Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1954, Blaðsíða 12

43
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
s
BARÁTTAN VIÐ HAFIÐ
og landvinningar Hollendinga
m
ÞAÐ ER nú um ein öld síðan að
Hollendingar fóru að hugsa um
það af fullkominni alvöru að færa
land sitt út í hafið og þeir hófu
þessa baráttu undir einkunnar-
orðunum: „Framtaksöm þjóð starf-
ar fyrir framtíðina“. Ætlunin var
að ráðast á hinn mikla fjörð, er
þeir nefndu Zuider Zee (Suðursjó),
sem var milljónir ekra að flatar-
máli og náði alveg inn í hjarta Hol-
lands, en var víðast hvar mjög
grunnur.
Upphaflega mætti hugmyndin
nokkurri mótspyrnu. Menn drógu
í efa að það væri sigurvænlegt að
reyna afl við sæinn. En þó var
svo komið, rétt áður en fyrri
heimsstyrjöldin hófst, að áætlanir
voru fullgerðar um þurrkun Suð-
ursjávar, og vinna var þá þegar
hafin við það. En allar fram-
kvæmdir stöðvuðust vegna stríðs-
ins og það var ekki fyrr en 1920
að verkið hófst fyrir alvöru.
Ráðgert var að taka fyrir sér-
stakar skákir smám saman og
verkinu mundi ekki verða lokið
fyr en eftir 40 ár. Þá skyldi hafa
verið gert 600.000 ekra þurlendi
þar sem áður var sjór, og á þessu
landi ætti milljón manna að geta
búið.
Fyrsta skákin var milli lands og
eyarinnar Wieringen, syðst og
vestast við Suðursjó. Var byrjað
á því að gera sjóvarnargarð frá
eynni til meginlands og var hann
um 3 km á lengd. Þetta var aðeins
byrjunin, því að aðalverkið var að
gera sjóvarnargarð þvert yfir
mynni Suðursjávar og einangra
hann frá úthafinu. Var það hið
stórkostlegasta mannvirki þeirrar
tegundar, sem nokkuru sinni hafði
verið ráðist í, því að garður þessi
varð að vera rúmlega 50 km á
lengd og öflugur að því skapi.
Hér vai við raman reip að draga
þar sem sjávarföllin voru, og eftir
því sem garðurinn lengdist og bil-
ið varð mjórra, eftir því jókst
straumur í sundinu ákaflega bæði
með flóði og fjöru.
— ★ —
Eftir fimm ára starf var þó svo
komið, að ekki var eftir nema ör-
mjór áll. Nú ber þess að gæta, að
mismunur flóðs og fjöru er hér
um 30 fet, og geta menn þá gizk-
að á hve straumurinn í gegn um
þetta mjóa sund hefir verið belj-
andi. Reif hann uppfyllingarefnið
út úr höndum manna jafnóðum,
hvort sem það voru sandpokar,
grjót eða steypt björg. Verkfræð-
ingarnir voru orðnir nær úrkula
vonar um að sér mundi takast að
loka þessu sundi. Og þarna fór
fram æðisgengin keppni milli höf-
uðskepnunnar miklu, úthafsins, og
mannlegrar snilli og vélaafls. Hér
var um það að ræða, hvort menn-
irnir gæti borið að uppfyllingar-
efni hraðar heldur en sjónum tókst
að rífa það burtu. Úrslitastundin
nálgaðist. Þá spáði veðurstofan
stormi og brimi á Norðursjó. Það
gat riðið baggamuninn hvort þetta
fyrirtæki átti að heppnast, eða fara
forgörðum, að mÖnnum tækist að
fylla sundið áður en brimið
skylli á.
Það tókst. Nakvæmlega 2 mínút-
Hér má sjá hvernig Hollendingar hafa
stækkað land sitt og hvernig þeir eru
að stækka það enn. A sýnir hinn
mikla stíflugarð milli Norðursjávar og
fjarðarins B (Yselmeer). Al’mörkuðu
reitirnir sýna landvinningana:
1. Wieringer........... 49.000 ekrur
2. Norðuausturskákin .. 120.000 —
3. Flevoland eystra .... 130.000 —
4. Markerwaard ....... 134.000 —
5. Flevoland syðra .... 110.000 —
um eftir kl. 1 hinn 28. maí 1932,
var skarðið fyllt og Suðursjór ein-
angraður. Hollendingar höfðu unn-
ið hinn glæsilegasta landvinninga-
sigur, sem sögur fara af. Það var
því engin furða þótt þeir væri
glaðir. Þeir tóku sér frídag um
land allt og heldu þjóðhátíð með
söng, hljóðfæraslætti, ræðuhöldum
og öðrum gleðskap og langt fram
á nótt lýstu flugeldar upp láð og
loft. Jafnframt var ákveðið að
reisa veglegt minnismerki á þeim
stað, þar sem hafið var sigrað.
Sjóvarnargarðurinn mikli er 250
fet á breidd. Eftir honum liggur
járnbraut, bílabraut, hjólreiða-
braut og brautir fyrir gangandi
menn. Um hann miðjan er voldugt
ræsi fyrir frárennsh þegar f jara er,
því að í Suðursjó falla ýmsar ar,