Lesbók Morgunblaðsins - 20.02.1966, Blaðsíða 2

rSVIPl
lMVNDj
Þegar Robert C. Weaver,
hinn nýi ráðherra hús-
næðismála og borgar- og bæjarfé-
lagsmála í Bandaríkjunum, vann
embættiseið sinn nú fyrir
skemmstu, sagði Lyndon B. John-
son, forseti Bandaríkjanna:
„Þetta er stolt stund fyrir oss
alla, — fyrir alla Bandaríkjamenn“.
Robert C. Weaver er fyrsti svert-
ingi, sem sezt á ráðherrastól í
Bandaríkjunum.
Þetta var stolt stund fyrir Weav-
er, fyrir bandaríska svertingja og
fyrir alla hina bandarísku þjóð, eins
og forsetinn komst réttilega að orði.
eaver hefur beðið eftir embætt-
isveitingunni í fimm ár. Kennedy, for-
seti, kvaddi hann til starfa í Washing-
ton, skömmu eftir að hann fluttist inn
í Hvíta húsið, og skipaði hann ráðu-
neytisstjóra í borga- og bæjaskipulags-
ráðuneytinu. Ætlun Kennedys heitins
var að skipa hann fljótlega ráðherra,
en tvívegis felldi fulltrúadeild þingsins
tillögu hans í þá átt. í bæði skiptin
voru það afturhalds'samir demókratar
frá Suðríkjunum, sem mörðu fram
meirihluta gegn tillögunni. Nú var skip-
un Weavers í ráðherraembætti sam-
þykkt án umræðna í þinginu. Það sýnir
vel hver breyting hefur orðið í Banda-
ríkjunum á þessum stutta tíma, og hve
aðstaða Johnsons, forseta, er sterk.
Meðal þeirra, sem veitt hafa Weaver
öflugan stuðning, er Robert Kennedy.
Hann sagði m.a. af þessu tilefni:
„Sá timi er liðinn, að trúarbrögð
frambjóðanda til embættis séu rædd.
Sá dagur mun og renna upp, að kyn-
þáttur frambjóðanda verður ekki til
umræðu. Skipun Weavers í ráðherraem-
bætti er gott teikn“.
ílobert C. Weaver er nú 58 ára
gamall. Langafi hans í beinan karllegg
var þræll og síðar leysingi, en afi hans
var fyrsti tannlæknir af svertingjakyni
í Bandaríkjunum. Því má skjóta hér
inn til gamans, að nú metast svert-
ingjar um það opinberlega, hver eigi
stytzt til þræla að telja að langfeðra-
tali. Þykist sá mestur, sem átti þræl
fyrir afa. Slíkur metingur hefði verið
óhugsandi fyrir nokkrum árum, jafnvel
meðal svertingja innbyrðis, en nú þyk-
ir þeim engin skömm til slíks koma og
taka það jafnvel fram í atvinnuumsókn-
um.
Weaver nam hagfræði við hinn nafn-
togaða Harvard-háskóla og tók dokt-
orsgráðu í þeirri grein. Arið 1933 varð
hann ráðgjafi Harolds Ickes, sem var
innanríkismálaráðherra í stjórn Roose-
velts, í svertingjamálum. í heimsstyr-
jöldinni starfaði hann að efnahags- og
hagræðingarmálum á vegum ríkisstjórn
arinnar, og eftir styrjöldina varð hann
ráðgjafi Wagners, borgarstjóra í New
York, í húsnæðismálum.
Hann er nú talinn bezti sérfræðingur
í Bandarikjunum í því máli, sem er efst
á listanum í áætlun Johnsons um „Hið
mikla þjóðfélag („The Great Society“>:
Útrýmingu lélegs húsnæðis og byggingu
mannsæmandi en fjárhagslega viðráð-
andi íbúða. Þegar Kennedy varð forseti,
var Weaver meðal hinna allrafyrstu, sem
hann kvaddi sér til ráðuneytis.
Ekki er nóg með það, að Weaver
er fyrsti svarti ráðherrann í bandarískri
ríkisstjórn, heldur er hann fyrsti ráð-
herra, sem gegnir þessu embætti. Sér-
stakur ráðherrastóll hefur verið smíðað-
ur handa þessu embætti, sem á að hafa
yfirumsjón með þróun íbúðabygginga
og skipulagi borga og bæja, að svo miklu
leyt. sem alríkisstjórnin og almenn yfir-
völd geta seilzt inn á þau sérsvið
frjálsra samfélaga. Þetta er geipilegt
viðfangsefni í landi, þar sem sjö af
hverjum tíu búa í þéttbyggðum stór-
borgum og fólksfjöidinn vex stöðugt.
Sagt hefur verið, að Weaver sé ekki
einmana vorfugl, sem boði sumar, held-
ur sé vorið þegar komið í kynþátta-
máiunum í Bandaríkjunum. Á síðustu
árum hafa æ fleiri svertingjar verið
réðnir til æðstu embættisstarfa í Banda-
rikjunum, og sú þróun hefur orðið þegj-
andi og hijóðalaust. Embættisierxll
nianna á borð við Ralph Bunche vakti
alhygli á sínum tíma, en nú er óhætt
að segja, að skipun svertingja í hátt-
settar trúnaðarstöður veki enga sér-
staka athygli.
Svo að minnzt sé á fleiri svertingja,
sem nú skipa trúnaðarstöður í banda-
riska þjóðfélaginu, má geta þess, að
næstæðsti maður bandaríska dómsmála-
ráðuneytisins („solicitor general“) er
Thurgood Marshall, 57 ára gamall svert-
ingi.
Mjög liklegt er, að svertinginn Ed-
ward Brooke verði öldungadeildarþing-
maður á þessu ári, og yrði hann þá
fyrsti svertinginn á hina virðulegu öld-
ungasamkundu. Hann er einn
virtasti og vinsælasti stjórnmálamaður-
inn í Boston og er nú saksóknari í
Massachusetts-ríki.
Bandaríkjamenn hafa oft sent svert-
ingja sem ambassadora til svertingja-
ríkja, en fyrir nokkrum árum var í
fyi-sta skipti svertingi skipaður sendi-
herra í hvítra manna landi. Það var,
þegar Carl Rowan var gerður sendi-
herra í Finnlandi. Hann var síðar
kvaddur heim, til þess að verða æðsti
yfirmaður Upplýsingaþjónustu Banda-
ríkjanna, sem starfar um allan heim
(U.S.I.S.) (United States Information
Service) eða U.S.I.A. (United States
Information Agency)).
F yrir nokkru var ungfrú Patricia
Harris, blökkukona, skipuð sendiherra
Bandaríkjanna í Luxemborg.
Hobert Taylor, 45 ára gamall svert-
ingi, var nýlega ráðinn stjórnarformað-
ur Export- og importbankans, en það
er ákaflega valdamikil staða. Hann er
fæddur í Texas-ríki og er einn nánasti
ráðgjafi Johnsons, forseta. Víst þykir
í Washington, að hann hafi mi’kil áhrif
á gerðir forsetans, því að auk þess að
vera fróður og gáfaður ráðgjafi, sem
getur talað beint upp í eyra forsetaná
ár. milliliða, eru þeir Johnson gamlir og
góðir vinir persónulega, sem hittast með
konum sínum utan vinnutíma. Taylor
hefur nú lykilstöðu í „Baráttunni geyn
fátæktinni“, sem Johnson hefur yfir-
umsjón með. Þykir sumum einkenni-
legt, að slíka baráttu verði að heyja í
sjálfum Bandaríkjunum, enda núa repú-
blikanar Johnson því óspart um nasir,
að hér sé um áróðursbrellu að ræða a£
hálfu demókrata, en þess ber að gæta,
að fátækt í Bandaríkjunum er annað
en fátækt annars staðar í heiminum.
Hér er miðað við hlutfallslegan murx
á þjóðfélagsaðstöðu, og hann er vita-
skuld fyrir hendi í Bandaríkjunum eins
og annars staðar.
Lögfræðingurinn Adam Clayton Po-
vmll er umdeildur maður. Hann er þing-
maður í fulltrúadeildinni fyrir Harlem-
hverfið í New York, enda er hann svert-
ingi. Hann er tíður gestur í Hvíta hús-
inu og er talinn hafa mikil áhrif á
Johnson.
Jr að er ekki eingöngu innan æðstu
stjórnarvalda í Washingtonborg, sem
svertingjar hafa komið fram á sjónar-
sviðið. Um gervöll Bandaríkin er sömu
sögu að segja. Athygli vekur, að það
er ekki hvað sízt í Suðurrikjunum, sein
þeir hafa látið að sér kveða á opinber-
um vettvangi. Nýlega voru tíu b |>k. u-
menn kosnir til ríkisþingsins í Georgíu,
og jafnvel í Alabama situr einn svert-
mgi á þingi.
Svipað er að gerast í athafna- og
viðskiptalífinu. Samkvæmt nýjustu út-
reikningum eru nú 82 svertingjar marg-
faidir milljónamæringar (í Bandaríkja-
dollurum, vel að merkja!) í Banoa-
ríkjunum. Enn fleiiú eiga yfir eina
milljón bandarískra dala á bankainni-
stæðu. Samkvæmt hagskýrslum vinna
12.000 svertingjar sér inn meira en
1.102.500 ísl. kr. yfir árið hver, og hátt
á fjórða hundrað þúsund svertingja hef-
ur meira en 517 þús. ísl. kr. í sjálfupp-
gefnar árstekjur, þegar undan eru skild
ar hinir fyrrnefndu 12 þúsundir.
S imeon Booker, einn hinn þekkt-
asti í hópi bandarískra ritstjóra og út-
gefanda af svertingjakyni sagöi ný-
lega:
„Hafi svertingi nauðsynlega hæfileika
til að bera, getur hann á okkar dögum
hiotið hvaða stöðu sem er innan banda-
rísks þjóðfélags. Sumum finnst það
kannske hlálegt, en eitt hið mikilvæg-
asta, sem gerzt hefur í málefnum okk-
ar svertingja á síðustu árum, er sá at-
burður, þegar Johnson, forseti, bauð
konu vinar síns, Hoberts Taylors, sem
er svertingi, upp í dans í Hvíta húsinu,
þegar hann hélt veizlu í tilefni af inn-
setningu sinni í embætti. Jafnvel
Kennedy vogaði sér ekki að gera neitt
slíkt. Síðan þetta gerðist, hefur enginn
aðili í Washington boðið til veizlu eða
Framhald á bls. 3.
Framkv.siJ.: Sigfns Jónsson.
Ritstjórar: SigurOur Bjarnason frá Vieur
Matthías Johannessen.
Eyjólfur KonráO Jónsson.
Auglýsinear: Arnl Garöar Krlstinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti G. Sími 22480.
Utgefandl: H.f, Arvakur. Reykjavllc.
2 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
20. febrúar 1966