,“ segir Neil Wells, einn fjór-
menninganna. Og hann bætir því
við, að þessi fundur hreki ýmsar
röksemdir fylgismanna sköpun-
arsögunnar, en þeim hefur vaxið
ásmegin á undanförnum árum í
baráttu sinni gegn þróunarkenn-
ingunni.
(Aths. þýð. En hver var þessi Rosetta-
steinn? Það var steintafla úr dökku
basalti, sem fannst árið 1799 í bænum
Rosetta í Egyptalandi í einu af mynn-
um Nílar. Þar sem á hana var höggvin
hliðstæð áletrun á grísku og með forn-
egypzkum táknum og myndletri, var
þar með fundinn lykillinn að ráðningu
á hinu forna letri Egypta.)
<tÚL(.
*tt
E NCN)

RAUÖnrmttur
Sveslstuiirauiur f AprilíO.%uv*rí»utMr
IpliisíMutuf
. <&'
Énía- Rabarbara
£
á
j
9

mn
a
ÍS
Þér getið valið á milli 6 tegunda af Kjarna ávaxtagrautum.
Jarðaberjagraut, apríkósugraut, sveskjugraut, rabarbaragraut,
eplagraut eða rauðgrauts. íslensk framléiðsla.
Hollur og bragðgóður grautur unninn úr ferskum ávöxtum.
Ávaxtagrauturinn er tilbúinn, aðeins þarf að hella úr fernunni á diskinn,
mjólk eða rjómabland út á, ef vill. Hentar við öll tækifæri, allsstaðar.
Framleiðandi: Sultu og efnagerð bakara

2
MYNDAGATA
Gullskipiö liggur enn grafiö I sandi, en uppgjöf er ekki til I oröabók leitar-
manna þótt á móti hafi blásiö, enda standa þar aö verki sannir dugnaðar-
forkar.
Verölaun hlutu:
1. verðlaun — kr. 4.000,00: Brynja Stefánsdóttir, Hólavegi 39, Siglufirði.
2. verðlaun — kr. 3.000,00: Þorvaldur Þorvaldsson, Bjarkargrund 18,
Akranesi.
3. verðlaun — kr. 2.000,00: Orri Jónsson, Hátúni 14, Vestmannaeyjum.
** RF . Sj ■. ír rtöRA •r UC.A ÐKLÍit ii
— K 'A T U R 4- T 'o L A 5 V £ / N Aí T L
e F ’u’tZ /. £ Ð u c, ierjti 5^5 R t> 1 R L fu«M A A
rof« HMIII R T ’o L 1 33 R £ M M A N if L t L £ 4 Áiir, I S*U
St-Á L A a A N r,ir,Av T R £ 1 N A s T 9 o. ^ nAuuf £ LYKKÍA /t T A
* R 1 Ð A N Áxir* H n r T PíÍKI A R 1 “r £ 4 i 5 T o ©
'A M u M NAUM s 'a R KAVIAI R Á M íiwr' N A 4 A P / L L A
^ Í>A« 4 R A N N R 'l K 1 ...... A p A J> 1 fl L fl A rior
Lon J A T A Ttti: N 'l U L«Ttt K u iviLr 5 N A R PHEIT bt «eiK / £ K / jífer B B
Mön UtL ) K A R N lli-L M«L*« S P R 1 K L A SKý r i-róMi B L 1 K r’.*L s T ö
/'loí.Lá c,*,r, f K A L D A 5 K R 'A w L A u r i N A “VF fNDlHC M A L r £ L
tKVlt MfWNI 9 F A R LK xuí £ SPfCTl H s K A iL M Á Ý 4 u K j ö L Kl'AÁ
trn i / V A S3 O 5 r A &K5 A u Ð <Á A S T Hunw 4 R £ y b SJÓR L A
Þícp 10 r r ö P P u N A ■ R AHNA 'A R A M N A / N N p U s
írrír r p L 1 Jallav á R £ r u K |ii; R V £> 4 1 NiíJR. T.Y R A
Kimi ] C R U fc 5 1 K BiUm u N A UlHI riliLA* R -INI* V RfúN b fVf-'W, u
KtOUÍ FA«IC r / £> 1 N A A K R A R f s T 'A 1 4 F 1 ©
* f * L A K Á R A Ulti Ð Röska HUUM m 5 b R íÉÍ R Æ © VsV
+ L N K W R 'o s. K L b F E S r U R SKIIFA K u M
?J* 4 IV A T A S 1 Ciuint ■ IHT L b N 1 R ÚL0N AV R o T N A R N A
MÁC- K K £> 1 N N IxVri* M 'A 5 A J«ö«« 4 R A u T 1 N N 4
'V"/' F / N N A R nrrn; A T 4 £ 1 R r*cvTj rvV M A T A fAMC. N
' i - A A SS N u S A R BV4C- INC»K H A l L L A R SoivA bmTI ■R A 4 N A
ÍLát < K 'A L l'ATN Aí P 'IuaÁ R 1 £> i L i. 'v;' D £ R ö R N iafha Iamah L £ 5
ÍÁN- FUtl / A L L E S Éf R 1 T f'm A R. A 4 m s I L A S T
L A R 1 Ð T A K u N u N A s K / R TÍFf N / WÍ4
ÓCMIN - 1 s 1 £> TUNHA FlAU A M A W N A p R A £ F«Vn r 1 Í-’A B U W A
É/ A N H A HAF T U C, u R Sj±. 'A — S K A u T u M ÍPWM F
■ * ) o A N S 1 fog- R«rr>i u M R A í> o K u R VID 4 Æ L A
p / í s r 1 R £DL- IO Æ Ð 1 © DuC- i 1 N K L E r T A R
KROSSGÁTA
Verölaun hlutu:
1. verðlaun — kr. 4.000,00: Þórarinn Jóhannsson, Kleppsvegi 122,
Reykjavlk.
2. verðlaun — kr. 3.000,00: María Pálsdóttir, Ásabyggö 11, Akureyri.
3. verðlaun — kr. 2.000,00: Kristine E. Kristjánsson, Hvassaleiti 24,
Reykjavlk.