Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1960, Blaðsíða 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
59
r r
Okunnar þjóðir;
Hjá mannœtum á Nýu Cíneu
VI.
Dauðadæmdum bjargað
VIÐ vorum á leið niður fljótið og
áttum um 80 km til strandar. Þá
bilaði vél skipsins og við urðum að
leita lands.
Þar komum við í þorp nokkurt
og þar var illt ástand vegna við-
skiftakreppu. En rætur hennar
mátti rekja allar leiðir til Evrópu
og Ameríku.
Um langan aldur höfðu þorps-
búar lifað á því að selja páfugla-
fjaðrir og hegrafjaðrir. Það voru
kaupmenn frá Java, sem keyptu
þetta og borguðu dýrum dómum,
svo að þorpsbúar gátu keypt allt
sem þá vanhagaði um, svo sem ax-
ir, hnífa, spegla og marglit bönd.
En nú hafði tízkan breyzt. Hefðar-
konurnar í menningarlöndunum
kærðu sig ekki lengur um að
skreyta hatta sína með fjöðrum.
Og þetta bitnaði á hinum frum-
stæðu mönnum á Nýu Gíneu. Og
nú sátu þeir uppi með ógrynni af
fjöðrum, fullan kofa, og skildu ekk-
ert í því hvernig á því stóð, að kaup
mennirnir komu ekki til að kaupa
þetta. Það var ekki furða þótt þeim
gengi illa að skilja þetta, því að
tízkuherrarnir sjálfir skildu ekk-
ert í því heldur.
Ofan á þetta bættist svo, að
þorpsbúar höfðu misst höfðingja
sinn. Hann hafði orðið bráðkvadd-
ur fyrir hálfum mánuði, og allir
syrgðu hann. Allar konur í ætt
hans voru í sorgarklæðum, en það
voru síð graspils, grasbolur og gras
feldur. Fellu þessi klæði hvert yfir
annað eins og þakplötur á húsi.
Hörundsflúr kvenna er ör eftir
skinnsprettur.
Andlit og hendur höfðu þær málað
með hvítum leir og slett svo rauð-
um leir ofan á hingað og þangað.
En í hárið höfðu þær stungið hvít-
um fjöðrum sitt á hvað. Þegar
minnst varði rak einhver þeirra
upp angistarkvein, og tóku allar
hinar undir og var þetta hrylli-
legur samsöngur.
Sorgartímann kalla þeir „sal“ og
meðan á honum stendur mega eng-
ar skemmtanir fara fram. Venju-
lega er ekki almenn sorg nema
einn eða tvo daga, en nánustu ætt-
ingjar syrgja lengur. En nú hafði
töframaður þeirra fyrirskipað að
framlengja sorgina. Hann var viss
um að Popol, höfðinginn, hefði ver-
ið myrtur, og hann vildi ekki láta
grafa líkið fyr en það hefði sagt
sér hver væri morðinginn. Líkið
hafði verið smurt með hvítum leir
og lá á palmablaðabyng yzt í þorp-
inu. Þar vakti töframaðurinn,
Kalmoe, yfflr >vx og þuldi, í þeirri
von að Popol mundi birtast sér i
draumi og benda á morðingjann.
Morguninn eftir að við komum,
brá okkur í brún að heyra óstjórn-
legri óp og vein en við höfðum
nokkru sinni heyrt. Það hafði sann-
ast, að Popol hafði verið myrtur.
Og þegar töframaðurinn birti þessa
vitrun sína, æptu og veinuðu ætt-
ingjar Popols í einum stað, en í
öðrum ættingjar Japoli, mannsins
sem átti að hafa myrt hann.
Þegar eg kom í land rakst eg á
hóp kvenna af ætt Japoli, og voru
þær allar í sorgarbúningi og höfðu
smurt sig með hvítum leir. Japoli
lá sem dauðinn uppmálaður undir
tré skammt frá kofa sínum. Eg á-
varpaði hann, en hann gerði ekki
annað en ranghvolfa augunum.
Kalmoe hafði sagt honum, að hann
hefði myrt Popol, og fyrir það yrði
hann að deyja. Það var úrskurður,
sem ekki varð áfrýjað. Japoli var
sagt að hann væri þegar dauður.
Og deya hlaut hann, hvort sem
það drógst einum deginum lengur
eða skemur. Það átti svo sem ekki
að taka hann af lífi. Hann átti að
deya sjalfur, og deya hlaut hann,
hvernig svo sem á því stendur. Hvít
um mönnum er gjarnt að henda gys
að þessu og segja að það sé ekki
annað en hjátrú. En það eru til
margar skráðar heimildir á Jövu,
Borneo og Nýu Gíneu um hvíta
menn, sem dóu þrátt fyrir allan
gorgeir sinn, þegar innlendir töfra-
menn höfðu lagt það á þá, að þeir
skyldu deya. Þetta er staðreynd,
hvort sem r.okkra skýringu er
að fá á henni.
Frh. á bls. 62