Lesbók Morgunblaðsins - 16.01.1977, Blaðsíða 9

Þegar bflar byrjuðu að sjást á
götum stórborga í Evrópu og
Amerfku uppúr aldamótum,
höfðu menn ekki neina tröllatrú
á þessu nýja samgöngutæki. Það
sem menn höfðu vanizt og hægt
var að treysta, voru járnbrautir
og farþegaskip og til minni háttar
ferðalaga: Hesturinn, eða yfir-
byggðir hestvagnar, sem talsvert
voru notaðir. t fyrstu voru bflarn-
ir beint áframhald af hestakerr-
unum; grindin, yfirbyggingin og
sætin með sama hætti, en vélinni
og framhjólunum bætt framan-
við. Hinar fyrstu auglýsingar
beindust að þvf að sannfæra
væntanlega kaupendur um, að
þetta nýja tæki væri áreiðanlegt
og að hægt væri að komast ferða
sinna á þvf án þess að það dytti í
sundur.
Um leið og bflnum óx fiskur um
hrygg, var honum tekið opnum
örmum og auglýsingaherferðin
mikla byrjaði. Það er fróðlegt að
athuga fyrstu bflaauglýsingarnar
og plakötin. Strax á fyrsta áratugi
aldarinnar höfðu framleiðendur
uppgötvað þýðingu þess að sigra f
kappakstri og á árdögum bflanna
var efnt til ótrúlegustu kapp-
akstra — meðal annars yfir þvera
Amerfskt tryllitæki annó
1977. Enn er blondfnan
við lfði, en I stað þess að
hún sé aðalatriðið f
myndinni, er hún höfði
að baki — við einkaþot-
una sfna — og með tamið
tfgrisdýr f bandi.
Þrjár auglýsingar frá
Mercedes Benz: Lengst
til vinstri Plakat frá ár-
inu 1914 og þarnæst aug-
lýsing frá árinu 1928.
Hér er höfðað bent til
auðugrar yfirstéttar. Að
neðan: Ný Benz-
auglýsing úr Time Maga-
zine. öll áherzlan er nú
lögð á gæði bflsins, þvf
engin leið er að segja um,
hver kaupandinn verður:
olfusjeik frá Arabfu eða
fslenzkur leigubflstjóri.
Mongólfu og Sfberfu, enda þótt
vegir væru ekki til.
Þá var Opel meðal þeirra bfla,
sem stóðu sig f kappakstri og á
það er lögð áherzla í Opel-plakati
frá árinu 1908; þar og f Fiat-
plakati frá 1923 er bersýnilega
reynt að kitla með hinum feyki-
lega hraða, sem unnt sé að ná.
Elzta og virðuiegasta bflaverk-
smiðjan f Evrópu, Daimler-Benz,
fór fljótlega aðra leið. Þar er lögð
áherzla á þægindin og mikill yfir-
stéttarbragur á öllu, sem sést í
kring. t auglýsingaplakati frá
1914 er Benzinn ennþá eins og
hestvagn með vél að framan. En
hinir virðulegu herrar og vel
klæddar heldri dömur, sem
spásséra í kring, eru bersýnilega
af „betra standinu“ eins og sagt
var fyrrum. Og til að undirstrika
klassann betur, er óperuhús f
baksýn. Þarna er strax komin til
skjalanna sú virðulega reisn sem
Mercedes Benz hefur alla tfð haft.
Á Mercedes-Benz auglýsingu frá
árinu 1928 cr hestvagnssvipurinn
horfinn og hinn mjög svo virðu-
lega vatnskassahlff komin ásamt
með geysilegá löngu vélarloki,
sem átti að gefa hugmynd um öll
hestöflin undir niðri. t baksýn er
farþegaskip ámóta og Titanic;
samgöngutæki þeirra sem þá
höfðu ráð á að fcrðast milli
heimsálfa — og vera mánuðum
saman að þvf. Yfir öllu saman
stendur eitt orð: Luxus.
Það er mikil rómantík f þcssum
gömlu bílaauglýsingum. Og strax
á fyrsta áratugi aldarinnar var
uppgötvað — lfklega f sambandi
við kappakstrana — að bfllinn
var tengdur einhverskonar karl-
mennskuhugsjón. Menn heilluð-
ust af aflinu og hraðanum og
kappakstur var þrekraun, sem
sett var f samband við karl-
mennsku. A þessum tíma höfðu
Ólympfuleikarnir nýlega verið
endurvaktir og mikið aðdáun
rfkti á íþróttaafrekum, enda þótt
þau væru Iftil á nútfma atvinnu-
mennsku-mælikvarða. Eftir fyrri
heimsstyrjöldina uppgötvaðist,
að það var samt ennþá betra að
nota kvenfólk til að auglýsa bfla.
Bæði stóð það f sambandi við auk-
ið sjálfstæði konunnar og svo
voru menn búnir að komast að
raun um, að falleg kona dró alltaf
til sín athyglina, — f auglýsingu
ekki síður en f Iffinu sjálfu.
Það hefur haldið áfram allt til
vorra daga. En verulcgur munur
er þó á þvf, hvernig bflar eru
auglýstir. í Bandarfkjunum virð-
ist það gert með þrennu móti: i
fyrsta lagi er fjölskyldubfllinn
Framhald á bls. 16.
Nútfminn. Japanskur smábfll er auglýstur með útivinnandi húsmóður.
Buick-auglýsing annó 1976. Einhverntfma hefði þótt tilhlfðilegt að
hafa rfkmannlegt heldra fólk f námunda við svona ffnan bfl, — en nú
er Bjúkkinn bara fyrir sportið og myndaður með körfuboltaliði.