Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1982, Blaðsíða 8

Jorn hélt mikið upp á trompetleik og var
allfær á hljóðfæriö og sagði að það væri
vegna þess að þögnin væri svo dásamleg
þegar hann hætti að spila.
Andstæður ríkisvaldinu
en vinur Danmerkur
Bragi Asgeirsson skrifar um Asger Jorn.
í tilefni sýningar á 27 grafík-
myndum eftir hinn heimsþekkta
danska myndlistarmann Asger Jorn í
Listasafni íslands, skrifar Bragi Ás-
geirsson sitthvað um manninn á bak
við myndirnar.
— Síðustu tvo áratugi ævi sinnar bjó
hinn nafntogaði danski málari Asger Jorn
ýmist í París eöa litla, vinalega sjávarþorp-
inu Albissola Marina, gamalli keramikborg
í Ligurien rétt við ítölsku Rivieruna. Þar
hafði þessi „hattifatti", en svo nefnast þeir
stundum sem stöðugt eru á faraldsfæti,
komið sér fyrir i ævafornu húsi efst í þorp-
inu, sem hann hafði fest sér eftir að hafa
tyllt þar tá, dvaiið og starfað í mörg ár, m.a.
reynt fyrir sér í keramik.
Sagt var, að i þessu húsi hafi páfinn
Guillamo delle Rovere fæðst áriö 1443, en
hann var nákominn ættingi Sixtusar páfa
IV og af hinni sömu listelskandi ætt, er á
sínum tíma kostaöi ungan framgjarnan
mann til listnáms, er bar nafnið Michael-
angelo Buanerroti.
Páfinn Júlíus Rovere var virtur og slæg-
vitur upphafsmaður ættbanda stefnunnar
innan páfadómsins og grundvallaöi m.a.
rannsóknarréttinn....
Asger Jorn hafði heillast af umhverfinu
og festi sér þar landspildu, er honum stóö
Fyrri grein.
Jorn átti hund í Albissola sr hann nefndi
Fool og á honum áttu menn að gæta sín
sérstaklega, því aö hann var nefnilega
feiminn.
Nafnlaus mynd máluð 1942.
til boöa áriö 1958, en landspildunni fylgdu
tvö hús, annað gamalt og hrörlegt, sem átti
aö rífa aö skipan yfirvalda. Þaö vildi Jorn
ekki og innréttaði sór þar vinnustofu. Nýrra
húsiö var í munni almúgans aldrei nefnt
annað en „hús mannsins með tréfótinn",
en sá, er byggði það, var gamall stríðs-
maður meö tréfót, sem saddur af orust-
ugný og herlúörablæstri settist þar að til aö
njóta lífsins í sólskini og sönghljómi öldu-
niöar Miðjaröarhafsins. Ekki var þaö nú
tilgangurinn hjá Jorn, en svo réöu forlögin,
að honum var ekki ætlað að eiga heimili í
þessari paradís sinni nema hálfan annan
áratug.
Asger Jorn var maöur fullur lífsþorsta,
heimsborgari og málari af guös náð og
naut þess jafnvel í lifanda lífi að vera fræg-
astur málari Norðurlanda, frá því að
Edvard Munch leið. Aö sumu leyti tvinnast
örlög þeirra, því að í báðum tilvikum kom
frægöin frá útlandinu og þangað flýöu þeir
báðir undan smáborgarasemi og fordóm-
um samlanda sinna, — misskildir lista-
menn, er vildu hrærast í umhverfi, þar sem
voru grómögn fyrir list þeirra og kenndir.
Munch hélt til Þýskalands en Jorn til
Frakklands, norrænum anda var þar rétt-
látlega dreift.
Er Asger Jorn fór að ná fótfestu í útland-
inu yfirgaf hann föðurland sitt Danmörku
meö hraði og kom þangaö aldrei aftur
nema sem gestur. En hann var mikill Dani í
útlandinu þessi „il pittore danese con la
barba“ — danski málarinn meö skeggiö,
eins og þorpsbúar í Albissola nefndu hann.
— Edvard Munch sneri aö vísu heim
aftur og dvaldi meöal landa sinna, en hann
einangraöi sig og vildi sem minnst af þeim
vita. Þessi mikli norræni andi og hregg-
baröa sál var þannig í raun sem framandi
gestur í eigin landi.
Asger Jorn var málari, teiknari, geröi
grafík-myndir, leirmuni og var vel ritfær,
gaf út listtímaritiö „Helhesten" 1941—44 er
kynnti skoöanir hans og félaga, sem voru
þá Eijler Bille, Egill Jacobsen, Henry Heer-
up, Carl Henning Pedersen, kona hans
Elsa Alfelt og Svavar Guönason. Seinna
gaf hann út annaö tímarit á aiþjóölegum
grunni, „Eristica“, þar sem hann kynnti
skoöanir sínar og ítalskra félaga sinna á list
8