Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1954, Blaðsíða 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
*GPF* 45

Gotneskur róðukross
frá Kaldaðarnesi
Ofan á bríkinni stendur altaris-
kross í gotneskum stíl, frá Skál-
holti, — er það fremur lítill róðu-
kross á fæti. Og fyrir neðan brík-
ina er fágætt atarisklæði frá Skarði
á Skarðsströnd. Það er nú mjög
slitið og í raun og veru ekki nema
svipur hjá sjón móti því, sem hefur
verið. Allt er það útsaumað með
dýrlingamyndum, og eru á því:
Þorlákur biskup helgi, St. Benedikt
ábóti, St. Egidíus, Olafur helgi,
Magnús Eyajarl og St. Hallvarður.
Áletrun með nafni er saumuð und-
ir hverja mynd, og efst á klæðinu
er leturlína, þar sem stendur:
„abbadís solve[ig rafnsjdotter i
reynenesi“. — Solveig Rafnsdóttir
var síðasta abbadís í nunnuklaustr-
inu á Reynistað, d. 1562.
Við gluggann, austast við gafhnn
er prédikunarstóll frá Tröllatungu,
með ártalinu 1719 og höfðaleturs-
línu: „lofed gud i hans helgedom“.
— Milli glugganna er komið fyrir
fernum, útskornum vindskeiðum af
kirkjum; eru þær fyrstu og þær
síðustu frá torfkirkju á Flugumýri,
hvortveggja með ártalinu 1702;
hinar eru frá Hafrafellstungu í Öx-
arfirði, með ártah 1714, og frá Múla
í Aðaldal, með fangamarkinu
G E S, en það á við síra Gísla Ein-
arsson, er þar var prestur, d. 1723.
— Undir gluggunum stendur röð
af kirkjuklukkum.
í horninu, vestan við gluggana
er prédikunarstóll frá Kaldaðar-
nesi, allvel útskorinn með skrauti
og höfðaletri, og með ártalinu 1774.
Þar hjá hangir nýtt tréspjald í um-
gerð og er á því krossfestingar-
mynd, þrjár litlar róður, Kristur á
krossinum, María og Jóhannes;
þær eru ekki óhaglega gerðar, en
nokkuð frumstæðar, skornar úr
furu. Þær eru úr Wards-safni, og
eiga að vera frá Klyppstað í Loð-
mundarfirði og frá árinu 1745.
Frammi við vegginn að vestan-
verðu er allstórt altari með töflu,
dúk og klæði. Taflan er frá Hálsi
í Hamarsfirði; er hún í mikilli og
skrautlegri umgerð í barokstíl. í
raun réttri eru þetta tvær töflur,
málaðar á tré og settar saman í
eina umgerð; er sú efri frá 18. öld,
sú neðri frá þeirri 17., sennilega
gerðar í Danmörku. Málningin á
þeim er nú orðin mjög dauf. —
Altarisdúkurinn er frá Görðum á
Álftanesi. Klæðið er frá Vest-
mannaeyum; hefur það verið dýr-
indis gripur, úr svörtu flaueli,
skreytt með silfurbaldyringu, með
stöfunum IHS og ártahnu 1695. —
Altarið sjálft er úr Bessastaða-
kirkju og var tekið úr henni við
síðustu viðgerð kirkjunnar.
Næst er altaristafla úr Berufjarð-
arkirkju, máluð á tré, sennilega ís-
lenzk og varla eldri en frá 17. öld.
Að ofan krossfestingarlíkön frá Klaust-
urhólum. Að neðan skápur úr eign
Staðarlióls-Páls, var lengi altari í
Staðarhólskirkju
Sýnir hún heilagan Ólaf konung
sitjandi í hásæti, með einkenni sín
í höndunum og dreka undir fótun-
um. Áletranir á töflunni og vængj-
unum greina nafn Ólafs konungs,
stjórnarár hans og heróp, og neðst
fangamörk gefendanna IT S og
S H D, en það á við Jón sýslumann
í Berunesi (d. 1712) Þorláksson
biskups Skúlasonar, og konu hans,
Sesselju Halgrímsdóttur. — Undir
myndinni er þessi áletrun: „Heilög-
um Olafe Konge Haraldsine er
Berufiarðarkirkia helgud og Gefur
Ion Thorlaksson hene töfluna. —
Það er ekki laust við, að manni
finnist, að í þessari tileinkun sé
falinn myndugur þrái, eins og hinn
góði, lútherski biskupsson frá Hól-
um hafi viljað segja: Heilagur Ól-