Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1954, Blaðsíða 13

svo að vatnsborðið í honum mundi
fljótt hækka, ef vatnið fengi ekki
framrás. Stærst af þessum ám er
Yssel og er hún kvísl úr Rín. Og
nú er farið að kenna Suðursjó við
hana og kalla hann Ysselmeer.
— ★ —
Það var ekki fyrr en hinn
mikli flóðgarður var fullger, að
hægt var að byrja á því að full-
gera hinar ýmsu skákir, er þurrka
skyldi. Fyrsta skákin, sem fullgerð
var, er hjá eynni Wieringen, eins
og áður er sagt. Hún er nú fullgerð
fyrir löngu. Þessar skákir eru af-
girtar með flóðgörðum, og var það
dr. J. C. Lely, forsætisráðherra
Hollands 1916, sem átti hugmynd-
ina að því. Hann er lærður vél-
fræðingur. í virðingarskyni er svo
stærsta dælustöðin kennd viðhann.
Eru þar þrjár öflugar rafdælur,
sem geta dælt rúmlega milljón
lítrum á hverri mínútu, og er hin
stærsta dælustöð í heimi.
Fyrsta þurskákin, sem kennd er
við Wieringeney, er 47.000 ekrur
og hún var þurrkuð með dælum
á átta mánuðum. En þótt sjórinrt
væri á burtu, þá var þetta nýa land
ekki glæsilegt. Það var ekki annað
en saltblandin leðja, eitt kviksendi,
sem engum manni né skepnu var
fært. En það var þegar tekið til
við að gera þarna ræktanlegt land,
og áður en langt um leið voru
komin þarna smábýli á víð og
dreif.
Næsta svæðið, sem tekið var fyr-
ir, nefnist Norðausturskákin og er
hún 120.000 ekrur að flatarmáli.
Flóðgarðarnir umhverfis hana
voru fullgerðir árið 1940, og hafði
verkið þá staðið í þrjú ár, en þó
talsvert skemmri tíma en áætlað
var. Það tók tvö ár að þurrka
þetta flæmi, en á fimm árum höfðu
Hollendingar stækkað land sitt
þarna um 120.000 ekrur.
— ★ —
Á stríðsárunum seinni var þess-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
49
um landvinningum haldið áfram
og Þjóðverjar létu það afskipta-
laust, því að þeir gerðu ráð fyrir
að njóta hagnaðarins af þessu í
framtíðinni. En hinn 17. apríl
1945, aðeins tæpum þremur vik-
um áður en Þjóðverjar gáfust upp,
sprengdu þeir sjóvarnargarðinn
hjá Wieringen á tveimur stöðum,
svo að sjór beljaði inn yfir hið
ræktaða land og íbúarnir urðu að
flýa eins og fætur toguðu til þess
að bjarga lífinu. Með þessu eyði-
lögðu Þjóðverjar margra ára starf
og breyttu frjóvsömu landi í eyði-
mörk.
En Hollendingar gugnuðu ekki
að heldur. Þegar er stríðinu var
lokið hófust þeir handa að nýu
og á þremur mánuðum tókst þeim
að gera við skemmdirnar á sjó-
varnargarðinum. En hið ræktaða
land var þá allt þakið sandi og
leir og bændabýlin meira og minna
eyðilögð. Þó byrjuðu Hollendingar
á því árið e£tir að rækta þetta
land að nýu. Og nú eru blómlegir
akrar þar sem áður var aur, slý og
vatnsfásir. Bændabýlin hafa risið
upp og hingað og þangað gnæfa
kirkjuturnar nýmálaðir og ber við
loft, Vegir liggja um hinar nýu
lendur þvert og endlangt og þar
er hægt að ferðast í bílum mörg
hundruð kílómetra. Þarna eru
snotur þorp, eins og annars staðar
í Hollandi. Hvert bændabýli hefur
30, 90 eða 120 ekrur lands, svo að
fólkið, sem þarna býr, er vel sjálf-
bjarga.
Allt hið nýa land er enn ríkis-
eign og stjórnað af ríkinu. Það
hefir veitt bændum alla þá aðstoð,
er þeir þurftu á að halda til þess
að reisa þarna nýbýli. En þegar
allar skákirnar hafa verið þurrk-
aðar, fá menn þarna lífstíðar ábúð,
eða geta jafnvel fengið keypt lönd
sín.
— ★ —
Nú er unnið. að því að girða þá
skák, sem nefnist Flevolandskákin
eystri. Hún er 130,000 ekrur að
flatarmáli. Búizt er við því að
verkinu muni lokið og sjó hafi ver-
ið dælt af landinu árið 1956, svo
að þá sé hægt að hefja þar rækt-
unarframkvæmdir. En ekki er
gert ráð fyrir því að landið vérði
fullræktað fyrr en eftir sjö ár.
Þegar þessi skák hefir verið »f-
girt, verður byrjað á þeim skák-
um, sem þá eru eftir, en þær nefn-
ast Markerwaard og Fleveland
skákin syðri, og erú um 250.000
ekrur að flatarmáli. Og þegar þær
hafa verið þurkaðar, hafa Hollend-
ingar bætt 600.000 ekrum við land
sitt, og er það eins og 10. hlutinn
af Hollandi eins og það var
áður.
Ástæðan til þess að ráðizt hefir
verið í þessi miklu mannvirki er
sú, að mjög var orðið þröngbýlt í
Hollandi. Þar voru um 300 íbúar
á hvern ferkílómetra. Fólkinu fjölg
-aði stöðugt og jafnframt jókst
þörfin fyrir aukið landrými. Nú
hafa Hollendingar einnig misst ný-
lendur sínar, svo að ekki er í það
hús að venda. Holland er mjög
snautt af hráefnum og námum, svo
að iðnaður getur aldrei orðið þar í
stórum stíl. Þeir verða því aðal-
lega að treysta á landbúnaðinn.
Á minnismerkið mikla, sem reist
var á stíflugarðinum, stendur
þessi setning: „Framtaksöm þjóð
starfar fyrir framtíðina". Þetta
hafa Hollendingar sýnt í verkinu.
Með atorku og fyrirhyggju hafa
þeir rutt sér til landa, án þess að
ganga á rétt annara.
.>n.- •
í New Orleans var augafullur mað-
ur að fara upp í bíl. Lögreglumaður
gekk að honum, klappaði á öxlina á
honum og mælti:
— Þér eruð þó ekki að hugsa um
að aka þessum bíl?
— Jú, auðvitað verð ég að aka honi
um, ég get ekki staðið á fótunum. ■