Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1960, Blaðsíða 10

62
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
sjávarins eykst í réttu hlutfalli
við mergð hrúðurkarlanna. Til
dæmis um það má geta þess, er
stendur í skýrslu frá flotamála-
ráðuneyti Bandaríkjanna. Þar |r
sagt frá 35.000 lesta herskipi, sem
var svo hlaðið hrúðurkörlum eft-
ir hálfs árs siglingu, að það þurfti
45% meira eldsneyti til þess að
halda fullri ferð, heldur en þegar
það lagði úr höfn.
Þetta sýnir að viðkoma hrúður-
karlanna er geisilega mikil. Brezk-
ur dýrafræðingur, Hillary Moore,
reyndi einu sinni að gera sér grein
fyrir því hvað viðkoma hrúður-
karlanna væri mikil hjá eynni
Mön. Og hann komst að þeirri nið-
urstöðu að viðkoman mundi vera
vun þúsund þúsundir milljóna á
hálfrar enskrar mílu strandlengju
á eynni. Sævarrannsóknastofan í
Miami í Florida hefir einnig at-
hugað þetta. Hún komst að þeirri
niðurstöðu, að á hvert skip sem
liggur stöðugt fyrir festum, mimdi
á einum mánuði hlaðast svo mikið
af hrúðurkörluih og sjávargróðri,
að það samsvaraði einu pundi á
hvert ferfet. Þar var líka sagt, að
á sjóflugvél mundi geta hlaðist
svo mikið af hrúðurkörlum á hálf-
um mánuði, að hún væri ófær um
að hefja sig til flugs.
Það er nú ef til vill ekki verst
hvað hrúðurkarlar geta dregið úr
ganghraða skipa, heldur það fjár-
hagslega tjón, sem af þessu leiðir.
Nauðsynlegt er að draga skipin á
land með nokkru millibili til þess
að skafa hrúðurkarlana af þeim.
Það er erfitt verk og seinlegt og
kostar ærið fé, og þar við bætast
svo þær tafir, sem skipin verða
fyrir af þessum sökum. Hvert erfiði
það muni vera að hreinsa hrúður-
karla af skipsbotnum, má sjá á
því, að fyrir nokkru var skip
hreinsað vestan hafs og komu af
því 200 smálestir af hrúðurkörlum.
Og á hverju ári er varið um 100
milljónum dollara til þess að ná
hrúðurkörlum af skipum.
Það lætur því að líkum, að
margar aðferðir hafi verið reynd-
ar til þess að koma í veg fyrir að
hrúðurkarlar setjist á skip. Bar-
áttan við þá hefir staðið öldum
saman. í fornöld töldu menn bezta
ráðið að tjörubræða byrðing skip-
anna. Síðan hafa ótal önnur ráð
verið reynd. Menn hafa sett eir-
þynnur, togleður og kork utan á
byrðinginn, og þegar trefjagler
var fundið upp, þóttust menn viss-
ir um að þar væri efni, sem hrúður-
karlarnir gæti ekki tollað við.
Glerið var sett utan á byrðinga
skipa, en hvernig fór? Hrúðurkarl-
arnir virtust telja það ákjósanleg-
an grundvöll fyrir byggingar sínar.
Þeirri tilraun var því skjótlega
hætt.
Síðan hafa menn þreifað sig
áfram. Um margra ára skeið hefir
„Oceanographic Institution" í
Woods Hole í Bandaríkjunmn unn-
ið að rannsóknum á því hvernig
skip verði helzt varin fyrir sjávar-
gróðri og hrúðurkörlum. Og haf-
rannsóknadeild háskólans í Miami
hefir einnig unnið að samskonar
rannsóknum. Og enn má nefna
þriðju stofnunina, „Scripps Ocea-
nographic Institution" í La Jolla í
Kaliforniu.
Ein rannsóknaaðferðin er sú, að
bera ýmiskonar efni á fjalir eða
málmþynnur og sökkva þeim síðan
í sjó, til þess að sjá hvar hrúður-
karlarnir setjast helzt að. Reynsl-
an hefir sýnt, að þeir virðast forð-
ast eirþyxmur. En eirinn er dýr og
tærist auk þess auðveldlega í sjó,
svo hann er ekki hentugur til þess
að þekja byrðinga skipa. En það
kom þó í Ijós, að hrúðurkarlarnir
forðuðust ekki eirinn vegna þess
að þeir ætti örðugt með að festa
hús sín á honum, heldur var það
vegna þess, að eirupplausnin er
hrúðurkörlunum banvæn. Síðan
hefir verið unnið að því að finna
hentuga botnmálningu skipa, er
blönduð væri eiri. Hefir þegar
fundizt málning, sem fróðir menn
telja að varið geti skip í Kyrrahafi
um tveggja eða þriggja ára skeið.
En sú málning er svo dýr, að efa-
samt er hvort það muni borga sig
að nota hana.
Baráttan við hrúðurkarlana held-
ur því enn áfram.
— Mannætur
Frh. af bls. 59
Eg vorkenndi Japoli, því að mér
sýndist hann vænsti maður, og mig
langaði til þess að hjalpa honum.
Eg ætlaði því að leita mér upplýs-
inga. Þorpsbúar voru hinir skraf-
hreifnustu meðan talað var um
daginn og veginn, en undir eins og
eg nefndi nafn Japoli, steinþögn-
uðu þeir. Það var brátt auðséð, að
enginn vildi á hann minnast, og
sjalfur vildi hann ekkert segja.
Þá var það að Leona uppgötvaði
að Japoli hefði alls ekki getað myrt
Popol. Hún hafði verið að hugga
krakka, sem var að gráta, og fekk
að vita hjá honum, að faðir hans
væri nýkominn heim úr löngu
ferðalagi. Þeir höfðu farið niður
að ströndinni til þess að safna
skeljum. Og nú var strákurinn að
skæla út af því að pabbi hefði lof-
að að fara með sig á fuglaveiðar,
þegar hann kæmi heim. „Hann lof-
aði því, en nú getur hann ekki far-
ið“, snökkti drengurinn, og Achm-
ed þýddi þetta fyrir Leonu.
„Hvers vegna getur hann ekki
farið?“ spurði hún.
Drengurinn snökti enn meira:
„Eg veit það ekki. Hann vill ekki
tala vi,ð mig. Menn segja að hann
sé dauður, en hann liggur þarna og