Lesbók Morgunblaðsins - 20.02.1966, Blaðsíða 15

um, sem eru að söngla margföldunar-
töí'luna. Fyrir framan húsið er húsa-
garður, nokkrum fetum lægri en húsið.
í báðum endum garðsins eru beð með
gulrótum og hreðkum („sem nemend-
urnir hafa gróðursett," segir skóla-
stjórinn). Hópar af drengjum og stúlk-
um ganga fram og aftur og sveif'la ákaft
örmunum. Maður með græna dátahúfu
öskrar fyrirskipanir á ensku. Hann skip
ar þeim að stanza, snúa til hægri og
stilla sér upp. Svo gengur hann fram
fyrir hópinn og heilsar hátíðlega.
Ég geng fram fyrir hópinn eins og
Ihöiðingi, sem er að kanna heiðursvörð.
Ég stanza hjá laglegustu stúlkunni.
Þetta er hraustleg 15 ára stúlka, ólívu-
græn á hörund með augu eins og í dá-
öýri og jarpt hár.
„Og hvað heitir þú nú?“
Hún réttir úr sér: „Shashi Bala.“
„Og af hvaða stétt?“
,,Harijan!“
Eg er mest hissa á, að stéttleysingi
skuli geta verið svona hörundsbjartur,
því að oftast eru þeir miklu detkkri
og líkjast næstum svertingjum.
Eg legg fleiri spurningar fyrir
hana. Faðir hennar er í skrif-
stofu í Guargaon. Börnin eru fjög-
ur og ganga ö'll í skóila. Flestir harijanar
í Jahrsa eru chamars: menn sem filá
vísundahræ og búa til úr skinnunum
skrautskó, sem þeir selja til Nýju Delhi.
Enginn þeirra er landeigandi. Þeir eru
tfátækasta stéttin í Jharsa. En öll börn-
in þeirra ganga í skó'la.
„Er nokkuð litið niður S ykkur
harijana?“ spyr ég stúíkuna, Hún svar-
en£u og ég reyni að ýta undir hana.
„Finnst þér, að það sé litið niður á þig
hérna í skólanum.“
Það kemur hræðslusvipur á fallega
andlitið og hún lítur óróleg til beggja
hliða og á skólastjórann, en opnar ekki
munninn.
„Hvers vegna svararðu ekki?“, segir
skólasljórinn í áminningartón. „Verð-
urðu fyrir nokkru ranglæti hérna?“
„Nei.“ Og aftur lítur hún órólega til
skólasystkina sinna. Ég klappa henni
föðurlega á kinnina með spékoppun-
um í og held áfram leiðar minnar .
N
Itæst fer eg inn í bek.kjastofurnar.
Þær eru troðfullar af börnum. Þau
sitja í skipulegum röðum á gólfinu sem
er bert og úr steini. Þau rísa á fætur
og hrópa „Jai Hind!“ öll í senn, og
setjast síðan aftur. Húsgögn eru alls
engin í þessum skólastotfum, ekki einu
sinni veggtafla, engin kort, engir stó'l-
ar, engir bekkir — ekki einu sinni kenn-
arastóll. Flest börnin hafa tréspjöld til
að skrifa á og fáein hafa einhverjar
bækur. Þau eru þarna öll í hóp: jatar,
brahminar, mahajanar (okrarar) og
harijanar. Skóflastjórinn skýrir frá því,
að þau eti og drekki UNICEF-mjódk
saman, en það mundu foreldrar þeirra
ekki gera enn í dag. „Stéttaskiptin.gin
er búin að vera og horfin úr sögunni,
eða ekki nema 5% af því, sem áður
var,“ fullvissaði hann mig um.
Ég er nú ekki viss um, að þetta sé
rétt hjá honum. Opinbera skýrslan frá
umsjónarmanni hinna „skrásettu stétta,“
(svo kallaðar af því nöifn stéttleys-
ingjanna eru skráð, að fyrirskipun lag-
anna sem afnema stétfcleysið), og þessi
skýrsla hermir, að við eigum enn langt
í land að afnema stéttleysið. Ég minni
skólastjórann á ummæli, sem fram
komu í Bandaríkjunum frá harijan-
þingmanni, en hann sagði, að sverting-
inn í Ameríku sé óendanlega miklu bet-
ur settur en indverskur stéttleysingi.
„Þetta tekur allt sinn tima,“ segir
umsjónarmaðurinn.
Við göngum úr skólanum út í hin
þefjandi stræti og loks út úr hinum
enda þorpsins. Reyrkvörn er þarna í
gangi, dregin af tveimur uxum, sem
ganga alltaf sama hringinn. Sterkleg
18 ára stúlka stikar á eftir uxunum
með tvíóla svipu í hendi. Einir sex
karlmenn og konur sitja þarna til hlið-
ar og skera laufið af reyrnum áður en
leggirnir fara í kvörnina. Og að baki
þeim eru nokkrar konur að hreinsa
hismi úr korni.
1-4 g heilsa karlmönnunum og sezt
hjá þeim. Ég byrja á þessari vanaspurn-
ingu um uppskeruna: Úti í sveitunum
er þetta jafn sjálfsagt og það er annars
staðar að spyrja um líðan þess sem tal-
að er við.
„Eitthvað þriðjungur ti'l helmingur af
okkar uppskeru er ónýtur,“ svarar
gamal'l maður að nafni Pirbhoo, sem
hefur verið að totta pípuna sína í róleg-
heitum. „Hveitið festi rætur, en svo
fúnaði það. Við höfum ekki einu sinni
borið við að sá gram. í fyrra gátum við
selt hveiti og reyr, en í ár höfum við
ekki einu sinni nóg ofan í sjálfa okkur.“
Ég kemst að því, að Pirbhoo gamli
er einn hinna efnaðri bænda. Hann á
meira en 40 ekrur lads. Hann á einn
son í háskóila. Hin börnin hans — fjór-
ar dætur — hafa enga menntun feng-
ið. „Það var ekki til siðs í þá daga að
vera að mennta kvenfólkið,“ segir
Pirthoo.
„Hvers vegna hafið þið ekki fleiri
brunna?“
„Spurðu stjórnina," segir hann og lít-
ur á umsjónarmanninn. „Við höfum
eitthvað um 200, og fimmtíu í viðbót
hafa fengið vélar, en bíða nú bara eftir
rafmagnssambandi. „Komdu á morgun,“
segir blókin í skrifstofunni. Sá morgun-
dagur er nú búinn að dragast í þrjú ár.
Hve margir okkar hafa efni á að setja
4000 rúpíur í brunn og láta þær liggja
verklausar í þrjú ár? Og svo heimta
þessir okrarar vexti af okkur.“
„Okkur skortir rafmagn,“ segir um-
sjónarmaðurinn. „Þetta tekur allt sinn
tima.“
Ég spyr Pirbhoo um samvinnufélagið.
Hann segir, að það sé ekki annað en
pappirsgagn. Og hann afgreiðir endur-
bætur stjórarinnar á sveitabúskapnum
með tveim hræðilegum orðum. Og alltaf
grípur umsónarmaðurinn fram í: „Þetta
kemur, en það tekur sinn tíma.“
egar ég spyr Pirbhoo um fjöl-
skylduáætlunina, tekur hann út úr sér
pípuna og spýtir á jörðina. „Til hvers
ættum við að vera að takmarka barna-
hópinn okkar? Hverjir standa í Kínverj-
um og Pakistönum, ef jatar og síkliar
hætta að framleiða hermenn til að
standa gegn þeim? Og hvað sem öðru
líður, þá þrælum við allan daginn, og
þegar kvöldið er komið, erum við svo
þreyttir, að við getum ekki annað en
sofið. Það erum ekki við, sem eigum
stóra krakkahópa. Það eru okrararnir,
sem sitja í búðunum sínum allan dag-
inn og gera ekki annað en pru-mpa og
feitrassaðar kerlingar þeirra, sem hlaða
niður ómegð eins og gyltur — þau og
svo borgarbúarnir. Það ætti að tala við
þetta fólk um fjölskylduáætlanir, en
ekki við okkur.“
Svo mörg eru þau orð um pillurnar
og aðrar getnaðarvarnir. Ég frétti hjá
umsjónarmanni þorpanna, að af 10.000
manns hafi innan við 30 verið gerðir
ófrjóir á siðustu tíu árum. „Fjöilsky'ldu-
áætlunin hefur ekki gengið í fólkið,"
útskýrði hann. „Þetta tekur allt sinn
tíma.“
Pir'bhoo gamli snýr sér að mér og
segir: „Er það satt, að Bandaríkjamenn
hafi komizt til tunglsins?“
Ég sneið svar mitt eftir umsjónar-
manninum áðurne-fnda: „Ekki enn —
þetta tekur a-llt sinn tíma.“
20. febrúar 1966
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 15