Lesbók Morgunblaðsins - 24.01.1954, Blaðsíða 10

46
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Suðausturhornið í Ólafskapellunni, frá vinstri: — Minningartafla um séra Ólaf
Einarsson í Kirkjubæ í Hróarstungu, frá 17. öld; Ólafslíkneskja frá Kálfafells-
stað, norsk, frá 17. öld; róðukross. gotneskur, frá Stað í Grunnavik; undir: alt-
arisklæði frá 1683 frá Bæ í Borgarfirði og annað frá Miklabæ í Blönduhlíð; yzt
bekkur frá Laugardal í Tálknafirði, með mynd Þórðar Jónssonar er þar bjó
um 1700. r-á m
afur kóngur skal nú samt hanga í
kirkju sinni í Berufirði!
Undir þessari töflu er prédikun-
arstóll frá Bæ á Rauðasandi, lista-
vel útskorinn og allur málaður, en
skemmdur nokkuð af raka. Á hlið-
um hans eru upphleyptar myndir af
guðspjallamönnunum í prestabún-
ingum, og framan á af krossfest-
ingunni; María og Jóhannes eru í
búningum eins og tíðkuðust, er
stóllinn var gerður. Umhverfis efst
er þessi áletrun: „ANNO 1617 TIL
MINIS LIET SA ERVVERDVGI
VEL VISE FROMME HEIDVRS
MANN BIORN B MAGNVS SONN
SMIDA ÞENNAN PREDICVNAR-
STOL TIL ÆRV OG SÆMDAR
VID ÞAD HEILSVSAMA LYF-
KROPTVGA GVDZORD“. — Sá
Björn bóndi, sem hér er átt við, er
Björn sýslumaður, sonur Magnús-
ar sýslumanns prúða, Jónssonar;
fór hann að búa í Bæ á Rauðasandi
1598, dó 1635. En maður sá, er stól-
inn gerði, hét Jón Greipsson, bóndi
á Haugi, og er sagt, að hann hafi
einvörðungu notað heimafengin
efni í málninguna.
Yfir dyrunum inn í vesturálm-
una hangir róðukross í gotneskum
stíl, frá Laugardal í Tálknafirði,
líklega frá 16. öld, og til hliðar við
dyrnar hangir altaristafla frá
Rafnseyri, máluð á tré, sennilega
þýzk eða hollenzk, frá því um 1500.
Eru á henni myndir úr píslarsög-
unni, krossfestingin, greftrunin og
upprisan; hefur hún verið all vel
gerð, en er nú talsvert skemmd af
raka. — Á stalli meðfram norður-
vegg má benda á þessa gripi: Alt-
ariskross með róðu, í gotneskum
stíl, frá Holti í Önundarfirði og
tveir altarisstjakar, úr látúni, al-
drifnir og hinir skrautlegustu með
undnum legg; sennilega eru þeir
danskir, frá 17. öld. Síðast voru
þeir í Hellnakirkju á Snæfellsnesi,
en hafa að líkindum upprunalega
verið á Einarslóni eða Laugar-
brekku. — Þá er minningartafla
(epitaphium) um Pétur sýslumann
Þorsteinsson á Ketilsstöðum á Völl
-um og fjölskyldu hans. Er hún
með krossfestingarmynd í miðju,
og fjölskyldunni raðað upp til
beggja handa. Á öðrum væng henn
-ar er Móses með lögmálstöflurnar,
og Jóhannes skírari á hinum. Tafl-
an er máluð í Kaupmannahöfn
1769. en þá dvaldist Pétur sýslu-
maður þar ásamt sonum sínum, og
hafa þeir óefað setið fyrir hjá mál-
aranum, er myndin var gerð. Sig-
urður Pétursson skáld er yzt til
vinstri á myndinni, þá níu ára. —
Taflan hefur verið notuð sem alt-
aristafla í kirkjunni á Ketilsstöð-
um. — Handan við altarið, sem
þarna stendur fyrir miðjum vegg,
er minningartafla um síra Ólaf
Einarsson á Kirkjubæ í Hróars-
tungu (d. 1659) og fjölskvldu hans;
er hún eins og hin fyrri að því leyti,
að krossfestingarmynd er í miðju,
og fjölskyldunni raðað upp til
beggja handa, faðirinn með synina
til vinstri og móðirin með dæturn-
ar til hægri, og látin börn eins og
reifastrangar framan við. Sonur
síra Ólafs, síra Stefán skáld í Valla
-nesi, hefur látið mála töfluna í
Kaupmannahöfn, er hann var þar
1648, og er hann líklega sá einasti,
sem setið hefur fyrir hjá málar-
anum, en mynd hans er á milli
tveggja bræðra hans til vinstri á
töflunni. Á vinstri væng hennar er
Kristur, húðstrýktur og þyrni
krýndur (Ecce Homo), en mynd af
upprisunni á hægri væng.
Úti í horninu, á enda stallsins er
útskorið líkan Ólafs helga, frá
Kálfafellsstað. Það er í barokstíl,
varla eldra en frá 17. öld, norskt
að uppruna, ágætlega skorið og
mjög eðlilegt, maður, sem stendur
og talar. Búningurinn hefur verið
íburðarmikill með upphleyptum
liljum og skrautlega málaður, en
málningin er nú mest öll farin af
vegna raka og líkanið skemmt að
ýmsu öðru leyti. Síra Jón Bjarna-
son, er varð prestur að Kálfafells-