Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1982, Blaðsíða 14

Á sviðinu
í konunglegu
óperunni
í London.
FYRIRBÆRIÐ
PAVAROTTI
SVÁ þýddi
Maðurinn i símanum frá Chicago er frá
sér numinn, annað eins hefur aldrei gerzt
þar i borg. Sala miða aö söngskemmtun
Pavarottis í Civic Opera House kvöldið áð-
ur hafði hafizt kl. 10 árdegis tveim dögum
fyrr, og á nokkrum klukkutímum voru allir
hinir 3600 miðar seldir. Fólk var fariö að.
stilla sér í biðröð fyrir dögun. Siðan var
ákveðið að bæta 100 sætum við á sjáifu
sviöinu bak við söngvarann og undirleikara
hans. Þeir miðar hurfu einnig á svipstundu.
Á sjálfri söngskemmtuninni hafði einhver
úti í salnum hrópað: „Til hamingju meö af-
mælið!“ og allur áheyrendaskarinn tók að
syngja „happy birthday to you“ söngvaran-
um til heiðurs, enda þótt hann hefði átt
afmæli fyrir þrem dögum. „Þetta var hátíö,“
sagði maðurinn í símanum, „þetta var lík-
ara íþróttaviöburði en hljómleikum."
Umsagnir blaöanna höfðu verið hreinn
lofsöngur. Gagnrýnandi „Chicago Tribune“
sagöi: „Pavarotti er hinn mikli meistari á
sviðinu og syngur eins og smurður engill."
i „Chicago Sun-Times“ spurði gagnrýnand-
inn sjálfan sig: „Hvað liggur að baki Pav-
arotti-fyrirbærinu?“, þó að hann segði það
tvímælalaust, að hann væri óviðjafnanlegur
tenórsöngvari. „Þaö er eitthvað einfalt, ein-
lægt. Hann skín eins og Ijóskastari, hann er
einlægnin sjálf. Maður hlustar á hann og
þykir vænt um hann, ekki af því að hann sé
fríður (hann er það ekki) eða glæsilegur
eöa einu sinni „sexy“ í venjulegum skiln-
ingi, heldur af því að hann birtist manni
sem stór, hreinskilin og hlý mannvera, sem
syngur fyrir mann og manni finnst maður
veröi að sýna eitthvað á móti.“
Enginn gæti veriö hjartanlegar sammála
þessum dómi í grundvallaratriðum en mað-
urinn, sem er við hinn endann á símanum,
Herbert Breslin, umboösmaður söngvar-
ans, aödáandi og vinur. „Luciano er stór-
kostlegur," segir hann mér. „Hann er hald-
inn óslökkvandi lífsþorsta, hann fyllir fólk
vellíðan. Hann er stór og feitur maöur, sem
vekur bjartar vonir í brjóstum fólks. Og
hann er eini söngvarinn, sem ég nokkru
sinni á ævi minni hef heyrt segja viö sjálfan
sig um áheyrendurna: „Eg skal koma ykkur
til að rísa á fætur.“ Þú skilur, hvað óg á
við?“
Margir telja, að Breslin sé hinn leiöandi
andi á bak við hina einstöku velgengni
Pavarottis, sérstaklega í Bandaríkjunum,
en hann gerir lítiö úr framlagi sinu. „Ég er
bezti auglýsingamaöur í heimi," segir hann,
„en ég þarf ekki að auglýsa Pavarotti."
Breslin er umboðsmaður fleiri lista-
manna í úrvalsflokki — meðal þeirra eru
Bergonzi, Crespin, De Los Angeles, Freni
og Rysanek — en honum er ekki eins annt
um neinn eins og „elskulega risann" sinn.
„Fyrst vorum við vinir, síðan varö ég blaða-
fulltrúi hans og síðan umboðsmaður."
Þó að Breslin vilji ekki skýra nákvæm-
lega frá tekjum Pavarottis, er þaö almennt
vitað, að hann fær núna milli $8.000 og
$10.000 fyrir hverja óperusýningu, en fyrir
tveggja tíma konsert fær hann $40.000—
$50.000. Þegar Metropolitan óperan í New
York gat ekki byrjaö samkvæmt áætlun sl.
haust vegna vinnudeilu viö hljómsveitina,
varð verkfalliö að auösuppsprettu fyrir
Pavarotti. Það var leikur einn fyrir Breslin
að bóka konserta fyrir skjólstæöing sinn í
Chicago, Buffalo, Norfolk og Virginiu, þar
sem alls staðar voru tryggöar áöurnefndar
upphæðir. „Hver sem er, sem ræður Pav-
arotti til að syngja, græðir peninga,“ full-
yrðir Breslin. „Þaö tapar enginn peningum
á Luciano Pavarotti."
En með allt að því hjartnæmri hreinskilni
fullyröir Breslin, aö peningahliðin sé ekki
aöalatriöiö, hvorki fyrir sér né Pavarotti.
„Þetta er engin sölumennska,“ segir hann
og bendir á, að hann hafi nýlega hafnað
boði um $250.000 fyrir viku í spilavíti í At-
lantic City í New Jersey. „Okkur hafa líka
veriö boðnar hvaða upphæðir sem er fyrir
einkakonserta. En það kaupir enginn auð-
veldlega Luciano Pavarotti, nema það sé
fyrir áheyrendur almennt."
Það sem virðist fyrst og fremst vaka fyrir
Breslin, er aö Pavarotti sé þrátt fyrir feiki-
legar vinsældir meðal almennings, sem
eftir William Murray
enginn tenórsöngvari hafi náð síðan á dög-
um Enrico Carúsó, framar öllu alvarlegur
listamaður, sem sé þaö mest í mun að laöa
fólk að óperunum. Og honum hefur orðið
ótrúlega mikið ágengt í því efni. Hann hefur
tekið viö af hinum skæru stjörnum —
Mariu Callas, Tebaldi, Price, Nilsson, Suth-
erland og Caballé — sem helzta aðdráttar-
afl óperuhúsanna. Þegar Metropolitan flutti
Rigoletto eftir Verdi undir berum himni í
Central Park í New York í júní sl., er taliö,
að um 200.000 manns hafi veriö viðstaddir.
Þegar konsert hans var sjónvarpaö af svið-
inu í Metropolitan óperunni 1978, horfðu
fleiri á þann þátt en Carúsó náði að syngja
fyrir alla sína ævi. Og hinir sex hálftíma
sjónvarpsþættir hans, „Pavarotti at Juill-
ard,“ í Bandaríkjunum hlutu feikilegar vin-
sældir almennings. Og hvenær sem fíann
birtist opinberlega, tekst honum að
skyggja á hvern sem er annan, þar á meöal
einnig á forseta Bandaríkjanna. Á degi Kól-
umbusar í október sl. fór tenórsöngvarinn í
fararbroddi skrúögöngu eftir 5. breiöbötu i
New York, skrautlega klæddur á hesti, og
sté þá af baki með miklum glæsibrag til aö
faöma að sér Jimmy Carter, sem þar meö
bókstaflega hvarf mönnum úr augsýn.
En hann gæti ekki hafa náð eins langt og
raun ber vitni, segja Breslin og fleiri, ef
hann væri ekki einnig mikill listamaður.
„Það er ekki hægt að ná neinum frama á
sviði meiri háttar hljómlistar án mikilla
hæfileika," segir Breslin.
Þó er engu aö síöur ástæða til að líta á
fyrirbærið Luciano Pavarotti í Ameríku frá
félagsfræðilegu sjónarmiöi, þar sem það
nær augljóslega út fyrir öll mörk listrænna
hæfileika. Jafnvel Breslin er ekki reiöubú-
inn að halda því fram, að skjólstæöingur
sinn sé meiri söngvari en helzti keppinautur
hans, Placido Domingo, sem reyndar er
einnig miklu fríöari maður og langtum betri
leikari. Einnig er þaö almennt viðurkennt,
að ekki verði Pavarotti jafnað við Vladimir
Horowitz sem hljómlistarmanni, en hann er
hinn eini á sviöi stgildrar tónlistar, sem
kemst í samjöfnuö viö Pavarotti, hvað aö-
sókn að hljómleikum snertir. En það sem
Pavarotti hefur um fram alla aðra, er þokki,
sem hefur náð gegnum hin óljósu, en
raunverulegu skil milli almennrar frægöar
og hinnar draumkenndu veraldar hinna
dýrkuðu, en á því tilverustigi eru fyrst og
fremst kvikmyndastjörnur og íþróttahetjur.
Allir óþerusöngvarar í heiminum myndu
vilja komast gegnum þennan múr, en eng-
inn nema Pavarotti hefur gert það.
Það var ekki fyrr en í júní sl. sem ég var
í fyrsta sinn í návist Pavarottis og gat fylgzt
með honum. Það var, þegar hann var að
syngja „La Gioconda“ inn á plötu fyrir
Decca. Hann stóð þarna í upptökusalnum
óhagganlegur eins og Gibraltar og virðist
algerlega ónæmur fyrir því öngþveiti, sem
ríkti í kringum hann, áður en hljóðritun
hófst. Milli upptaka fór hann ásamt ýmsum
öörum til að hlusta á útkomuna, og var þá
aldrei fyllilega ánægöur. Stjórnandinn
hlustaði kurteislega á aöfinnslur hans, en
söngvarinn virtist vita nákvæmlega, hve
langt hann mætti ganga. En það mun ekki
Pavarotti, kona hans og þrjár dœtur.
Pavarotti æfir dúatt moð ffiður afnum.