Lesbók Morgunblaðsins - 20.02.1982, Blaðsíða 3

Konsertmeistarinn og hljómsveitin hans.
Einar og Hjördís samsinna því; þeim
finnst þau oröin töluvert rótföst í Malmö.
„Samt er alltaf jafn skemmtilegt að
koma til íslands,“ segir Einar, „ekki sízt
um jólin, þegar allir eru heima og allir í
jólaskapi. Þaö er aö vísu talsvert
strembið aö fara úr einni veizlunni í aðra;
mikil þolraun fyrir magann aö vera hér á
jólunum. Á hinn bóginn er ósköp dapur-
legt aö heyra um þessa miklu neyö, sem
mér skilst aö ríki hér. ..“
Ég hrökk hálfpartinn viö og greip
frammí: Neyö?
„Já, mér finnst svona af því aö lesa
blööin og heyra í sumum frammá-
mönnum, aö hér ríki allt aö því neyöar-
ástand, sjómannaverkfall og flotinn
bundinn viö bryggju. Allt rekiö meö bull-
andi tapi, jafnvel þótt skipin komist á
veiöar. Feikilegt tap á stóriðjuverunum
og jafnvel bankarnir kvarta. Svo skilst
mér aö veröbólgan sé alveg óskapleg og
launþegar geti alls ekki lifaö af kaupinu
sínu. Þetta er þaö sem maöur heyrir.
Svo kemur maöur á heimili eftir heimili
og þaö er alveg stórkostlegt aö sjá, hvað
fólk býr vel.“
Neyöin já, — meö öörum oröum
grátkórinn; þessi mikli þjóökór, sem
auövitaö er ekki til annars en gera grín
aö. En þaö er rétt hjá Einari; þetta er aö
veröa eitt höfuðeinkenni á íslenzku þjóð-
félagi, að allir kvarta sáran yfir afkom-
unni. Allir vinna alltof mikiö. Enginn hef-
ur þaö nógu gott.
„Væla Svíar minna?" spuröi ég.
„Já, ég held þaö. Maöur sér þó varla
þennan iburö á heimilum," sagöi Hjör-
dís, „þeir gera annaö viö peningana. Þeir
feröast til dæmis mjög mikiö. En mér
skilst nú reyndar, aö íslendingar geri
það einnig."
„Er gott að vera útlendingur í Sví-
þjóö?"
Einar: „Þaö er nú upp og niður og að
minnsta kosti erfitt fyrir suma. Ég held
að Norðurlandabúar falli bezt saman við
þetta þjóöfélagsmynstur Svíanna. En
suðurlandabúar, sem hafa í talsverðum
mæli gerzt farandverkamenn í Svíþjóö,
eiga ekki aö sama skapi sjö dagana
sæla, því þeir eru ekki vanir þessari
miklu skipulagningu, sem snertir líf
hvers einasta manns. En þaö hefur ekki
veriö alveg jafngott fyrir alla Noröur-
landabúa aö vera og starfa í Svíþjóö.
Finnar hafa fjölmennt þangaö vegna at-
vinnuleysis heima fyrir og þeim hættir
viö aö einangrast. Þeir halda sig saman
og þaö er óhætt aö segja, aö þeir hafa
stundum átt dálítiö bágt. En Svíar líta nú
eitthvað niður á alla nágranna sína.
Ekki svo aö skilja aö þaö hafi bitnað á
okkur, ööru nær. En þá ber aö hafa í
huga, aö viö lifum engan veginn lífi, sem
talizt gæti dæmigert fyrir útlendinga í
Svíþjóö. Viö höfum fyrst og fremst sam-
an viö músíkfólk aö sælda, og það er að
minni hyggju allsstaðar eins. Svo eru
þaö ekki nándar nærri allt Svíar, sem ég
hef unniö meö. í hljómsveitinni í Malmö
er þriöjungurinn útlendingar og í þeim
flokki eru Pólverjar fjölmennir.
Þar í landi er mikiö framboð á vel
menntuðum hljómlistarmönnum og þeir
hafa fengið leyfi til aö koma og vinna hjá
okkur. Annars eru litlar breytingar á
áhöfninni frá ári til árs, nema hvað nokk-
uð margir hafa komizt á eftirlaunaaldur
frá því ég byrjaöi.“
Einar var ráöinn konsertmeistari
1964. Þaö var ekki alveg vandalaust fyrir
hann aö taka við slíkri upphefð, þar sem
þetta var gamalgróin hljómsveit og hann
yngstur af öllum i henni. Segir sig sjálft,
aö hann hefur þurft aö hafa töluvert til
brunns aö bera. Hann vildi þá þegar
gera ákveönar breytingar á spila-
mennskunni, en menn voru íhaldssamir
og höfðu reyndar haldiö sig viö ákveöiö
form allt frá 1930. Þaö stóö ekki til aö
breyta því. Einar var viss í sinni sök, en
hann var ungur og ákafur og finnst núna,
aö hann hafi kannski ekki staöiö nægi-
lega diplómatískt aö því aö fá þessar
breytingar fram.
Nokkur átök urðu um þessa stefnu-
mótun; kröfur Einars snerust raunar um
tæknilega útfærslu, — og þaö var farið
frammá viö hann aö hann drægi úr þess-
um kröfum. Það var jafnvel óskaö eftir
því, að hann yröi færöur úr stööu kon-
sertmeistara vegna þess arna, en Einar
gaf aldrei eftir og náöi því aö lokum
fram, sem hann vildi. Aö sjálfsögöu er
hann viss um, aö þaö hafi verið listrænn
ávinningur fyrir hljómsveitina. En hvaö
um aösókn og áhuga hlustenda?
Einar: „Viö getum ekki kvartaö. Kon-
serthúsiö í Malmö tekur 1500 manns í
sæti; þaö er eins og eitt og hálft
Háskólabíó, það er yfirleitt fullskipað.
Og hljómleika höldum við í hverri viku.
Vinnuskylda hljómsveitarinnar er 29 tím-
ar á viku og helmingurinn þar af er
vegna þessara vikulegu hljómleika. Hin
helftin fyrir óperu, sem starfar í Malmö
— eöa óperettu, sem venjulega gengur
samtímis. Og það gæti einnig veriö fyrir
ballettinn.“
En hvaö eiga hljómsveitir af þessu
tagi aö leika? Viö ræddum óánægju-
raddir íslenzkra tónskálda í fyrra, vegna
þess aö þeim þóttu verk sín afskipt. í
annan stað fer ekki milli mála, aö áheyr-
endur í Háskólabíói eiga oft bágt meö
leyna því, hvaö hrifning þeirra er lítil,
þegar íslenzk nútímaverk eru á dagskrá.
Flestir eru þó sammála um, aö þessu
nýjabrumi veröi eitthvaö aö sinna. Hefur
þetta veriö viölíka hjá Einari og hans
mönnum?
Einar: „Viö höfum gengiö mjög langt í
aö leika nútímamúsík, kannski of langt.
Viö höfum gjarnan reynt aö leika nýtt
sænskt verk á hverjum tónleikum. Okkar
áheyrendur eru yfirleitt mjög víðsýnir í
Frh. á bls. 14
3