Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1982, Blaðsíða 2

Sérkennileg
og fogur kirkja
á Tempeltorgi
í Helsinki
Finnar hafa getið sér gott orö á sviöi
byggingarlistar og nægir aö nefna Saar-
inen-feðgana og Alvar Alto því til sönnun-
ar. Ef til vill er þaö þessum frumkvöðlum í
byggingarlist og þeim skóla sem skaþast
hefur í Finnlandi að þakka að Finnar hafa
þróað sérstakan byggingarstíl og þora að
fara ótroðnar slóðir í þeim efnum með góð-
um árangri.
Listiðn stendur einnig meö miklum
blóma þar í landi svo orð fer af um allar
jarðir og þetta tvennt helst oft fagurlega í
hendur.
I Helsinki, höfuðborginni, eru margar
fagrar og frægar kirkjur, bæði frá fyrri tíð
og seinni. Ein þeirra sker sig þó sérstak-
lega úr, en þaö er kirkjan á Tempel-torg-
inu, sem er afar sérstæð og getur talist hið
fegursta listaverk.
Á skipulagsuppdráttum frá árinu 1906
var fyrst gert ráð fyrir þessu torgi í Etu-
Tölöö-hverfinu skammt frá miöborg Hels-
inki. Nokkru síðar var ákveöið að þar skyldi
reisa kirkju og þoðið var til samkeppni um
hana árið 1932.
Ekki þótti árangur af þeirri samkeppni
nógu góður svo efnt var til nýrrar áriö
1936. Þá var samþykkt að byggö skyldi
kirkja eftir tillögu arkitektsins J.S. Sirén
eða stuöst við hugmyndir hans í grundvall-
aratriðum, en hann hafði hlotið 3. verölaun.
Hafist var handa viö að sprengja klöpp-
ina á Tempel-torginu fyrir grunni kirkjunnar
1939. Þetta átti að vera gríðar-mikið
mannvirki í gömlum stíl sem reis hátt til
lofts og með tilheyrandi turnum. En þá
skall „vetrarstríöiö“ á og heimsstyrjöldin
síðari og framkvæmdir voru stöðvaöar.
Áriö 1961 var enn efnt til samkeppni
meðal arkitekta um kirkjubygginguna.
Bræðurnir Timo og Tuomo Suomalainen
uröu hlutskarpastir. „Steinkirkja" nefndu
þeir tillögu sína og var hún með all-nýstár-
legu sniði — að mestu byggö ofan í þann
grunn sem sprengt hafði veriö fyrir. Þeirra
tillaga var endanlega ákveðin í nokkuð
smækkaðri mynd af fjárhagsástæöum.
Bygging kirkjunnar hófst 1968 og hún
var vígð um haustið 1969. Leitast var við
að láta klettinn á torginu halda sér í sinni
upprunalegu mynd, aö að ööru leyti eru
veggir í'kirkjuskipinu hlaðnir úr tilhöggnu
grjóti, sem fest er saman með stáli. Vegg-
urinn er þannig góð einangrun frá umferð
og hávaða utan dyra.
Hvolfþakið er úr kopar. Því er haldiö
uppi með járnbentum steinsteypubitum
mismunandi að lengd og á milli þeirra eru
gluggar. Kirkjuklukkur eru engar og enginn
turn að heldur.
Gólf kirkjunnar er í götuhæð og frá göt-
unni sér inn um glerdyrnar alveg inn að
altarinu. Skrúðhús og aöstaöa fyrir þjón-
andi presta er sprengd inn í klettinn við hlið
aöalinngangsins.
Kirkjan rúmar 940 manns í sæti. Vegg-
irnir inni eru eins og áður sagði ýmist upp-
runalegur klettaveggur eða úr hlöönu
grjóti. Vatnsagi úr klettasprungunum fær
að renna sína braut en er leiddur í frá-
rennsli undir gólfinu.
Veggurinn á bak við altariö er ísaldar-
kletturinn sem morgunsólin varpar fagur-
lega geislum sínum á og gerir lifandi. Altar-
ið sjálft er úr tilhöggnu graníti. Við gráturn-
ar geta kropið 25 manns í einu og einnig er
séð fyrir því aö fólk í hjólastólum eigi þang-
að greiöan aðgang.
Fyrir framan altariö og lágan predikun-
arstólinn má koma fyrir hljómsveit því auk
kirkjulegra athafna fer þarna fram margs-
konar félagsstarf, hljómleikar og fyrir-
lestrahald um trúarleg efni.
Þarna er oft þröngt setinn bekkurinn, en
auk kirkjugesta, sem telja um 170 þúsund
manns árlega, streymir ferðafólk að úr öll-
um heimshlutum til að skoöa listaverkiö.
H.V.

Kirkjan á Tempeltorginu í Helsinki. Þessi nýstárlega bygging fellur vel aö eldri húsagerö í kring.
Á þessari mynd sést vel hvernig sólarljósiö leikur um ísaldar-
klöppina á bak viö altarið. Litrófiö veröur síbreytilegt, eins og
tónaflóð. Hér er spilað á arkitektúrinn.
Horft inn úr anddyrinu. Altariö í baksýn.
Jafnvel
skírnarskálin
er
í samræmdum
stíl
Kirkjuorgeliö er hin mesta völundarsmiö. Pallar fyrir kórinn til
hliöar.