Lesbók Morgunblaðsins - 16.01.1977, Blaðsíða 7

sína, hugsanir þeirra, tilfinningar,
og hann uppgötvar einnig sjálfan
sig I leiðinni. Alltaf er eitthvað nýtt,
heillandi og óvænt að gerast. Þess
háttar starf getur ekki orðið leiðin-
legt, því að það er í órofa tengslum
við lífið sjálft og býður upp á sömu
fjölbreytni. Starf sem þetta hefst
ekki klukkan átta á morgnana og
lýkur ekki klukkan fimm á daginn.
Það býrí manninum á meðan hann
vakir. Námsskráin?? Sú þekking,
sem hún krefst kemur í leiðinni (svo
framarlega sem hún skiptir máli) og
á ólíkt áhrifameiri og gagnlegri hátt
en annars væri.
Órar, óraunsæ hugarfóstur, segja
menn ef til vill. Ekki meiri en svo, að
þetta er einmitt aðferðin, sem börn
nota sjálf, þegar þau fá að vera
sjálfráð um nám sitt. Og höfum í
huga, að börn læra margfalt meira
utan skóla en innan hans. Þar við
bætist, að það sem lært er í skóla
gleymist gjarna, en hitt geymist.
Kennarar þyrftu að vera óragari
við að fara eigin leiðir. Það er heldur
engin hætta á ferðum, ef þeir á
annað borð taka starf sitt alvarlega
og eru engir flysjungar. Það er hvort
sem er varla mögulegt að finna
kennsluaðferðir, sem bera minni arð
en þær, sem nú eru mest notaðar.
Engin ástæða er svo sem fyrir kenn-
ara að hafa hátt um tilraunir sem
þessar, ef það skyldi koma sér bet-
ur. Þær geta gerzt svo lítið ber á inni
í skólastofunni, í gönguferðum um
nágrennið, þegar vel viðrar, helgar-
ferðum og svo mörgu öðru. Aðalat-
riðið er að gera „allt" að tilefni
náms, rannsókna og skoðunar.
Nú má ekki gleyma því, að alltaf
hafa verið til og eru að sjálfsögðu
enn til kennarar, sem unnið hafa í
þessum anda (Það eru að dómi allra
barna langskemmtilegustu kennar-
arnir). Þetta er því engin ný speki,
eins og raunar þarf varla að taka
fram. Ég hef þekkt þónokkra (og átt
að kennurum) og lesið um aðra. Ein
eftirminnilegasta kennslustund,
sem ég hef átt fór fram á bryggju-
hausnum á Sauðárkróki i roki og
rigningu fyrir tæpum fjörutíu árum.
Kennarinn og ég hittumst þar af
tilviljun. Hvorugur okkar vissi að
verið var að kenna. En ég hef ekki i
annan tíma lært meira um lífs-
baráttu sjófugla og hliðstæður þess
við mannlífið. Úr því að ég er farinn
að segja sögur, læt ég fljóta með
annað atvik, sem ekki hefur fallið úr
minni. Þegar barnaprófi (eða
fullnaðarprófi eins og það hét þá)
var lokið fórum við krakkarnir í
skólaferðalag til Reykjavíkur i fylgd
kennarans. Stanzað var fyrir botni
Hvalfjarðar. Þarsafnaði kennarinn
okkur saman og benti okkur út
fjörðinn. Við bjuggumst að sjálf-
sögðu við landafræðilexiu og til-
hlökkunin var vist ekki mikil. En
ræðan varðaðeins: „Jæja krakkar
minir, hvernig snýr nú Hvalfjörður-
inn?" „Hvað, auðvitað norður og
suður", svöruðu flestir að bragði.
Mikil var undrun okkar, þegar þetta
reyndist alrangt. Svo mikil, að oftast
dettur mér þetta atvik i hug, þegar
ég fer fyrir Hvalfjörð. Flestir lesend-
ur munu kannast við „kennslustund-
ir" af þessu tagi, og eru mér áreið-
anlega sammála um að efni þeirra
festist einatt vel í minni.
Höfuðatriðið í góðu og þroskandi
Tilraun til að kynnast einhverju utan kennslustofunnar: Nemdur úr skóla skoða varðskip.
„KENNARAR þyrftu að
vera óragari við að
fara eigin leiðir. Það
er heldur engin hætta á
ferðum, ef þeir á ann-
að borð taka starf sitt
alvarlega og eru engir
flysjungar. Það er
hvort sem er varla
mögulegt að finna
kennsluaðferðir, sem
bera minni arð en þær,
sen nú eru mest notað-
ar."
kennslustarfi, er að kennarar séu
sjálfir sannfærðir um að hið frjálsa,
skapandi kennslustarf, sé hin rétta
leið, og að þeir séu fúsir á að taka
vissa áhættu (sem raunar er sáralítil.
Það væri þá helzt að þeir „misstu
stjórn á bekknum", en það er ákaf-
lega slæmt, eins og allir vital!) og
séu sjálfir forvitnir um allt það, sem
lífið varðar. Þá mun vel gegna,
einkum ef menn forðast að flækja
sig fasta í stefnum og kenningum,
reglum og skrám. Heilbrigt og eðli-
legt mannlíf á ósköp litla samleið
með slíkum fyrirbærum.