Lesbók Morgunblaðsins - 07.02.1960, Blaðsíða 9
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
61
Úr ríki náttúrunnar;
H rúðurkarl ar
FRÁ UPPHAFI siglinga hafa hrúð-
urkarlar valdið mönnum stórtjóni
— þessar einkennilegu skelja-
myndanir, sem setjast á botn skip-
anna, draga úr ferð þeirra og gera
þau þung og sein í vöfum.
Hrúðurkarla þekkir hvert
mannsbarn, sem komið hefir í
grýtta fjöru. Þeir eru þar allstað-
víkur og Reykjanesvita er einn
samfeldur slysastaður, og þess
vegna þarf að koma góður vegur
eftir henni endilangri.
Eg beini því þeirri áskorun til
Slysavarnafélags íslands, Ferðafé-
lags íslands og hinna nýkjörnu
þingmanna Reykjaneskjördæmis,
að þessir aðiljar taki allir höndum
saman um að koma því sem fyrst
í framkvæmd, að góður vegur
komi milli Grindavíkur og Reykja-
nessvita. Margar hendur vinna létt
verk, og það er betra að ljúka því
af áður en nýtt slys verður á þess-
um slóðum.
Sæmundur Tómasson.
ar á steinum, klettum og skerjum,
og jafnvel á skeljum, sem skolað
hefir á land. Þetta eru hringlaga
kalkbyggingar með opi í toppn-
um, eins og þær sé örsmáar eftir-
líkingar af eldgígum. En þessir
gígar hafa ekki myndast þarna
sjálfkrafa, heldur eru þeir reglu-
legar byggingar, gerðar af ör-
smáum lífverum, sem ekki eru
ósvipaðar marflóm að úthti. Bygg-
ingarefni sitt, kalkið, hafa þaar
unnið úr sjónum, og límt það sam-
an með kvoðu úr sjálfum sér, svo
að það er eitilhart og hinn örugg-
asti bústaður. Upp um gatið eða
strompinn stinga svo þessi litlu
kvikindi nokkrum falmurum, sem
eru svipaðir fjöðrum. í þessum
fjöðrum festist lífsvif úr sjónum,
og á því lifa kvikindin. Fjöldi þess-
ara vistarvera er svo nærri landi,
að undan þeim fjarar tvisvar á
sólarhring. En 1 hvert skifti sem
bert loft leikur um þær, loka kvik-
indin strompnum á sérstakan hátt
og opna hann ekki aftur fyr en
bústaðurinn er kominn á kaf með
flóði. Menn sjá því sjaldan kvik-
indin sjálf, heldur aðeins bústað
þeirra.
Um langan aldur heldu menn að
þfeð væri lindýr, sem gerðu sér
þessa einkennilegu skála, og
mundu vera í ætt við skelfiska. En
nú vita menn að þetta eru krabba-
dýr og í ætt við humra. Þau eru
tvíkynja og gjóta hrognum sínum
inn í skýlinu og þar klekjast þau
út. En ungviðið er jafn ólíkt for-
eldrinu eins og maðkur er ólíkur
fiðrildi. Og allt í einu streyma þau
upp um strompinn eins og reykur,
og eru þegar sjálfbjarga. Síðan taka
þau ýmsum myndbreytingum með
aldrinum, þangað til þau fá á sig
humargerfi. Þá setjast þau um
kyrrt hvar sem þau geta fengið
fastan grundvöll undir hús sín,
svo sem á skeljum, steinum,
bryggjum eða skipsbotnum. Þar
byrja þau svo að byggja hús sín
og líma þau svo fast við grunninn,
að þaðan geta þau ekki hreyfzt.
Og síðan búa þap árum saman í
þessum húsakynnum, ef mennirn-
ir láta þau óáreitt.
Með ótrúlegum hraða geta þau
hlaðist utan á skip og gert á þau
þunga brynju, sem dregur mjög
úr hraða þeirra, því að viðnám