Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1958, Blaðsíða 32

680
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
JÓLATRÉ
ÞAÐ var fagran sumardag í frjóv-
samara landi en ísland er. Maður
var á gangi úti í skógi ásamt ungri
dóttur sinni. Þar voru margar teg-
undir trjáa, og hvert tré var í sín-
um fegursta sumarskrúða. Maður-
inn horfði hrifinn á þessar dásemd-
ir náttúrunnar, og svo spurði hann
dóttur sína hvaða tré henni þætti
fegurst. Svarið kom hiklaust og
óvænt!
— Jólatré!
Það er orðinn gamall siður að
hafa tré á heimilunum um jólin.
Sumir segja að Marteinn Lúter
hafi fyrstur manna byrjað á því
um 1500. Sagan segir að hann hafi
farið í gönguferð á aðfangadags-
kvöld til þess að láta fegurð nátt-
úrunnar blása sér í brjóst hvernig
hann ætti að prédika á sjálfan jóla-
daginn. Það var stjörnubjart veð-
ur og snjór yfir öllu, svo að myrkr-
ið sýndist bláleitt. Upp úr snjón-
,um stóðu sígræn tré og snjórinn á
greinum þeirra glitraði alla vega
j þegar stjörnuskinið speglaðist í
1 snjókrystöllunum. Þetta var slík
töfrafegurð, að Lúter langaði til
að geta flutt hana inn á heimili
sitt. Hann náði sér 1 grein, fór með
hana heim og festi á hana kerta-
ljós til þess að fá einhvern svip af
þeim töfrageislum, sem hann hafði
séð í skóginum.
Sumir segja að siðurinn sé miklu
eldri. Þeir segja að Egyptar hinir
fornu hafi skreytt heimili sín með
pálmagreinum á sólstöðudaginn,
til að fagna honum. Græni litur
greinanna var tákn lífsins, og
greinarnar sjálfar því tákn sigurs
lífsins yfir dauðanum. Sömu merk-
ingu höfðu grænar greinar hjá
Rómverjum, Norðurlandabúum og
Druídum. Þær voru á einhvern
hátt tákn lífsins og verndarar gegn
öllu böli.
En saga jólatrjánna hefst þó
ekki fyr en Marteinn Lúter bar
grænu greinina heim til sín á jóla-
nótt. Þó var það ekki fyr en löngu
seinna að almenningur tók upp
þann sið að hafa græn tré á heim-
ilum sínum á jólunum og skreyta
þau á ýmsan hátt.
Fyrst 1 stað voru skreytingarnar
aðeins táknrænar. Matur var
hengdur á greinarnar, eða myndir
af mat. Það var tákn allsnægta. Ef
til vill má rekja tildrögin að þessu
fram í gráa forneskju, þegar for-
feður vorir hengdu mat upp í tré
svo að villudýr gæti ekki náð í
hann eða þegar þeir færðu goðun-
um matfórnir og hengdu þær upp
í tré. Seinna var farið að skreyta
trén með mislitum pappír og bóm-
ullarhnoðrar voru settir hingað og
þangað til þess að tákna snjó. En
þegar silfurpappír og „englahár"
kom var það óspart notað, því að
jólaljósin glitruðu í því eins og
stjörnuljósin, sem Lúter sá glitra
í snjókrystöllunum forðum.
Það er nú orðinn sérstakur at-
vinnuvegur að rækta jólatré, og er
Marteinn Lúter
hann rekinn á vísindalegan hátt í
Bandaríkjunum. Eru þar ræktuð
ýmis afbrigði sígrænna trjáa, sem
hafa alla þá kosti, er jólatré mega
prýða. Greinarnar eru fagurlega
lagaðar og sterkar til þess að þola
þungann af því, sem á þær er
hengt. Barrnálarnar hafa ýmis lit-
brigði og þær losna ekki þótt tréð
komi í hita. Það getur því staðið
inni í stofu um öll iólin, án þess að
láta á sjá.
í engu ríki í heimi mun vera
jafnmikill markaður fyrir jólatré
eins og í Bandaríkjunum. Þar eru
seldar 50 miljónir trjáa um hver
jól. Þessi tré koma öll frá Norður-
ríkjunum, en mest ræktun jóla-
trjáa er í Pensylvaníu. Þar er lítið
fjallaþorp, sem heitir Indíana, en
það kallar sig „Jólatrjáa-höfuðborg
heimsins", enda er hvergi á byggðu
bóli ræktað jafnmikið af jólatrjám
og þar. Þeir, sem stunda þessa
ræktun, græða vel á því. Til skóg-
ræktarinnar geta þeir notað lélegt