Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1960, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
67
ur i Selju. Nú er sá dagur kom, er
konungur hafði á kveðið, þá kvað Sig-
hvatur vísu þessa:
Seinn þykir mér sunnan
sókndjarfur Haralds arfi.
Langur er, en lýðum þröngvir
lífs sorg, konungs morgunn,
hvatki er heiðis gatna
hyrtælanda sælan,
nú hef eg vætt í dag drottins,
dvelur. Bíðk hans í Selju.
Eftir það andaðist Sighvatur.
Selja er lítil ey rétt fyrir sunnan
Stað í Noregi, og var um skeið helgur
staður. Sú var orsök þess, að írsk kon-
ungsdóttir er Sunneva hét, flýði land
vegna þess að heiðinn konungur ætlaði
að þröngva henni til að giftast sér.
Bróðir hennar, er Albanus hét, fór með
henni og margt lið annað. Þau velkti
lengi úti, en tóku seinast land á Selju
og annarri lítilli ey, sem Kinn heitir.
Þarna settist fólkið að í hellum og lifði
á fiski, sem það veiddi í vötnum.
Landsmenn urðu varir við þetta og
töldu að þarna mundu illvirkjar vera,
og gerðu orð Hákoni jarli Sigurðssyni.
Hann fór þangað með miklu liði, en er
írska fólkið sá það, forðaði það sér inn
í hellana og bað guð að bjarga sér frá
þessum heiðingjum. Hrundu þá hell-
arnir yfir það og fórst þar hvert
mannsbarn, en jarlsmenn gripu í tómt.
Þegar Ólafur Tryggvason var kom-
inn til ríkis í Noregi, reisti hann þarna
kirkju. Það mun hafa verið rétt eftir
að bændur í Firðafylki höfðu játazt
undir kristna trú á Dragseiði, sem er
þar skammt fyrir innan. Stóð kirkja
þessi rétt fyrir framan hellirinn og
var helguð Sunnevu. Voru bein þeirra
systkinanna lögð í skrautleg skrín i
altari kirkjunnar. Jafnframt var þarna
reist Svartmunkaklaustur og helgað
Albanus. Þetta varð brátt höfuðkirkj-
an í Gulaþingslögum. Síðar varð þar
biskupssetur. Kirkjum fjölgaði og
urðu þær fimm: Kristskirkja, Maríu-
kirkja, Mikjálskirkja, Sunnevukirkja
og Albanuskirkja. Allt þetta írska
fólk var talið sannheilagt og var
messudagur þess 8. júlí og kallaður
Seljumannamessa. Hann er enn í ís-
lenzka almanakinu.
Biskupsstóllinn var fluttur til
Björgvinjar fyrir 1100, en skrín Sunn-
evu var flutt þangað 1170. Frá Selju-
— Misvindi —
Nýar sígarettur
í TÓBAKSVERKSMIÐJUNUM í Rich-
mond í Virginia, eru menn kátir út af
því, hve vel gengur salan á nýum
tegundum af sígarettum, sem farið er
að framleiða. Það eru sígarettur með
götóttum pappír, svo að þær kæla reyk
inn sjálfar, sígarettur með stuttum
síum og sígarettur með löngum síum,
og sígarettur með allskonar bragði og
ilmi.
Fyrir nokkrum árum var farið að
framleiða sígarettur með mentólbragði,
en það var þó með hálfum huga að
framleiðendur settu þær á markaðinn.
Hvemig fór? Nú seljast þær svo, að
þær eru 10% af allri framleiðslunni,
og sala þeirra eykst með ári hverju.
Nú koma aðrar tegundir að keppa við
þær. Það eru sígarettur með romm-
bragði, kanelbragði, súkkulaðibragði,
kókoshnetubragði, trjákvoðubragði,
ananasbragði, eplabragði og jafnvel
ilmi af nýslegnu heyi. Búist er við bví
að þessar tegundir muni verða svo
vinsælar, að þær útrými hinum gömlu
tegundum á fáum árum.
Það þykir nauðsynlegt að blanda
tóbaksreykinn með öðrum ilmi. Jafn-
hliða fer þó fram ýtarleg rannsókn á
tóbakinu. Menn vita ekki enn hsemxg
það er saman sett, sumir tóbaksfram-
liðendur segja að í því sé um 4000
mismunandi efni. Þeir hafa vélar, sem
reykja sjálfar og svo er reyknum safn-
að í loftheldar flöskur Tóbaksblöðin
eru tætt sundur og efnagreind ná-
kvæmlega. Og svo eru sérstakir menn,
svokallaðir „smakkarar", sem reyna
hverja sígarettutegund og gefa úr-
klaustri fór seinasti krossferðaleiðang-
ur frá Norðurlöndum 1271.
Klaustrið brann 1305, en hefir senni-
lega verið endurreist, því að getið er
um Hákon ábóta þar 1451. Síðan hefir
það brunnið aftur, eins og rannsóknir
hafa sýnt, og þá hafa einnig brunnið
allar kirkjurnar fimm. Telja menn að
það hafi varla orðið fyrir tilviljun,
heldur muni víkingar (sænskir?) hafa
brennt staðinn. Rústir hans voru frið-
lýstar á árunum 1035—40.
Þarna hvílir islenzka skáldið Sig-
hvatur Þórðarson.
skurð um hvernig bragðið sé að þeim.
Allt þetta kemur út af þeim aftur-
kipp, sem kom í söluna þegar þvi var
haldið fram, að menn fengi lungna-
krabba af að reykja sígarettur. Hér
var mikið í húfi, því að Bandaríkja-
menn hafa reykt um 485 miljónir af
sígarettum á ári. Nú skulu fundin ný
ráð til þess að markaðurinn bregðist
ekki.
Ný aldursgreining
BANDARÍSKUR VÍSINDAMAÐUR,
dr. George C. Kennedy, hefir fundið
upp nýa aðferð til að greina aldur berg
tegunda, leirkera og hrauna. Aðferðin
byggist á þvi að hita það efni, er
reyna skal, allt að 450 st. C. og athuga
bjarmann sem af þvi leggur þá. Segir
Kennedy að á þessum bjarma megi
sjá, hvenær efnið hafi seinast orðið
glóandi af hita. Hann hefir gert til-
raunir á hrauni frá Alaska og komist að
raun um að það muni vera um 200.000
ára gamalt. En hann segir að hægt sé
að mæla aldur hluta þótt þeir sé 10
sinnum eldri, eða um 2 miljón ára
gamlir.
Þessi uppgötvun er talin munu
greiða mjög fyrir rannsóknum forn-
fræðinga og jarðfræðinga, og muni
eigi hafa minni þýðingu en ,,kol-14"
aðferðin, sem notuð er til þess að
greina aldur lífrænna efna.
Epli varna tannskemmdum
ATHUGANIR SEM gerðar hafa verið
á skólabörnum vestan hafs, sýna það
að tannskemmda gætir miklu mirrna
hjá börnum, sem eta hrá epli á hverj-
um degi, heldur en hjé hinum, sem
ekki eta epli. Talið er að þetta stafi af
því, að eplasafinn sé hollur fyrir tenn-
urnar og tannholdið, og auk þess
hreinsist tennur og munnur vel við það
þegar epli eru tuggin.
Skortur á ildl
EINS OG kunnugt er, daprast mönnum
sjón, heyrn og minni með aldrinum.
Nú halda vísindamenn því fram, að
þetta stafi aðallega af því, að líkam-
anum berist ekki nóg ildi. Með aldrin-
um hætti menn að draga andann að
sér jafn djúpt og áður, en taugakerfið
sé mjög viðkvæmt fyrir því ef líkam-
inn fær ekki nóg ildi. Ekki er talið
líklegt að hægt sé að bæta úr þessu,
linari andardráttur orsaki þessi elli-
mörk hjá mönnum.