Lesbók Morgunblaðsins - 20.02.1966, Blaðsíða 10

SIMAVEÐTALIÐ
Herferð í borgirmi
— 14658.
— Já.
— Óli J. Ólason?
— Jú, það er hann.
— Þér eruð formaður Reykja
víkurdeildar Rauða krossins —
er það ekki rétt? Þetta er hjá
Lesbók Morgunblaðsins — og
við höfum heyrt, að þið séuð
að undirbúa nýja herferð — er
ekki svo?
— Jú, við getum kallað það
herferð. Á Öskudaginn, mið-
vikudaginn, er aðalfjáröflunar-
dagur okkar — og næstu viku
ætlum við að reyna að nota að
meira eða minna leyti til þess
að kynna starfsemi Rauða kross
ins, afla fjár — og nýrra fé-
laga.
— Hve margir eru félagarnir
í Reykjavíkurdeildinni?
— Við erum á þriðja þúsund
— og þyrftum að auka töluna
til muna. Starfsemin er að
færast í aukana og við vonumst
til þess að æ fleiri sýni mál-
efninu áhuga í verki.
— Hvernig hagið þið kynn-
ingunni í vikunni?
— Fyrst og fremst erindi í
útvarpi, greinar í blöðum —
og nokkrir mannfundir. Að
kveldi Öskudags verður fagn-
aður að Hótel Sögu og verður
ýmsum framámönnum gefinn
kostur á að taka þátt í honum.
Það tíðkast víðast hvar um
heim þar sem Rauði krossinn er
starfandi, að framámenn á ýms
um sviðum ljá félagsskapnum
lið, m.a. með því að sækja slík-
ar hátíðir — og vonandi verður
það svipað hér. Nú, svo efnum
við til tónleika fyrir ungt fólk
í tveimur kvikmyndahúsum
borgarinnar — sitthvað fleira
verður á dagskrá.
— Rauði krossinn hefur ekki
íjáröflun aðeins í Reykjavík,
heidur úti um allt land —
þennan dag?
— Já, deildirnar sjá um það
á hverjum stað. Þær eru nú
yfir 30 á landinu. En við í
Reykjavik hugsum auðvitað að
eins um borgina, hver deild sér
um sitt svæði í þessu tilliti —
og tekur helming ágóðans til
eigin starsfemi. Hinn helming-
urinn rennur til Rauða kross
Islands, heildarsamtaka deild-
anna.
— Og hvert er aðalverksvið
ykkar?
— Hér í Reykjavík á Rauði
krossinn sjúkrabifreiðirnar í
borginni og rekur þær, en borg
in sjálf leggur til ökumenn,
greiðir vinnulaunin. Á dagskrá
er nú hjá okkur að hefja „út-
gerð“ blóðsöfnunarbíls. Reynd-
ar er þegar búið að kaupa
hann — og þess verður ekki
langt að bíða, að bíllinn verði
tekinn í notkun. Hann verður
rekinn í samráði við Blóðbank-
ann — til þess að auðvelda
blóðsöfnun, bæði hér í Reykja-
vík og úti á landi. Er ráðgert
að hann fari t.d. á milli fjöl-
mennra vinnustaða — og í bíln-
um verður öll aðstaða til þess
að taka mönnum blóð. Enn-
fremur verður ekið út á land
og safnað blóði. Rauða kross-
deildirnar munu aðstoða við
skipulagningu þeirra ferða, en
Blóðbankinn mun hafa yfirum-
sjón með geymslu og dreifingu
blóðsins, eins og sagði áður.
— Já, þetta er merkileg nýj-
ung. Þetta er að sjálfsögðu sam
kvæmt erlendri fyrirmynd?
— Já, Rauði krossinn hefur
veg og vanda af sams konar
starfsemi í mörgum löndum,
t.d. í Svíþjóð og í Finnlandi.
—Og þið rekið sumardvalar-
heimili fyrir börn, er það
ekki?
— Rétt er það. Við höfum
rekið eitt slíkt á Laugarási í
Biskupstungum — í húsnæði,
sem er í eigu Rauða kross ís-
lands. Við höfum líka átt þátt
í rekstri sams konar heimila
að Silungapolli og að Efri Brú
í Grímsnesi. Höfum líka leigt
skóla til þessarar starfsemi — í
samráði við borgaryfirvöldin. Á
siðasta ári nutu 265 börn sum-
ardvalar á vegum Reykjavíkur
deildarinnar og samtals voru
dvalardagarnir 13,500. Gjarna
vildum við færa út kvíarnar á
þessu sviði, en ekki er það
auðvelt. Erfitt er að fá húsnæði
— og leigan á skólunum er m.a.
mjög há. Þeir eru lika illfáan-
legir til þessarar starfsemi í
þokkabót.
— Og einhvern hlut eigið þið
að alþjóðlegu samstarfi, er það
ekki?
— Jú, Rauði kross íslands er
aðili að Alþjóða Rauða kross-
inum. Innan þeirra vébanda
hefur Rauði krossinn á Norð-
urlöndum byggt upp Rauða
krossinn í Nígeríu — og látið
sig heilbrigðismál miklu skipta
í því landi. Við leggjum á-
kveðna fjárhæð til þeirrar starf
semi á hverju ári, en hingað
til höfum við ekki sent starfs-
menn til þess að vinna að heil-
brigðismálum í Nigeríu. Von-
andi getur það orðið einn góð-
an veðurdag.
— Gætuð þér sagt mér eitt-
hvað fleira markvert varðandi
fyrirhugaða sókn ykkar hér í
borginni?
— Merkjasalan á miðvikudag
inn er mikilvægust. Við biðjum
fólk að taka vel á móti ungl-
ingunum. Á undanförnum árum
hefur þessum stóru fjölbýlishús
um með dyrasimum fjölgað
mjög í borginni — og brögð
hafa verið að því, að ungling-
unum með merkin okkar hef-
ur ekki verið hleypt inn í þau
vegna þess að húsreglur mæla
svo fyrir, að krökkum skuli
ekki leyft að valsa um húsin.
Hér gegnir vitanlega dálítið
öðru máli — og við reynum að
sjá um, að ekki komi nema einn
merkjasali í hvert hús. IJndan-
farin ár höfum við notið góðr-
ar aðstoðar Kvennaskólastúlkna
svo og nemenda Hjúkrunar-
kvennaskólans. Vonumst við til
þess að fieiri slíkir skólar veiti
okkur aðstoð, því að hún er
mjög mikils virði. Dyrnar
standa opnar öllum þeim, sem
á einhvern hátt vilja styrkja
starfsemi Rauða krossins. Ár-
lega njóta mjög margir aðstoð-
ar okkar í einni eða annarri
mynd — og nægir í því sam-
bandi að benda á sjúkrabílana.
Á okkar vegum hafa verið
haldin námskeið í hjálp í við-
lögum í fjölmörg ár — og þá
fræðslu vonumst við til að geta
aukið, ef fjárhagurinn batnar.
Þess er sannarlega ekki van-
þörf nú á tímum og í rauninni
er sjálfsagt og eðlilegt, að hver
og einn kunni eitthvað í sjúkra-
hjálp og lífgun úr dauðadái.
Vonandi verður þess ekki langt
í skyldunámi hvers einstakl-
að bíða, að þetta verði liður
ings. Kunnátta, sem fólk hefur
aflað sér að sjálfsdáðum á
þessu sviði, jafnvel mjög tak-
mörkuð kunnátta, hefur oft
bjargað mannslífum á íslandi.
INDLAND
Framhald af bls. 1.
sem mikið er af þarna, voru á ökrun-
um.
Shamaspur er gjörólíkt ióllum öðrum
indverskum þorpum. í staðinn fyrir
hinn venjulega hrærigraut af leirkof-
um eru þarna samstæður af litlum hús-
um, sem mörg hafa matjurtagarða út
af fyrir sig. í stað hins venjulega þorps-
brunns, þar sem konur draga vatnið
upp í fötu og fylia krukkurnar sínar,
var þarna 60 feta hár vatnsturn og svo
kranar fram með götunum. Eftirtekt-
arverðast þótti mér samt, að á þessum
tíma morgunsins skyldi ekkert fólk vera
að ganga örna sinna á ökrunum. í
Shamaspur er kamar í hverju einstöku
húsi.
E g stöðvaði bílinn fyrir framan
hús þorpsráðsformannsins. Prithipal
Singh var að koma rússnesku dráttar-
vélinni sinni í gang. Hann kom niður
úr hásæti sínu og heilsaði mér með
handabandi. Þetta var maður ,| ;mlega
þrítugur, ofurlítið sköllóttur að framan,
en kraftalega vaxinn og laglegur mað-
ur. Hann tók eftir minnisbókinni minni
og pennanum og drap á dísilvélinni,
sagði: „Ræsirinn er í ólagi, ég verð
að láta ýta henni aftur.“ Hann gaf mér
greinilega í skyn hvernig væri að verða
10 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
fyrir svona ónæði. „Ég er þegar orð-
inn afturúr með plæginguna mína; all-
ir í þorpinu luku henni fyrir meira en
viku.“
Ég baðst afsökunar og mér var fyr-
irgefið með vingjarnlegu klappi á öxl-
ina og síðan var ég leiddur inn í húsið.
Þarna var köld stofa með bedda, þrem-
ur strástólum og útvarpstæki á borði.
Veggimir voru kaldbláir á lit, auðir ef
frá eru tekin þrjú gömul almanök, og
var á einu mynd af Gandhi, öðru mynd
af Nehru og á því þriðja var mynd af
dráttarvél. Áður en ég hafði lokið við
að skoða stofuna, kom kona Prithipals
Singhs inn berandi bakka með teboll-
um og sjóðheitu halva.
Fyrst fékk ég hagfræðilegu tölurnar:
íbúafjöldi um 500, helmingurinn Ahir-
ar — en það er akuryrkjukynflokkur
sem þykist vera kominn af Hindúaguð-
inum Krishna — en hinn helmingurinn
harijanar (stéttleysingjar). Mestur hluti
hinna 400 ekra lands er í eigu Ahiranna,
sem búa í illskárri húsum í vestur-
hluta þorpsins. (Ekra er nálægt 0,405
ha).
Shamaspur hefur rafmagn og öll nema
þrjú rúmlega 100 heimila eru lýst með
rafmagni frá Bhakrastíflunni (sem
amerískt verkfræðingafirma byggði),
en leiðslurnar liggja 320 km. veg yfir
Panjab. Atta fjölskyldur eiga útvarps-
tæki. Shamaspur hefur eigin barnaskóla
með 71 barni (51 dreng og 20 stúlkum),
sem læra Hindi, reikning og landafræði.
Mér var sagt, að hvert barn í þorpinu
gengi í skóla.
Shamaspur hefur 24 boraða brunna,
sem vökva 60% af landi þorpsins. Hin
40% af landinu höfðu orðið fyrir barð-
inu á þurrkinum. Vetraruppskeran af
gram (eins konar baunir), byggi og
sinnepi (blöðin af því eru aðalfæða
bóndans í NOi'Vu-Indlandi), sem var
sáð í land háð regninu, var þegar
skrælnuð. Haldi þessum þurrki áfram
íer sumaruppskeran sömu leiðina
P
1 rithipal Singh kallast á skrif-
stofumáli „framfarabóndi“. Hann er
háskóiagenginn. Tveir bræður hans hafa
meistarapróf og eru háskólakennarar.
Sá yngsti gekk í herinn þegar Kínverj-
ar réðust inn í landið í október 1962.
Yngsta systirin er á síðasta ári í gagn-
fræðaskóla. Fjölskyldan á í sameiningu
45 ekrur lands, sem eru ræktaðar af
Prithipal Singh. Hann er sá eini í þorp-
inu sem á dráttarvél.
Ég spurði hann um afleiðingar þurrks-
ins í Shamaspur, og hann sagði: „Auð-
vitað gefur land, sem hefur orðið fyrir
þurrkinum, ekkert af sér, en svo eru
skurðir og vatnsgeymar og brunnar. Eg
rækta ekki nema þær 32 ekrur af mínu
landi, sem ég get vökvað frá brunnun-
um, og reyndar yrði ég að láta nokkuð
af því skrælna undir öllum kringum
stæðum. Ég hef haft meiri tíma til að
plægja, ég hef notað meiri áburð, ég
hef sáð nýrri tegund af hveiti, Son-
oro 64, frá Mexíkó, sem mér er sagt að
muni gefa af sér þrefalt á við það inn-
lenda. Ég vonast til að uppskera eins
mikið og í fyrra — ef ekki meira.
Komdu sjálfur og sjáðu“, sagði hann og
stökk upp af beddanum.
Ég fylgdi honum út úr litla húsinu.
Við fórum fram hjá húsagarðinum, þar
sem vísundur og kálfur voru tjóðrað-
ir. „Þetta eru einu skepnurnar sem ég
hef. Ég fæ nægilega mjólk úr kúnni og
eins smj|ór handa fjölskyldunni. Þegar
ég keypti dráttarvélina, seldi ég arður-
uxana. Dísilolía er ódýrari en fóður, og
dráttarvélin vinnur vandlegar og á ti-
unda hluta tímans. Ég nota hana líka
við þreskjun. Það sem uxarnir voru
tvo daga að troða er nú gert á tveimur
klukkustundum.
Að baki húsagarðinum voru konur að
hreinsa hismi úr korni. „Þetta er kaupa-
fólk,“ sagði Prithipal Singh. „í gær
var engin gola, og ég hefði orðið að
greiða þeim kaup fyrir enga vinnu.
Þess vegna kom ég mér upp blásara.
Og allt þorpið kom til að sjá þessa nýj-
ung“. Hann var hreykinn af þessu.
Við fórum fram hjá hrúgu af kúa-
dillum. Jafnvel Prithipal Singh hafði
ekki getað komið í veg fyrir, að þessi
dýrmæti áburður væri notaður til elas-
neytis við matarsuðu. „Við höfum eng-
in kol eða við“, sagði hann, „og við höf-
um ekki efni á rafmagnsofnum. Það
verður merkisdagur þegar við förum
að geta borið mykju á akrana okkar í
stað tilbúins áburðar."
Framhadl á bls. 13
20. febrúar 1966