Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1958, Blaðsíða 36

684
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
„Eg tel mig íslending, vegna
þess að eg er af íslenzku bergi brot-
inn“, sagði hann. „Eg er að vísu
fæddur í Þýzkalandi, en afi minn
átti heima í Danmörk og hann var
af íslending kominn, eins og nafnið
bendir til. Forfaðir minn, íslend-
ingurinn, var Magnússon".
Eg spurði hann þá hvort hann
vissi nokkur deili á þessum forföð-
ur sínum, eða hvaðan hann hefði
verið af íslandi. Úr því gat hann
*kki leyst, en helt þó að hann hefði
verið af Vesturlandi. Ekki mundi
hann skírnarnafn þessa forföður
síns, en sagði að langafi sinn hefði
flutzt suður í Slésvík þegar afi
sinn hefði verið barn að aldri.
Hann sagði mér ennfremur, að
sumarið áður hefði Vilhjálmur
keisari boðið sér norður í Noreg á
skemmtisnekkju sinni „Hohen-
zollern". Kvaðst hann hafa orðið
svo hrifinn af þessu ferðalagi, nátt-
úrufegurð landsins og norsku þjóð-
inni, að hann hefði einsett sér að
ferðast til íslands að kynnast landi
feðra sinna og æskuslóðum þeirra.
Við spjölluðum saman nokkra
stund, en að skilnaði bað hann mig
blessaðan að heimsækja sig, því að
við ættum enn margt ótalað og sig
fýsti mjög að fræðast um land
feðra sinna. Eg hét því, en það fórst
þó fyrir. Eg hafði mörgu að sinnna
um veturinn og hafði ýmis áhuga-
mál önnur. Samt keypti eg þetta
blað með mynd af honum og fræg-
ustu höggmynd hans, og hefi geymt
það síðan. Nú mundi eg ekki hafa
látið undir höfuð leggjast að hitta
meistarann og reyna að fá frekari
upplýsingar um ætt hans.
Um vorið fór eg suður til Frakk-
lands og var á heimssýningunni í
París sumarið 1900. Hafði eg hugs-
að mér að heimsækja Harro Magn-
ússen þegar eg kæmi aftur til
Berlínar. En þangað kom eg ekki
aftur. Eg fór frá Frakklandi til
Norðurlanda og kom ekki við í
Berlín. Og síðan helt eg heim til
íslands.
Þessi saga rifjaðist upp fyrir
mér í dag, þegar eg rakst á þetta
gamla blað. Og nú kemur þú hing-
að eins og sendur. Þú átt að leysa
af hendi það sem eg hefi vanrækt.
Þú átt að hafa upp á hinum ís-
lenzka forföður myndhöggvarans
fræga. Eg fór einu sinni til dr. Jóns
biskups Helgasonar, sem eg vissi
fróðastan manna um íslendinga í
Danmörk að fornu og nýu, og
spurði hvort hann gæti ekki sagt
mér hver væri forfaðir Harro
Magnússens, en hann vissi ekkert
um það og gat engum getum að því
leitt.
Mér þykir það leitt, vegna þess
að eg er sennilega eini íslending-
urinn sem talað hefir við Harro
Magnússen og fengið að vita af
sjálfs hans munni að hann var af
íslenzku bergi brotinn, ef sú vit-
neskja fer 1 gröfina með mér. —
Reyndu því að hafa upp á forföður
hans, sem á að hafa verið á Vestur-
landi.
☆
Þannig mælti Guðmundur. Og
eg fór með blaðið heim, enda þótt
eg hefði litla von um að mér mundi
takast að ráða þessa gátu. Og það
hefir sjálfsagt verið vegna þeirr-
ar vanmáttarkenndar, að eg lagði
blaðið frá mér, og gleymdi því svo,
alveg eins og Guðmundur.
Svo var það sólbjartan vormorg-
un 1955 að eg var staddur á Bale-
strand í Sogni í Noregi. Eg gekk
þá fram með firðinum þangað sem
eru tveir stórir og fornir haugar.
Er mælt að annar sé haugur Bela
konungs, föður Ingibjargar hinnar
fögru, en hinn haugur Þorsteins
Víkingssonar, föður Friðþjófs hins
frækna. Á haugi Þorsteins er forn
bautasteinn, en á haugi Bela kon-
ungs er höggmynd af öldruðum
manni, sem situr þar á steini með
beran brand um hné sér. Var mér
sagt að Vilhjálmur Þýzkalands-
keisari hefði gefið þessa mynd á
þeim árum, er hann var tíður gest-
ur í Sogni á skemmtisnekkju sinni.
Og sem eg stend þarna og virði
fyrir mér haugana og myndina, rifj
-ast allt í einu upp fyrir mér sag-
an um Harro Magnússen mynd-
höggvara, og að hann hefði verið
eitt sumar gestur keisarans á
skemmtisnekkju hans á þessum
slóðum. Og um leið vaknaði hjá
mér þessi spurning: — Það skyldi
þó aldrei vera að þessi mynd sé
eftir Harro Magnússen?
Eg spurði marga þar á staðnum
hvaða listamaður hefði gert þessa
mynd, en því gat enginn svarað.
Mér virtist Norðmenn ekki hrifnir
af myndinni og þeim stæði svo
sem á sama hver hana hefði gert.
Á heimleiðinni var eg að velta
þessu fyrir mér. Hvers vegna bauð
keisarinn myndhöggvaranum með
sér norður í Sogn? Var það ekki
gert til þess að hann mætti með
eigin augum sjá haug Bela kon-
ungs og hugsa sér hvernig sú mynd
skyldi vera, sem keisarinn ætlaði
að reisa þar?
☆
Þegar eg kom heim, fór eg að
leita að blaðinu, sem Guðmundur
Gamalíelsson hafði gefið mér. —
Menn vita ef til vill af eigin
reynslu, að ekki er hlaupið að því
að finna hlut, þótt lagður hafi ver-
ið á vísan stað einhvern tíma, þeg-
ar sá vísi staður er gleymdur fyrir
löngu. Og sérstaklega hygg eg að
blaðamenn skilji, að ekki er auð-
velt að rata á sérstakt blað í öllu
því blaðamoði, sem að þeim hrúg-
ast um langan tíma. Finnst mér
því mega virða mér til vorkunnar,
að býsna langur tími leið áður en
mér tækist að hafa upp á blaðinu.
En í leitirnar kom það að lokum.
Stutt grein um Harro Magnús-