Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1960, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
57
halda, og annar þeirra var Einar
Kvaran. Hinn lifði konu sína í heil-
an áratug, og þó að hann reyndi
að láta ekki á því bera, vissi ég og
fann að hann var í rauninni allan
þann tíma brotinn maður. Lífið hef
ir veitt mér ærin tækifæri til þess
að sjá hve satt er hið forna spak-
mæli að það er ekki gott að maður
inn sé einsamall.
Hvernig sem byrjað er að minn-
ast Einars Kvarans, hlýtur það mál
alltaf að enda á einu og því sama:
spíritismanum. Svo mundi hann
sjálfur hafa viljað vera láta; það
veit ég fyrir víst, eftir náin kynni
af honum 27 síðustu æviár hans,
ákaflega náin hin síðustu átján þess
ara ára.
Hann var þann veg skapi farinn,
að hversu mjög sem hann elskaði
frið og hversu mjög sem hann lang
aði til að þurfa ekki að eiga í
ófriði, þá varð hann að berjast fyrir
þeim málum, sem tóku áhuga
hans, hlaut að hlýðnast þeirri brýn-
ingu skáldsins að muldra ekki sann
færingu sína niður í bringuna, held
ur hrópa hana af húsþökunum, ef
hann hugði hana skipta miklu fyrir
heill samferðamannanna. Svo er
um hvern þann mann, sem er sann-
ur manndómsmaður og vill vera
köllun sinni trúr. Og þegar hann
fór að rannsaka hinar spíritistisku
staðreyndir ( staðreyndirnar hlýt-
ur hver hugsandi og heiðarlegur
maður að viðurkenna, hvernig sem
hann svo vill skýra þær) og draga
af þeim ályktanir, þá sannfærðist
hann um að þarna væri mál sem
skipti allt mannkyn ákaflega
miklu. Fyrir því máli var það því
skylda hans að heyja baráttu. Síð-
ar varð það, eins og áður var sagt,
sannfæring hans að einmitt þetta
hlutverk hefði sér verið ætlað af
forsjóninni. Þá var það blátt áfram
voðalegt að bregðast. Það var þá,
að dómi nafna hans Benediktsson-
ar, orðið að dauðasök.
Ég var þá unglingsmaður þegar
spíritistiska hreyfingin hófst hérna
í Reykjavík. Henni var illa tekið í
minni sveit, jafnvel fjandsamlega
af sumum. Prestur okkar var hygg
inn maður og góðgjarn og hann tók
nákvæmlega sömu afstöðu til máls-
ins sem Þórhallur Bjarnarson síðar
biskup. Hann reyndi að lægja öld-
urnar, hvatti fólk til að taka öllu
með ró og bíða átekta. Ég var þá
þegar orðinn veikur í trúnni og tek-
inn að efa margt, en um það sann-
færðist ég fljótt að fyrirbrigðin
mundu hreinn veruleiki og að sam-
bandi hefði þama verið náð við
framliðna menn. En þess var langt
að bíða að ég gæti sannfærst um
að þetta væri sérstaklega mikil-
vægt, og sumu því, sem haldið var
fram, neitaði ég alveg að trúa. Mér
fanst það t. d. frámunaleg fjar-
stæða að það gæti átt sér stað um
framliðinn mann að hann væri sér
þess ekki meðvitandi að hafa farið
í gegnum hlið dauðans. Það var
ekki fyrr en eftir áratuga reynslu
sjálfs mín á miðilsfundum að ég
varð að gera mér að góðu að sann-
færast um þetta. Nú eru liðin um
fimmtíu ár síðan ég tók fyrst þátt
í miðilsfundum (Það gerði ég með
þeim Guðmundi Hannessyni og
Haraldi Níelssyni), og enn í dag
kem ég á hvern fund fullur alls
konar efa, og oftast gerist þar eitt-
hvað það, sem ég læt alveg liggja
á milli hluta. Stundum annað sem
ég er sannfærður um að sé mark-
leysa; en sumt af því hefi ég raunar
síðar orðið að játa að var nákvæm-
lega það sem það var sagt vera.
Vitanlega varð ég þá sneyptur; svo
fer þeim sem setja sig á of háan
hest. En efagirni mína læknar ekk-
ert, enda vil ég ekki láta hana
læknast.*
• Enda þótt ég sjálfur sé ekki trú-
maður í neinni líkingu við það það sem
Einar Kvaran var orðinn, tel ég mig
ekki trúlausan. En það var hann sem
betur flestum öðrum hjálpaði mér til
trúarlegrar fótfestu. Og miklu þykir