Lesbók Morgunblaðsins - 20.02.1966, Blaðsíða 8

Lotturnar söfnuðu mjólk meðo/ mæðra i
borginni, handa islenzku börnunum
hólmi og einmitt sama dag og Esja kem-
ur til Petsamó leggja þeir af stað frá
Stokkhólmi með lest norður á bóginn.
Meðal þeirra nafna, sem við finnum
í Mbl. frá þessum tíma er nafn Eggerts
Guðmundssonar listmálara. Við höfum
tal af honum og biðjum hann um að
segja okkur eitthvað frá ferðinni. Egg-
ert segir:
— Þegar stríðið byrjaði var ég stadd-
ur á Skagen í Danmörku. Við bjuggum
þar hjónin, ég hélt sýningu í Árósum
um sumarið og fluttumst við til Árósa
um haustið. Meðan við dvöldumst á
Skagen sást iðulega til herskipaferða
úti á Norðursjónum, svo að það kom
okkur svo sem ekkert á óvart, þegar
Danmörk var hernumin. Við höfum því
lengi hugsað okkur til hreyfings og
ætluðum að sæta lagi við að komast til
íslands við fyrsta tækifæri.
— Voru þið stödd í Árósum 9. apríl?
— Já, 9. apríl um morguninn vaknaði
ég snemma við miklar flugvéladrunur
og þegar ég leit út um gluggann á hót-
elinu, sem við-bjuggum var himinninn
svartur af flugvélum, þýzkir hermenn
á öllum strætum, rétt eins og þeir hefðu
komið niður í fallhlífum. Hótelið fyllt-
ist síðan af þýzkum liðsforingjum og
auðvitað gátum við ekki algjörlega
sniðgengið þá, þar eð við bjuggum á
sama hóteli. Man ég eftir því, að ég
sagði þeim, að ég ætlaði heim til ís-
lands, og urðu þeir þá hálf hvumsa
við. Sögðu, að svo sannarlega væri ég
að fara úr öskunnf í eldinn. En ég sagð-
ist nú fara samt.
— Síðast í september förum við svo
til Kaupmannahafnar. í sendiráðinu
fengum við að vita, að við fengjum að
fara heim. Það voru ekki alljr, sem
fengu að fara. Nokkrir Danir, sem lengi
höfðu verið búsettir á íslandi óskuðu
eftir því að komast til íslands, en fengu
synjun, þar eð þeir voru ekki íslenzk-
ir ríkisborgarar.
S vo kom hinn stóri dagur er við
fórum yfir sundið til Svíþjóðar. Við
fórum síðan með lest til Stokkhólms,
hvar ég var skipaður flokksforingi yfir
42 manna hópi, sem í voru 37 konur.
í Stokkhólmi vorum við í fimm daga,
flestir peningalausir, en þó gat ég feng-
ið því framgengt, að hver farþegi fengi
5 krónur sænskar hjá sendiráðjnu, svo
að fólkinu gæfist kostur á að sjá og
skoða borgina. Svo blankur var hópur-
inn, að félagi minn, sem átti engar síð-
ar nærbuxur, varð að fá að láni hjá
mér aðrar mínar, en ég átti tvennar,
vegna þess, að enginn átti peninga til
þess að lána honum fyrir buxum.
— Hinn 2. október var svo haldið af
stað norður eftir Svíþjóð í járnbrautar-
lest. Rétt eftir að lagt var af stað var
tekið manntal, sem framkvæmt var á
þann hátt ,að öllum farþegunum var
skipað í annan enda lestarinnar og þeir
síðan látnir ganga yfir í hinn endann
Um leið fékk hver og einn matarpakka
að gjöf.
— Þegar kom til Finnlands urðum
við að skipta um lest, því að sænska
lestin hélt ekki áfram. Finnska lestin
var mjög sóðaieg og virtist svo sem
slegið hafi verið fyrir alla glugga og
líktist hún einna helzt gripalest. Varð
fólk því að sitja á kössum og öðru slíku.
Var ferðin því allt önnur en þægileg, en
það kom ekki svo mjög að sök, því að
alla ferðina var veðrið hið bezta.
— Með í ferðinni var sendiherrafrú-
in í Kaupmannahöfn frú Georgía
Björnsson og lét hún sér einkar annt
um líðan farþeganna. Man ég að við
þurftum að hjálpa henni á milli vagn-
anna til þess, að hún gæti fylgzt a£
eigin raun með ástandi fólksins.
—A endastöð lestarinnar í Rovan»
iemi gistum við á veitingastað, sváfum
í matsalnum. í hópnum voru 22 ung-
börn og vantaði því nauosynlega mjólk
sem þá var ófáanleg þar um slóðir
Þá var það, að Lotturnar komu til hjálp
ar. Þær fóru um nágrennið og söfnuðu
mjólk meðal mæðra í borginni. Varð
það til þess, að yngstu ferðalangarnir
fengu mjólk að drekka.
— Frá Rovaniemi fórum við svo árla
næsta dag á mörgum langferðabifreið-
um. Ókum við um vígvöllinn frá því,
er Rússar og Fjnnar höfðu barizt þar
skömmu áður. Var það ömurleg s. jn,
því að eyðileggingin var algjör. Ferð-
in var löng og erfið og voru tveir vagn-
stjórar í hverjum bíl og óku þeir hratt
og að okkur fannst glæfralega. Þetta
var um 500 km leið og vegirnir álíka
góðir og íslenzkir þjóðvegir. Alla leið-
ina vorum við alltaf að sjá öðru hverju
Miðvikudngur 16. okt. 1940.
MORGUNBLAÐIÐ
„Esjan“ er komin að landi
með 258 farþega Gort hershöfð-
Fjögur ny
prestsembætti
(Reykjavík
Fyrstu umsóKnirnar
Komnar
: -yj jscmstjörnaöibreskal þ_ —
II l&' jhernum í Frakklandij tVUIll
hingað
G
i gær
OK'f LÁ VAKOl’f:, hiiin Xrýgí fiershui'tMngí
Bretíi, var yfinmiður iuenkit heivfais í.
Frakklamli í veuir, ,er komími hingaA tif
lands Knm hfnnhöíóingtnit i va nnovgun uj. v;tt lektó á
móU honum á hafmirbakkanuiii t Rser með nilklUi viöliöín;
Hki|i L..IK Ii*«r8b»r Luftwt )<H li';r«uw -..wwu • v*>*'«**<.i tí«n«,
<n |Mð vnr fkl<i l.»i* ... tmdi. liúitfKi <«A liivntSwrlnn kom J t"...t
Jh.m utmmi hu(A< vruA.rJM -r
Itstv<n linfi>»rt<ntrl<:(ii'im l.ar tu.m .
Fyrirsöga fréttarinnar af heimkomu Esju.
I* ■ ■ ■ ■■■■■.»■ ».i ■ ■ ■■ ■ ■ ■ ■.■ • ■ ■■■ ■*■■ «X* .■ ■ ■ ■ ■
j HVAR ERU ÞEIR NÚ? j
* » •
(•■■■■■■■•■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
A aðalfréttasíðu Morgunblaðsins,
hinn 16. október 1940, stendur þessi
fimm dálka fyrirsögn: „Esjan“ er
komin að landi með 258 farþega". Síðan
segir í fréttinni: „Sú fregn flaug eins
og eldur í sinu um bæjnn í gærmorg-
un, að Esja væri að koma og hennar
væri von upp úr hádeginu. Átti enginn
hér von á henni svo snemma, því bú-
izt var við, að 'Jin hefði tafizt í brezkri
eftirlitshöfn fram yfir helgina. En skýr-
ingin á því, hve fljót l|in var hingað
kom brátt. Skoðun sú eöa eftirlit, sem
búizt var við í Bretlandi, fór aldrei
fram. Það er framkvæmt hér, og
byrjaði í gær og verður vafalaust lok-
ið í dag. Á meðan það stendur yfir
liggur Esja á ytri höfninnj."
Þannig hefst ein hinna mörgu frétta
af heimkomu Esju þennan dag. Það
má með sanni segja, að öll þjóðin hafi
beðið með óþreyju heimkomu skipsins,
því að þá voru válegir tímar og sjald-
gæft, að fólk færi í skemmtiferðir yf-
ir heimshöfin, enda var hér um allt
annað en skemmtireisu að ræða. Um
borð voru eins og áður er getið 258 far-
þegar, er lokast höfðu inni, þá er Þjóð-
verjar hernumdu Danniirku og Noreg.
Skiptust farþegarnir þannig: 217 komu
frá Danmörku, 33 frá Svíþjóð og 8 frá
Noregi.
Esja lagði af stað í þessa för hinn
20. september og var ætlunin, að skip-
ið sigldi rakleiðis til Petsamó, sem þá
var nyrzt í Finnlandi. Þýzk og brezk
Eggert Guðmundsson listmálari.
yfirvöld gáfu bæðj leyfi til fararinnar
en þegar skipið var statt út af Vestfjord
en í Noregi komu þýzkar sprengiflug-
vélar á vettvang og skipuðu því að sigla
til Þrándheims. Var þeim sagt, að skjp-
ið hefði leyfi þýzkra hernaðaryfirvalda
til þess að sigla til Petsamó, en svör-
uðu flugvélarnar þá með vélbyssuskot-
hríð fyrir framan stefni skipsins.
í Þrándheimi var skipið kyrrsett og
komu þar þrír farþegar um borð. Esja
lá í Þróndheimi í fjóra daga, en var þá
látin laus og skipstjóri, Ásgeir Sigurðs-
son, beðinn afsökunar, þar eð um rnis-
skilning hafi verið að ræða.
Hinn 2. október sigldi svo Esja inn á
Petsamóflóann en þá voru væntanlegir
farþegar ókomnir þangað.
Þ egar hér er komið sögu eru far-
þegarnir að safnast saman í Stokk-
Farþegarnir, sem komu með Esju frá Petsamó.
PETSAMOFERÐ ESJU
8 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
20: febrúar 1966